رشد حرکتی نوزاد، بدو تولد تا شش ماهگی

رشد حرکتی نوزاد از بدو تولد تا شش ماهگی شامل حرکات و دست و پا زدن‌هایی است که موجب تقویت عضلات و آمادگی برای نقاط عطف حرکتی او می‌شود. با این حال هر نوزاد سرعت رشد منحصر به خود دارد.
شاید اینگونه به نظر بیاید که نوزاد در بدو تولد کاری جز خوردن و خوابیدن و گریه کردن ندارد. اما خوب است بدانید که از لحظه تولد و حتی پیش از آن با سرعتی باورنکردنی در حال رشد و یادگیری مهارت‌های جدید است. دست و پا زدن، اولین مرحله رشد حرکتی نوزاد است. به تدریج توانایی‌های او بیشتر شده و وارد مرحله جدیدی می‌شود. در این مطلب رشد حرکتی نوزاد از بدو تولد تا شش ماهگی بررسی می‌شود.

رشد حرکتی نوزاد از بدو تولد تا شش ماهگی
جدول زیر یک تصویر کلی از مراحل رشد حرکتی نوزاد رشد حرکتی نوزاد از بدو تولد تا شش ماهگی به شما می‌دهد. در ادامه این مراحل رشدی در هر ماه به تفصیل توضیح داده می شود.
جدول رشد حرکتی نوزاد

مراحل رشد از بدو تولد تا یک ماهگی
طی هفته‌های اول بدن کودک هنوز حالت جمع شده دارد. پاهایش به طرف شکم خم می‌شوند و دستانش حالت مشت دارد. اما خیلی طول نمی‌کشد که به دلیل کاهش انقباض مفاصل، بدن او آزادتر می‌شود.
نوزاد شما پیش از تولد، در حال تمرین عضلات خود است و اکنون فضای بیشتری برای ادامه این کار دارد. وقتی هشیار است به شدت دست‌ها و پاهایش را تکان می‌دهد، به ویژه اگر ناراحت و گریان باشد.
این حرکات ناگهانی، اتفاقی و بدون کنترل هستند، اما موجب تقویت ماهیچه‌های او می‌شوند. همچنین سیستم عصبی او را تحریک می‌کنند و او را برای حرکات کنترل شده در آینده آماده می‌سازند.
اگر او را به روی شکم بخوابانید یا طوری نگهش دارید که صورتش رو به پایین باشد، به احتمال زیاد او تلاش می‌کند سرش را بالا بگیرد. انجام چنین کاری موجب تقویت گردن، سینه، ماهیچه‌ها و ستون فقرات او می‌شود.
کنترل سر
کودک قبل از آنکه بتواند تمام بدنش را کنترل کند، بایستی توانایی کنترل سرش را به دست بیاورد. اما از آنجایی که سر نسبت به بدنش سنگین‌تر است، به طرفین می‌افتد. با گذشت چند هفته عضلات گردن و ماهیچه‌های قسمت بالای ستون فقرات به تدریج قوی‌تر شده و او می‌تواند سرش را نگه دارد. قبل از اینکه نوزاد بتواند کاملا حرکات سر را کنترل کند (حدود چهار ماهگی) بایستی مراقب سر او باشید.

یک تا دوماهگی
نوزاد در این یک ماهه رشد چشم‌گیری دارد. ماهیچه‌های او در حال قوی‌تر شدن هستند و حرکات او منظم‌تر می‌شوند. او در این سن، شروع به کش دادن بدن خود می‌کند و از حالت جنینی در می‌آید. زانو‌ها و باسن او قوی‌تر می‌شوند، انگشتان از حالت مشت شده باز می‌شوند و برای چنگ زدن به اجسام آماده می‌شوند.
تا پایان این ماه، اگر جغجغه‌ای کف دست نوزاد بگذارید، او با حرکتی غیر ارادی آن را می‌گیرد و برای مدتی نگاه می‌دارد.
۱. کنترل سر و گردن
نوزاد تلاش بیشتری برای نگه داشتن سر خود می‌کند. زمانی که روی شکم خوابیده، به مدت ۱ تا ۲ ثانیه سرش را با زاویه ۴۵ درجه بلند می‌کند. این توانایی نشانه آن است که عضلات گردن او قوی‌تر شده است.
۲. حرکات جسمی
وقتی اتفاق یا صدایی توجه او را جلب می‌کند، یا صدای شما را می‌شنود، سرش را به آن طرف می‌چرخاند. لگد‌های غیر ارادی او آرام‌تر شده و بیشتر شبیه فشار دادن پدال گاز است. او در زمان بیداری، بیشتر مشغول تکان دادن دست و پا و شانه‌هایش است و عضلاتش را تقویت می‌کند. در این سن به اسباب بازی‌های متحرک توجه خاصی نشان می‌دهد.‌ می‌توانید گاهی اقات او را روی زمین بخوابانید و نرمش بدهید.

