واکسن شش ماهگی نوزاد _ ۴ عوارض و مراقبت های بعد ترریق

واکسن شش ماهگی شامل چه چیزهایی است؟

در سن شش ماهگی معمولاً نوزاد باید دوز سوم واکسن پنج‌گانه را دریافت کند. در ایران، واکسن پنج‌گانه  شامل موارد زیر است:

• دیفتری
• کزاز
• سیاه‌سرفه
• هپاتیت B
• هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b (Hib)

همچنین، در این سن قطره خوراکی فلج اطفال  نیز به عنوان دوز سوم تزریق می‌شود.

واکسن ۶ ماهگی به کجا تزریق می‌شود؟

واکسـن شش ماهگی معمولاً به ماهیچه ران نوزاد تزریق می‌شود. این ناحیه به دلیل حجم مناسب عضله و جذب بهتر دارو، بهترین محل برای تزریق واکسن در نوزادان زیر ۱۸ ماه است.

بیشتر بخوانید: لیست واکسن های ضروری نوزاد + جدول زمان بندی

هدف از واکسن شش ماهگی

این واکسن‌ها نقش مهمی در محافظت از کودک در برابر بیماری‌های خطرناکی دارند که در گذشته باعث مرگ‌ومیر بالا می‌شدند. هدف اصلی این واکسن عبارت است از:

• تقویت ایمنی در برابر دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه
• جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی مانند مننژیت و پنومونی ناشی از هموفیلوس
• پیشگیری از انتقال ویروس هپاتیت B
• محافظت از سیستم عصبی در برابر ویروس فلج اطفال

عوارض احتمالی واکسن شش ماهگی

بعد از تزریق واکسن ممکن است کودک دچار علائم خفیف و موقتی شود. این واکنش‌ها نشانه فعالیت سیستم ایمنی هستند و معمولاً ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می‌شوند.

از جمله عوارض معمول واکسن شش ماهگی نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تب خفیف تا متوسط (زیر ۳۸٫۵ درجه)
• بی‌قراری و گریه
• تورم یا قرمزی محل تزریق
• بی‌اشتهایی یا خواب‌آلودگی

در صورت بروز تب بالا یا گریه شدید بیش از سه ساعت، لازم است با پزشک یا مرکز بهداشت مشورت شود.

آیا واکسن ۶ ماهگی سخت است؟

بسیاری از والدین واکسن شش ماهگی را یکی از سخت‌ترین مراحل واکسیناسیون می‌دانند، زیرا این واکسن معمولاً هم تزریقی است و هم خوراکی و نوزاد ممکن است نسبت به واکسن‌های قبلی واکنش بیشتری نشان دهد. ترکیب چند جزء فعال در واکسن پنج‌گانه گاهی باعث تب، بی‌قراری، بی‌خوابی یا تورم محل تزریق می‌شود.

علاوه بر این، در این سن نوزاد هوشیارتر شده و به محیط اطراف واکنش بیشتری دارد، به همین دلیل ممکن است هنگام تزریق بیشتر گریه کند یا اضطراب والدین را حس کند. با این حال، این علائم موقتی هستند و نشان‌دهنده فعال شدن سیستم ایمنی بدن برای محافظت در برابر بیماری‌های خطرناک است.

مراقبت‌های بعد از تزریق واکسن شش ماهگی

برای کاهش ناراحتی نوزاد پس از تزریق، توصیه می‌شود:

• از کمپرس سرد روی محل تزریق استفاده شود (برای ۵ تا ۱۰ دقیقه)
• در صورت تب، لباس سبک تن کودک کنید و مایعات کافی بدهید
• در صورت توصیه پزشک می‌توان از استامینوفن مخصوص نوزادان استفاده کرد
• استحمام بعد از واکسن بلامانع است مگر در صورت تب یا بی‌حالی شدید

بیشتر بخوانید: کمپرس سرد بعد از واکسن، بهتر است یا گرم؟

واکسن شش ماهگی در صورت بیماری نوزاد

اگر نوزاد در روز واکسن تب بالا یا بیماری حاد تنفسی دارد، بهتر است تزریق به تعویق بیفتد تا بدن توان واکنش مناسب ایمنی را داشته باشد. با این حال، سرماخوردگی خفیف معمولاً مانع تزریق واکسن نیست. تشخیص نهایی را پزشک مرکز بهداشت انجام می‌دهد.

