روش های درمان ناباروری، زد آی اف تی چیست؟

روش انتقال رویان به درون لولۀ رحم یا ZIFT مشابه روش لقاح خارج از رحم یا IVF و روش GIFT است، با این تفاوت که در روش ZIFT، پزشک پیش از انتقال تخمک‌ها به لولۀ رحم، تخمک‌ها را بارور می‌کند. به تخمک‌های بارور، سلول تخم یا زیگوت می‌گویند که همان رویان تک‌سلولی پیش از تقسیم شدن به چند سلول است. روش ZIFT از ‌روش‌های درمان ناباروری تهاجمی است و استفاده از آن متداول نیست. در این مطلب می‌توانید با درمان ناباروری به روش ZIFT آشنا شوید.

موارد تجویز روش درمان ZIFT
اگر روش‌های درمانی دیگر ناموفق بوده است و زن، حداقل یک لولۀ رحم باز داشته باشد، ZIFT روش مناسبی برای افزایش شانس باروری است. برتری روش ZIFT نسبت به روش GIFT، در این است که تخمک‌ها قبل از انتقال به لوله‌های رحم بارور شده‌اند. در این روش، رویان در حال رشد خودش به رحم می‌رسد. در صورت وجود مشکلات زیر ممکن است پزشک روش ZIFT را برای فرد تجویز کند:
- ناباروری با علت نامشخص
- مشکلات تخمک‌گذاری
- کم بودن تعداد اسپرم‌های مرد
در صورتی‌ که تعداد اسپرم مرد بسیار کم است یا در دورۀ IVF قبلی، لقاح با مشکل روبه‌رو شده است، می‌توان ZIFT را به همراه میکرواینجکشن انجام داد که با تزریق مستقیم اسپرم به درون تخمک باعث افزایش شانس لقاح می‌شود.

مراحل انجام روش ZIFT
مراحل تحریک تخمک‌گذاری و تخمک‌گیری و لقاح در روش ZIFT، مشابه روش IVF است، اما در ادامه، در روش ZIFT رویان به جای رحم، به درون لوله‌های رحم منتقل می‌شود. مراحل انجام روش ZIFT در زیر آمده است:
تحریک تخمدان
تحریک تخمدان‌ها با مصرف برخی داروها در چند روز اول عادت ماهانه صورت می‌گیرد که به تولید چندین تخمک بالغ منجر و مانع از آزادسازی پیش از موعد تخمک‌ها می‌شود.
رشد فولیکول‌ها
در زمان مصرف این داروها، باید هر دو تا سه روز، برای انجام آزمایش خون و سونوگرافی به پزشک مراجعه کنید تا پزشک سطح هورمون‌ها و میزان رشد فولیکول‌ها را بررسی کند.
عمل پانکچر یا تخمک‌گیری
هنگامی که تخمک‌ها آمادۀ استخراج هستند، پزشک در بیمارستان ابتدا با استفاده از سونوگرافی واژینال، فولیکول‌ها را بررسی می‌کند و بعد از شناسایی فولیکول‌های مناسب، با وارد کردن سوزن باریکی از طریق دیوارۀ واژن، حدود پنج تا ۱۵ تخمک را از درون فولیکول‌ها خارج می‌کنند.
لقاح
در این مرحله، یک متخصص رویان‌شناسی در آزمایشگاه، تخمک‌ها را با اسپرم‌ها ترکیب می‌کند و لقاح را از نزدیک زیر نظر می‌گیرد. حدوداً یک روز بعد، هر یک از تخمک‌های بارور به یک رویان تک‌سلولی تبدیل می‌شود که زیگوت نام دارد. عمل لقاح ممکن است با استفاده از روش میکرواینجکشن انجام شود. مراحل بعدی روش ZIFT با روش IVF متفاوت است که این مراحل در قسمت زیر آمده است:
انتقال زیگوت‌ها
پس از رشد زیگوت، پزشک یک عمل لاپاراسکوپی انجام می‌دهد. در این عمل کوچک، پزشک پس از بی‌حس کردن ناحیۀ مورد نظر، با ایجاد برش کوچکی روی شکم، ابزارهای لاپاراسکوپی را وارد شکم می‌کند و از طریق آن، یک تا پنج زیگوت مناسب را که از قبل انتخاب شده است به درون لولۀ رحم منتقل می‌کند. پس از عمل لاپاراسکوپی معمولاً درد خفیفی را حس می‌کنید. زیگوت‌های اضافه را می‌توان منجمد کرد و در صورت ناموفق بودن درمان، در آینده مورد استفاده قرار داد.
لانه‌گزینی رویان
در صورت موفق بودن مراحل بالا، یک زیگوت رشد می‌کند و از لولۀ رحم وارد رحم می‌شود و در دیوارۀ رحم لانه‌گزینی می‌کند. رویان بعد از لانه‌گزینی به رشد ادامه می‌دهد و تبدیل به جنین می‌شود. در صورت انتقال بیش از یک زیگوت، احتمال باردار شدن بیشتر می‌شود، اما احتمال بارداری دو یا چندقلو نیز افزایش می‌یابد.
تست بارداری
دو هفته پس از لاپاراسکوپی می‌توانید با استفاده از تست بارداری از باردار بودن خود مطمئن شوید.

