لحظات اولیه تولد نوزاد، رعایت نکات ضروری!

بالاخره پس از ماه‌ها انتظار، نوزاد شما به دنیا آمده است و باید از همین حالا وظایف مادری‌تان را انجام دهید، اما مادرهای پا به ماه اغلب این‌قدر به فکر زایمان هستند که نمی‌دانند در ساعات اولیه پس از فارغ شدن چه باید بکنند. شاید دست و پای‌تان را گم کنید و ندانید حالا که نوزادتان را به آغوش‌تان داده‌اند باید چه کنید یا آنقدر خسته و ضعیف شده‌اید که حتی نمی‌توانید برای او انرژی و زمان بگذارید، اما به‌هرحال هرکدام از این وضعیت‌ها را که داشته باشید باید هرچه زودتر برای بهبود شرایط اقدام کنید.

هیچ کسی توقع ندارد که در اولین ساعات پس از زایمان کارهای سنگین انجام دهید، اما حتما به برقراری ارتباط با فرزندتان بیندیشید که چرا ساعات اولیه تولد، ساعات طلایی هستند. در این مطلب قصد داریم شما را با نحوه مراقبت از کودک در ساعات اولیه زایمان بیشتر آشنا کنیم.

بچه شما چه شکلی خواهد بود؟
ممکن است از شکل و شمایل نوزاد در بدو تولد تعجب کنید. اگر زایمان طبیعی داشته‌اید، نوزاد شما از طریق یک گذرگاه باریک و استخوانی پا به دنیا خواهد گذاشت. از این رو، احتمال دارد نوزاد کمی کبود باشد یا قیافه‌ای غیرطبیعی به خود بگیرد. همچنین ممکن است گوش‌هایش کمی پیچ‌خورده یا اینکه سرش کاملا طاس و بی‌مو باشد. یک پوشش ضخیم و خمیری شکل روی پوست نوزاد وجود دارد که از او در رحم مادر محافظت می‌کند. اما نگران نباشید این پوشش معمولا در اولین حمام پاک می‌شود. وقتی کودک برای اولین‌بار در آغوش‌تان قرار می‌گیرد، به چشم‌هایش خیره خواهید شد. بیشتر نوزادان چشم‌های خود را پس از تولد باز می‌کنند. رنگ چشم‌ها معمولا قهوه‌ای یا آبی مایل به خاکستری خواهد بود.

اگر دقت کنید می‌بینید که صورت نوزاد کمی پف کرده است. همچنین ممکن است برآمدگی‌های کوچک سفید رنگی را داخل دهان یا روی سطح زبان او مشاهده کنید. نوزاد در بدو تولد چروکیده است. برخی کودکان، به‌ویژه آنهایی که زودتر از موعد به‌دنیا می‌آیند، بدنی پر از موی نرم و صاف دارند که معمولا در عرض چند هفته می‌ریزد. پوست نوزاد ممکن است علائم مختلفی داشته باشد. همچنین ممکن است سینه و آلت تناسلی نوزاد کمی متورم باشد. شکل و شمایل نوزاد روزبه‌روز عوض می‌شود و بسیاری از علائم اولیه پس از زایمان با گذشت زمان از بین می‌روند. اگر نگران علائم هستید، با پزشک صحبت کنید. اما بهتر است بدانید همه اینها تاحدودی طبیعی است و پس از چند هفته، نوزاد شما بیشتر و بیشتر شبیه نوزادی خواهد شد که در رویاهای‌تان تصور می‌کردید.

چگونگی ارتباط گرفتن با نوزاد
وقت گذراندن با نوزاد در ساعات اول زندگی بسیار خاص و ویژه است. اگرچه ممکن است شما خسته باشید، اما نوزادتان کاملا هوشیار است. او را در آغوش بگیرید. اجازه دهید نوزاد صدای شما را بشناسد و چهره شما را برانداز کند. او می‌تواند تا فاصله ۳۰‌سانتی‌متری‌اش را ببیند. نوزادان با قابلیت مکیدن به‌دنیا می‌آیند. همچنین توانایی قابل‌توجهی در فشردن اجسام دارند؛ کافی است انگشت‌تان را کف دستانش بگذارید تا ببینید چطور آن را با تمام زورش فشار می‌دهد. وقتی علائم گرسنگی را در او مشاهده کردید، به او شیر بدهید. باید در تمام مدت شیردادن، به نوزادتان توجه داشته باشید و با او ارتباط برقرار کنید. نوزاد صحبت‌های شما را می‌شنود و احساس امنیت می‌کند؛ پس با او صحبت کنید.