دو تا سه ماهگی
همانطور که کنترل کودک بر بدنش بیشتر می‌شود، یاد می‌گیرد چگونه از آن‌ها استفاده کند تا پیرامون خود را بیشتر بشناسد.
۱. پرس سینه
اکنون ماهیچه‌های گردن او به قدری قوی شده که هرگاه به پشت می‌خوابد، می‌تواند سر خود را بالا بگیرد و برای چند ثانیه آن را نگه دارد. وقتی شما دست‌های او را می‌گیرید و به حالت نشسته در می‌آورید، دیگر سرش به عقب نمی‌افتد، بلکه هماهنگ با بدنش کشیده می‌شود.
وقتی او را روی صندلی کودک یا نی نی لای لای می‌نشانید، سرش را محکم نگه می‌دارد. هنگامی که او را به روی شکم می‌خوابانید، سعی می‌کند در حالی که روی بازو‌ها و دستان خود فشار می‌آورد، خود را بالا بکشد و برای آنکه بداند اطرافش چه می‌گذرد، سرش را به این طرف آن طرف برمی‌گرداند.
البته او نمی‌تواند برای مدت طولانی در این حالت بماند، ولی این کار به تقویت ماهیچه هایش کمک شایانی می‌کند. همچنین فرصتی برای او فراهم می‌شود تا به اطراف خود بیشتر مسلط شود و حس کنجکاوی اش افزایش یابد.
۲. دستان شاد
دستان او همیشه کنارش بوده اند، ولی او تازه متوجه آن‌ها شده است! تا پایان این ماه او می‌تواند دست‌هایش را بهم نزدیک کند و با انگشت‌هایش بازی کند. آن‌ها را به دهانش ببرد و از مکیدن آن‌ها لذت ببرد. در حالی که دست‌های خود را بهم می‌زند یا تکان می‌دهد، از دیدن آن‌ها لذت می‌برد.
۳. رسیدن و چنگ زدن
اگرچه او هنوز نمی‌تواند خود را به چیز‌هایی که می‌خواهد برساند؛ اما اگر چیزی به دستش بدهید، آن را برای لحظاتی کوتاه نگه می‌دارد. حتی ممکن است آن را به سمت چشم‌هایش ببرد تا به آن نگاه کند.
در این سن وقتی او را در تختش می‌خوابانید به آویز تخت ضربه می‌زند و برای گرفتنشان تلاش می‌کند. دقت کنید چگونه دستان خود را برای گرفتن اشیایی که دوست دارد، باز و بسته می‌کند. گویی می‌خواهد به آن‌ها چنگ بزند. هرچند هنوز هماهنگی لازم برای گرفتن اشیا را به دست نیاورده، اما نهایت تلاش خود را می‌کند.

