مراقبت از نوزادان نارس، صفر تا صد

بیشتر این نوزادان وزنی زیر یک کیلوگرم دارند و به علت رشد ناکافی در بخش‌های مختلف بدن نیازمند نگهداری در بخش مراقبت ویژه نوزادان هستند.
تولد یک نوزاد سالم با مراقبت‌های بسیاری همراه است، مراقبت‌هایی که در طی ۹ ماه بارداری به والدین نوزاد توسط تیم پزشکی و پرستاری آموزش داده شده است، اما اگر یک نوزاد نارس به دنیا بیاید والدین چگونه باید خود را برای مراقبت از نوزاد نارس خود آماده کنند؟
آقای دکتر حبیب اللهی در این باره گفت: خوشبختانه با پیشرفت‌های پزشکی در کشور و افزایش دانش و آگاهی تیم‌های پزشکی و پرستاری نوزادان نارس در کشور زنده می‌مانند، زنده ماندن این بچه‌ها اتفاق بسیار مهمی است، اما اگر نیاز‌های خاص و ویژه این نوزادان در فرصت مناسب برآورده نشود مشکلات زیادی برای آنان رخ می‌دهد.
وی با اشاره به مشکلات این نوزادان در بدو تولد گفت: مشکلات ریوی در این نوزادان شایع است و به علت بستری طولانی مدت در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) وزن‌های بسیار پایینی دارد بنابر این تغذیه وریدی و دهانی آن‌ها همزمان باید مورد توجه قرار گیرد.
نوزادان نارس نوزادانی هستند که قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد شوند بنابر این برخی از اندام‌ها در این نوزادان به تکامل نهایی نرسیده است و چه بسا هر چه وزن نوزاد پایین‌تر باشد فاصله بیشتری با تکامل نهایی در مقایسه با یک نوزاد سالم خواهند داشت که زمینه ساز بروز برخی بیماری‌ها خواهد بود.
آقای دکتر حبیب اللهی در ادامه افزود: دارو‌هایی که این نوزادان مصرف می‌کنند اثرات جانبی روی کلیه و بینایی آن‌ها دارد که موجب اختلالات شبکیه و متأسفانه کوری آن‌ها می‌شود برای همین تیم درمانی باید اهتمام ویژه‌ای برای رصد و مراقبت همه جانبه این نوزادان داشته باشند.
گفتنی است، اختلال تمرکز و یادگیری، اختلال رشد، بیماری‌های مزمن قلبی و ریوی در این کودکان بیش از دیگران است که ضرورت دارد با هوشیاری هر چه بیشتر والدین به ویژه مادر سعی شود دوران بارداری هر چه ایمن‌تر سپری شود.
آقای رضایی پدر یکی از نوزادان نارس که در بیمارستان شریعتی در هفته بیست و هفتم بارداری با وزن یک کیلو به دنیا آمده در خصوص مشکلاتش گفت: ما هیچ آمادگی برای تولد فرزندمان در نیمه بارداری همسرم نداشتیم که خیلی غافلگیر شدیم، زیرا هنوز تا موعد زایمان ۱۳ هفته باقی مانده بود.
وی ادامه داد: ما هیچ آموزشی ندیده بودیم و نوزاد ما به محض به دنیا آمدن در دستگاه قرار گرفت که تحمل این موضوع بسیار سخت بود و نوزاد ما اینقدر کوچک بود که حتی فکرش را نمی‌کردیم بتوان روزی او را در آغوش گرفت.
خانمی که صاحب ۲ فرزند دوقلو در هفته بیستم بارداری نیز شده بود در خصوص مشکلاتش در نگهداری از نوزادان نارسش گفت: فرزندانم با وزن نهصد گرم به دنیا آمدند و استرس زیادی به ما وارد شد وزن بچه‌ها بسیار کم بود و در معرض بیماری‌های مختلف قرار داشتند کمی که وزنشان در دستگاه در بخش مراقبت‌های ویژه بهتر شد، مشکلات دیگری هم، چون مشکلات بینایی و شبکیه چشم شان تشدید شد و الان با این که ۳ ساله هستند دائم برای درمان به بیمارستان شریعتی مراجعه می‌کنیم.
فرد دیگری که فرزندش در هفته ۲۹ بارداری در بیمارستان شریعتی به دنیا آمده بود نیز در این باره گفت: من هیچ اطلاعی در خصوص نحوه نگهداری نوزادی که تنفس کامل ندارد نداشتم و مراجعه لازم را به بخش مراقبت ویژه نداشتم که همین موضوع موجب آسیب به دستگاه تنفسی دخترم شد.
در این وضعیت آنچه بیش از توصیه پزشکان حایز اهمیت است همراهی تیم پرستاری در کنار مادر است، زیرا این پرستاران هستند که می‌توانند در کنترل استرس و مدیریت نگهداری از یک نوزاد نارس ایفای نقش کنند.
خانم حسن پور دکترای پرستاری در این باره در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما افزود: مراقبت خانواده محور مهمترین اصل در نگهداری از نوزادان نارس است، اما آموزش مراقبت خانواده محور نیازمند تیم پرستاری منسجم و همراه در بازه چند ماهه است که به علت کمبود نیروی پرستاری در بیمارستان‌ها کمتر می‌توان به این هدف رسید، زیرا پرستاران فشار کار بالایی دارند و شاید وقت کافی برای آموزش کافی به والدین نوزادان نارس را نداشته باشند.
وی ادامه داد: البته اگر آموزش‌ها به درستی داده نمی‌شد این نوزادان به سن ۴ یا ۵ سالگی نمی‌رسیدند و خوشبختانه باهمه مشکلات این کار تیمی به نتیجه رسیده است.
هر ساله ۱۵ هزار نوزادان نارس در کشور متولد می‌شوند و در واقع ۹ درصد زایمان‌ها در کشور مربوط به نوزادان نارس است که مراقبت هر چه بیشتر در دوران بارداری برای پیشگیری از بروز زایمان زودرس می‌تواند از تحمل مشکلات به این نوزادان و خانواده‌ها و همچنین وارد آمدن هزینه‌های درمانی به نظام سلامت کمک شایانی کند.
خانم دکتر ستاره ثاقب فوق تخصص نوزادان و رئیس بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان شریعتی در این باره گفت: عواملی همچون فشار خون مادر در بارداری، دیابت بارداری، استرس، برخی عوامل فیزیکی کنده شدن زودرس جفت می‌تواند موجب زایمان زودرس شود، برخی عفونت‌های مادر نیز در بروز زایمان زودرس نقش دارند که به محض مشاهده هر نوع علامت غیر عادی در مادر باید با مراجعه به مراکز درمانی ضمن آموزش دیدن در ارتباط با مادران دیگری که زایمان زودرس داشته اند قرار گیرند تا با مدیریت استرس بتوانند این دوران را سپری کنند.
زایمان زودرس اگر چه پدیده‌ای ناخوشایند برای مادران است، اما در مواردی که گریزی از آن نیست می‌تواند حتی به صورت یک روند طبیعی تحت کنترل درآید به شرط آن که در زمان مناسب توصیه‌های پزشکی و درمانی به درستی توسط مادران باردار مورد توجه قرار گیرد.