مراقبت‌های پزشکی از نوزاد
پس از تولد نوزاد باید آزمایش‌های لازم انجام بگیرد تا از سلامت او اطمینان یابید. برخی از این آزمایشات به لحاظ قانونی اجباری هستند. اگر نوزاد سالم باشد، هر آزمایشی جز تست آپگار می‌تواند حداقل یک ساعت به تعویق بیفتد. به تاخیر انداختن مراقبت‌های پزشکی باعث می‌شود، بتوانید از اولین لحظات ارزشمند زندگی خود با نوزادتان استفاده کنید، بنابراین قبل از زایمان با پزشک یا مامای خود صحبت کنید و از آنها بخواهید که هرگونه تست و تزریق پس از زایمان را به تاخیر بیندازند. اما فکر نکنید «همه چیز تحت کنترل است.» به‌عنوان مادر، باید مطمئن شوید که نوزادتان تحت آزمایشات لازم قرار می‌گیرد و واکسن‌هایش را به‌موقع می‌زند. ‌آزمایش‌های زیر پس از تولد نوزاد صورت می‌گیرند که باید به آنها توجه داشته باشید:

تست آپگار
تست آپگار یک روش سریع برای پزشکان است که از سلامت نوزاد اطمینان می‌یابند و در صورت لزوم او را تحت مراقبت‌های بیشتر پزشکی قرار می‌دهند. این تست اولین‌بار یک دقیقه پس از تولد و دومین‌بار ۵دقیقه پس از تولد نوزاد انجام می‌گیرد. پزشکان و پرستاران در این تست به ارزیابی ۵‌شاخص زیر می‌پردازند:
ضربان قلب
تنفس
فعالیت و فرم عضلات
عکس‌العمل‌ها
رنگ پوست
نمره تست آپگار بین صفر تا ۱۰ است. نمره ۷ و بالاتر نشانه سلامت کامل نوزاد است. اما نمرات پایین‌تر هم لزوما به معنی ناسالم بودن نوزاد نیستند. بسیاری از نوزادان سالم اغلب در تست آپگار نمرات پایین می‌گیرند. در بیش از ۹۸درصد از موارد، نمره تست آپگار پس از ۵دقیقه به ۷ و بالاتر می‌رسد. اگر نمره تست به این حد نرسد، نوزاد باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار بگیرد.

مراقبت از چشم
ممکن است از پماد یا قطره‌های چشمی برای جلوگیری از عفونت چشم نوزاد استفاده شود. عفونت‌های مقاربتی (STI) از‌جمله سوزاک و کلامیدیا عامل اصلی عفونت چشم نوزادان هستند. عدم درمان این عفونت‌ها می‌تواند موجب کوری شود. داروهای مورد استفاده برای چشم ممکن است باعث سوزش یا تاری دید کودک شوند، بنابراین می‌توانید استعمال آنها را به تعویق بیندازید. بسیاری از خانم‌هایی که مطمئن هستند بیماری مقاربتی ندارند، دوست ندارند نوزادشان داروهای مراقبت از چشم را دریافت کند، اما هیچ شواهدی مبنی بر خطرناک بودن این روند درمانی وجود ندارد. توجه داشته باشید حتی خانم‌های بارداری که جواب تست بیماری‌های مقاربتی آنها منفی شده است، ممکن است حین زایمان دچار عفونت شوند. به‌علاوه، بسیاری از خانم‌های مبتلا به سوزاک یا کلامیدیا از بیماری خود مطلع نیستند، چون این عارضه هیچ علائمی ندارد.