سه تا چهار ماهگی
نوزاد در این سن روی حرکات خود کنترل پیدا می‌کند. وقتی روی شکم قرار می‌گیرد، به راحتی سر و بالاتنه را با کمک بازو‌ها و دست‌های خود بلند می‌کند و سر خود را به طرف شما و هر چیز دیگری که توجهش را جلب کند، برمی‌گرداند. در ضمن می‌تواند سرش را برای مدت کوتاهی محکم نگه دارد.
۱. حرکات بدنی
کنترل نوزاد بر حرکات گردن، بیشتر شده است. افزایش اعتماد به نفس و توانایی حرکات او بر دستانش به این معنی است که به زودی می‌تواند غلت بزند.
پس هرگز او را روی بلندی و مکان ناامن رها نکنید، زیرا ممکن است غلت بزند و از بلندی بیفتد و آسیب ببیند. این مرحله یکی از نقاط عطف رشدی نوزاد است، وقتی که می‌فهمد بر بدنش کنترل دارد. غلت زدن نقطه شروعی برای خزیدن او در آینده خواهد بود.
۲. افزایش کنترل بر دست‌ها
کنترل دست‌های نوزاد، روز به روز بیشتر و دقیق‌تر می‌شود. اکنون اگر چیزی به دست او بدهید، آن را می‌گیرد، اما نمی‌تواند آن را بیاندازد. آنچه که دست هایش می‌توانند انجام دهند او را شگفت زده می‌کند. دست‌های او به همراه دهانش، ابزاری برای کشف دنیای او هستند.

چهار تا پنج ماهگی
در این سن کودک می‌فهمد بدنش چه کار‌هایی می‌تواند انجام بدهد و کنترل ماهیچه هایش بیشتر شده است. در نتیجه هر حرکتی را از روی اراده انجام می‌دهد. شما ممکن است متوجه شده باشید که او قدرت بیشتری در رساندن خود و گرفتن اشیا پیدا کرده است.
۱. کنترل کامل سر
او اکنون وقتی به حالت عمودی قرار می‌گیرد، سرش را کاملا محکم نگاه می‌دارد و وقتی می‌خواهید او را به حالت نشسته درآورید، سرش بدون اینکه عقب بیفتد، در امتداد بدنش قرار می‌گیرد. این یکی دیگر از نقاط عطف رشد حرکتی نوزاد است.
با آنکه خودش به تنهایی نمی‌تواند بنشیند، اما وقتی او را می‌نشانید، احساس شادی می‌کند، چون می‌تواند به اطراف خود نگاه کند و در همه چیز سهیم شود. هنگامی که او را حمام می‌کنید، از لگد زدن در آب لذت می‌برد.
هر حرکتی که با پاهایش انجام می‌دهد برایش لذت بخش و شادی آور است و موجب تقویت هر چه بیشتر ماهیچه هایش می‌شود.
اگر او را روی دستانش قرار دهید، سعی می‌کند خود را بالا و پایین ببرد، اما هنوز توانایی ایستادن روی پاهایش را ندارد، چون ماهیچه هایش هنوز آنقدر قوی نشده اند که بتوانند وزنش را تحمل کنند.

پنج تا شش ماهگی
نوزاد شما به مرحله‌ای رسیده که هر هفته با رشد جسمی اش، توانایی‌های بیشتری به دست می‌آورد که برای خودش و شما بسیار لذت بخش است.
۱. ماهیچه‌های نیرومند
طی یک ماه آینده نوزاد می‌تواند بدون حمایت بنشیند. البته تنها برای مدت کوتاهی می‌تواند بنشیند و همچنان نیاز به حضور و مراقبت شما دارد. وقتی او را می‌خوابانید، قدرت ماهیچه هایش به حدی رسیده است که می‌تواند روی زمین بچرخد.
۲. دستان شاد
دست‌های کودک، کلیدی برای کشف دنیای پیرامون او هستند. کار‌هایی که تا همین چند هفته پیش نمی‌توانست انجام دهد (مثل چرخاندن مچ هایش برای بررسی یک اسباب بازی) اکنون به یک توانایی جسمی برای او تبدیل شده است. حالا او می‌تواند از انگشتان خود برای گرفتن اشیای ریز استفاده کند.
نوزاد از این به بعد، دست به دست کردن اجسام را شروع می‌کند. اکنون او می‌داند چگونه از انگشتانش برای دست به دست کردن اجسام استفاده کند. اگر چیزی از دستش بیفتد و آن را ببیند، خود را به آن می‌رساند و دوباره در دست می‌گیرد.

سخن با والدین
نکته‌ای که همواره باید در نظر داشته باشید این است که هر نوزادی با سرعت منحصر به فرد خود رشد می‌کند. در نتیجه ممکن است مهارتی که نوزادی در چهار ماهگی به آن دست می‌یابد، دیگری در شش ماهگی آن را فرا گیرد.