 اختلالات دارویی واکسن ۶ ماهگی

اختلالات دارویی واکسن شش ماهگی معمولاً نادر است، اما آگاهی از آن اهمیت دارد. ترکیب واکسن پنج‌گانه حاوی چند جزء فعال است که ممکن است با داروهایی که بر سیستم ایمنی یا پاسخ التهابی بدن اثر می‌گذارند، تداخل ایجاد کند. به‌ویژه مصرف داروهای کورتون‌دار یا داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی می‌تواند پاسخ ایمنی بدن به واکسن را کاهش دهد و اثر محافظتی آن را کم کند. همچنین در صورت مصرف داروهای ضدتشنج یا داروهای تب‌بر خاص، باید پزشک را در جریان گذاشت تا از هم‌پوشانی یا تداخل احتمالی جلوگیری شود. بنابراین پیش از تزریق واکسن، لازم است والدین فهرست داروهای مصرفی نوزاد را به پزشک یا کارکنان مرکز بهداشت اطلاع دهند.

تاخیر در واکسن ۶ ماهگی تا چند روز مجاز است؟

تاخیر در واکسن شش ماهگی معمولاً تا یک تا دو هفته قابل قبول است و نگرانی خاصی ایجاد نمی‌کند، اما نباید بیش از این مدت به تعویق بیفتد. در صورت بیماری خفیف یا سفر، می‌توان تزریق را چند روز عقب انداخت، اما بهتر است در اولین فرصت انجام شود. اگر تاخیر بیش از دو هفته شد، باید با مرکز بهداشت یا پزشک مشورت کرد تا برنامه واکسیناسیون مجدد تنظیم شود.

عوارض دیر زدن واکسن ۶ ماهگی

دیر زدن واکسن شش ماهگی می‌تواند باعث کاهش سطح ایمنی بدن نوزاد و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی شود. واکسن‌ها بر اساس برنامه‌ای علمی تنظیم شده‌اند تا در زمان‌هایی خاص، بیشترین اثر محافظتی را داشته باشند. اگر واکسن شش ماهگی دیر تزریق شود، فاصله بین دوزهای قبلی و بعدی بیش از حد طولانی می‌شود و بدن ممکن است نتواند ایمنی کامل و پایدار را حفظ کند. این موضوع به‌ویژه در برابر بیماری‌هایی مانند سیاه‌سرفه، دیفتری یا فلج اطفال خطرناک است، زیرا نوزاد هنوز سیستم ایمنی قوی ندارد.

به همین دلیل، رعایت زمان‌بندی واکسن‌ها اهمیت زیادی دارد؛ زیرا:

• ایمنی کودک به‌صورت تدریجی و بر اساس توالی تزریق‌ها شکل می‌گیرد.
• تاخیر در واکسن ممکن است دوره‌های حساس آسیب‌پذیری بدن را طولانی‌تر کند.

 با واکسیناسیون به‌موقع، بدن فرصت می‌یابد به‌موقع پادتن لازم را بسازد و از نوزاد در برابر بیماری‌های واگیردار محافظت کند.

در صورت تاخیر، باید هرچه سریع‌تر برای تزریق واکسن مراجعه شود تا برنامه واکسیناسیون کودک به‌روز شود و فاصله زمانی به حداقل برسد.

بیشتر بخوانید:واکسن نزدن به کودک، روش درستیه؟

اهمیت ادامه واکسیناسیون پس از شش ماهگی

بعد از واکسن شش ماهگی، برنامه واکسیناسیون نوزاد همچنان ادامه دارد. در ۱۲ و ۱۸ ماهگی، واکسن‌های یادآور تزریق می‌شوند تا ایمنی بدن پایدار بماند. ادامه منظم واکسن‌ها ضامن سلامت کودک در برابر بیماری‌های خطرناک دوران کودکی است.

سخن پایانی

واکسیناسیون یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از بیماری‌های خطرناک دوران کودکی است. واکسن شش ماهگی با تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد نقش مهمی در حفظ سلامت او دارد. رعایت زمان‌بندی دقیق واکسن‌ها، مراجعه به مراکز بهداشت معتبر و توجه به مراقبت‌های پس از تزریق از مهم‌ترین اقدامات والدین در این مرحله از رشد کودک است.