تزریق ویتامین ‌K
انجمن پزشکان اطفال آمریکا توصیه می‌کند که تمام نوزادان پس از تولد ویتامین‌K بگیرند. سطح ویتامین‌K در بدن نوزادان معمولا پایین است. این ویتامین برای جلوگیری از لخته شدن خون ضروری است. پایین بودن سطح ویتامینK ممکن است موجب خونریزی شود. تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق ویتامین‌K پس از تولد از خونریزی حاد در نوزادان جلوگیری می‌کند. نوزاد ممکن است حین تزریق احساس درد کند، اما به سرعت خوب خواهد شد. از آنجا که تزریق برای نوزاد ناراحت‌کننده است، می‌توانید انجام آن را به تعویق بیندازید.

غربالگری بیماری‌های متابولیک (TMS)
پرستاران از پاشنه پای نوزاد یک نمونه خون می‌گیرند. آنها از این نمونه برای تست بیماری‌های مختلف استفاده می‌کنند. همه نوزادان باید تست شوند، چون حتی نوزادان سالم نیز ممکن است دچار مشکلات نادر شوند. آزمایش خون تنها راه شناسایی این مشکلات است. بسیاری از مشکلات جدی مانند معلولیت، آسیب‌دیدگی اندام‌ها، کوری و حتی مرگ ممکن است با آزمایش خون تشخیص داده شوند. در بسیاری از کشورها نوزادان برای تشخیص فنیل کتونوریا (PKU)، کم‌کاری تیروئید، گالاکتوزمی و کم‌خونی سلول داسی شکل تحت آزمایش قرار می‌گیرند. در بسیاری از کشورها نوزادان تحت بیش از ۳۰آزمایش قرار می‌گیرند تا هرگونه بیماری در آنها تشخیص داده شود. شما می‌توانید از طریق تماس با وزارت بهداشت یا گفت‌وگو با پزشک‌تان از برنامه آزمایشات ارائه شده برای نوزاد مطلع شوید.

تست شنوایی
اکثر نوزادان بعد از تولد یا قبل از ترک بیمارستان تست شنوایی می‌دهند. در این تست از یک گوشی یا میکروفن کوچک برای تست شنوایی کودک و واکنش او به انواع صداها استفاده می‌شود. همه نوزادان باید تست شنوایی بدهند، چون اختلالات شنوایی بین نوزادان بسیار رایج است. به‌علاوه، تشخیص این عارضه در نوزادان بسیار دشوار است. وقتی مشکلات در همان دوران کودکی تشخیص داده شوند، نوزاد می‌تواند سریعا تحت درمان قرار بگیرد. درمان به‌موقع از تاخیر در گفتار، یادگیری زبان و فکر کردن جلوگیری می‌کند، بنابراین از مسئولان بیمارستان یا پزشک خود بخواهید برای نوزادتان یک تست شنوایی انجام دهد.

معاینات کامل
بسیاری از پزشکان و پرستاران پس از زایمان به انجام این معاینات می‌پردازند:
اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر نوزاد
اندازه‌گیری درجه حرارت بدن نوزاد
اندازه‌گیری سرعت تنفس و تپش قلب نوزاد
حمام کردن نوزاد و تمیز کردن ریشه بند ناف
بعد از انجام تمام این معاینات دیگر نیازی نیست نگران چیزی باشید چون در این صورت همه چیز تحت کنترل شماست

واکسن هپاتیت ‌B
همه نوزادان باید قبل از ترک بیمارستان واکسن هپاتیت‌Hep) B ،‌B ) بزنند. متاسفانه، از هر ۵نوزادی که بدون دریافت واکسن از بیمارستان خارج می‌شود، یک نفر در‌معرض خطر ابتلا به هپاتیت‌B قرار دارد. هپاتیت‌B می‌تواند یک عفونت مادام‌العمر باشد و موجب آسیب کبدی و حتی مرگ شود.

واکسن هپاتیت‌Hep) B ،‌B )در سه نوبت مختلف تزریق می‌شود. انجمن پزشکان اطفال آمریکا و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها توصیه می‌کنند که تمام نوزادان قبل از خروج از بیمارستان یک نوبت واکسینه شوند. اگر مادر مبتلا به هپاتیت‌B باشد، نوزاد باید در همان ۱۲ساعت نخست پس از تولد واکسینه شود. تزریق دوم، ۲ماه پس از تولد انجام می‌گیرد و تزریق سوم تا ۲۴هفتگی قابل انجام است.