احتمال موفقیت روش ZIFT
با توجه به علت ناباروری هر زوج و سن آنها، نتایجی که از روش ZIFT به دست می‌آید کاملاً با یکدیگر متفاوت خواهد بود. زنان جوان‌تر به دلیل داشتن تخمک‌های سالم‌تر، معمولاً نتایج بهتری به دست می‌آورند. آمار دوره‌های ZIFT که منجر به تولد حداقل یک نوزاد می‌شود، مشابه آمار روش IVF است. با توجه به این که در روش ZIFT، تخمک بارور یا زیگوت به لوله‌های رحم منتقل می‌شود، نسبت به روش GIFT مزیت دارد.

معایب و مشکلات روش ZIFT
اگرچه این روش درمان نیز مانند سایر روش‌های کمک‌باروری، شانس باروری را افزایش می‌دهد اما مشکل‌ها و معایبی نیز دارد. در زیر برخی از مشکل‌ها و معایب این روش آمده است:
گران‌قیمت بودن
روش ZIFT نیازمند اقدامات آزمایشگاهی، دارو و جراحی است که هزینۀ زیادی دارد.
زمان‌بر بودن
تحت نظر گرفتن نحوۀ پاسخگویی بدن شما به داروها به زمان زیادی احتیاج دارد و باید تعداد دفعات بسیاری را برای انجام آزمایش خون و سونوگرافی به پزشک مراجعه کنید.
در دسترس نبودن
بسیاری از کلینیک‌های باروری این روش را ارائه نمی‌دهند.
نیاز به عمل جراحی
برخلاف روش IVF، در روش ZIFT، انتقال زیگوت‌ها به درون لولۀ رحم نیازمند یک عمل جراحی تهاجمی است.
احتمال چندقلوزایی
در این روش به این دلیل که معمولاً بیش از یک زیگوت در لولۀ رحم قرار داده می‌شود، احتمال بارداری دو یا چندقلو بیشتر است و هرچند بسیاری از زوج‌ها این موضوع را یک موهبت می‌دانند، اما چندقلو باردار بودن خطر سقط و دیگر عارضه‌ها را افزایش می‌دهد.
احتمال بروز عوارض دیگر
در این روش نیز مثل روش IVF، احتمال زایمان زودرس یا تولد نوزادی با وزنی کمتر از وزن طبیعی بیشتر است. درصورتی‌که بدن شما بیش از حد به داروهای باروری پاسخ دهد، ممکن است به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها (OHSS) دچار شوید. اگرچه در همۀ روش‌های کمک‌باروری خطر حاملگی خارج رحم وجود دارد، این خطر در روش ZIFT بیشتر است.
امکان ناتمام ماندن درمان
در صورت بروز علائم سندرم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها یا تولید نشدن فولیکول به اندازۀ کافی، ممکن است درمان متوقف شود.