کمبود ویتامین D در شیرخواران

ویتامین D یکی از ویتامین‌های مهم در رشد استخوانی نوزادان و شیرخواران است. مصرف ویتامین D برای رشد استخوان‌ها از بدو تولد تا ۲ سالگی باید مورد توجه والدین قرار گیرد. قطره ویتامین A ،B روزانه ۲۵ قطره برای نوزادان تا ۶ ماهگی تجویز می‌شود. از ۶ ماهگی به بعد مولتی ویتامین که حاوی ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D و ۵۰۰ واحد ویتامین A است، باید تجویز شود. ویتامین D توام با کلسیم در رشد استخوان‌ها موثراست. ویتامین D باید به صورت آماده در اختیار نوزادان و کودکان قرار داده شود.


تابش اشعه خورشید نیز در بدن ویتامین D تولید می‌کند. وقتی ویتامین‌ها به صورت خوراکی وارد بدن می‌شوند، در اثر تابش اشعه خورشید به ویتامین D تبدیل می‌شوند که در متابولیسم رشد استخوان‌ها بسیار موثر است. اگر برای نوزاد ویتامین D تجویز نشود و کودک در معرض تابش اشعه خورشید قرار نگیرد ممکن است در اثر کمبود ویتامین D به بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان مبتلا شود. علائم این بیماری عبارت است از تاخیر در رشد دندان‌ها و همچنین تاثیر در اندام‌های کودک. به عنوان مثال به علت نرمی استخوان در هنگام راه رفتن ساق پا به صورت پرانتز در می‌آید.

کلسیم نیز از ۶ ماهگی به بعد از طریق شیر مادر و با خوردن لبنیات مانند ماست، پنیر و... و از یک سالگی به بعد از طریق شیر پاستوریزه وارد بدن می‌شود که باعث استحکام استخوان‌ها می‌شود. به والدین توصیه می‌کنیم حتما به نوزادان ویتامین D خوراکی بدهند. همچنین در فصل تابستان اندام‌های کودک یا قسمتی از بدن او را در معرض تابش اشعه آفتاب قرار دهند، به صورتی که درپوست او سوختگی ایجاد نشود. به والدین توصیه می‌شود در فصل تابستان که گرما و تابش نور خورشید زیاد است، کودک بین ساعات ۱۰ تا ۲ بعدازظهر کمتر در معرض تابش آفتاب باشد، ولی در ساعات دیگر می‌توانند اندام‌های کودک را برای جذب ویتامین D طبیعی در مقابل تابش آفتاب قرار دهند.

امروزه در آزمایش‌ها و تحقیقاتی که به خصوص در کودکان ۲ تا ۴ سال انجام شده، کمبود ویتامین D مشاهده می‌شود. علت آن این است که معمولا ویتامین D خوراکی که وارد بدن کودک می‌شود بنا به دلایلی خوب جذب نمی‌شود یا کودکان را درمعرض تابش نور آفتاب قرار نمی‌گیرند. به همین دلیل به والدین توصیه می‌شود ویتامین D خوراکی را به شیرخواران و نوزادان بدهند و اندام‌های او را مستقیم در معرض تابش آفتاب قرار دهند تا در آینده کمبود ویتامین D در او کمتر دیده شود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آیا می دانید ویتامین D برای رشد استخوان های کودک حیاتی است؟ مواد مغذی به راحتی در دسترس هستند، اما گاهی اوقات ممکن است کودک شما با کمبود آن مواجه شود، به خصوص زمانی که آنها از شیر مادر تغذیه کنند. چرا این ویتامین مهم است و نوزاد به چه مقداری از آن نیاز دارد؟ پیامدهای کمبود این نوع ویتامین، در یک کودک چیست؟ این مقاله به تمام این سوالات نیز پاسخ می دهد.

ویتامین D چیست؟
این ویتامین، ترکیبیست که هنگامی که در معرض نور خورشید قرار می گیرید، به طور طبیعی، در بدن تولید می شود.
دو نوع از این ویتامین وجود دارد:
- ویتامین D۳ که کولکالسیفرول (cholecalciferol) نیز نامیده می شود
- ویتامین D2 که به عنوان ارگوکلسیفرول (ergocalciferol) نیز شناخته می شود
- ویتامین D۳ در داخل بدن تولید می شود. ترکیبی در پوست به نام ۷-dehydrocholesterol نور خورشید را جذب کرده و پیش ویتامین D۳ را تشکیل می دهد. این ماده از طریق جریان خون به کبد و سپس کلیه ها برای پردازش بیشتر منتقل می شود. سپس آن را به ویتامین D فعال تبدیل می کند.
- گیاهان و قارچ ها ویتامین D2 را در معرض نور خورشید سنتز می کنند. ویتامین D2 معمولا در مکمل ها وجود دارد، گرچه مکمل های ویتامین D3 نیز وجود دارد. ویتامین D2 مانند ویتامین D3 باید از طریق همان واکنش های بیوشیمیایی، برای تبدیل به ویتامین D فعال تبدیل شود.

چرا کودک شما به ویتامین D نیاز دارد؟
در اینجا به شما می گوییم که چگونه این ویتامین به حفظ سلامتی کودک شما کمک می کند:
استخوان های قوی:
شاید اصلی ترین مزیت این ویتامین در بدن باشد. بدن به مقدار کافی از این ویتامین برای حفظ فسفر و کلسیم مورد نیاز در استخوان ها نیاز دارد. اگر در رژیم غذایی کودک، میزان این ویتامین کم باشد، بدن کلسیم و فسفر را از طریق ادرار دفع می کند. این امر می تواند به کمبود این عناصر در بدن منجر شود.
فعالیت های متابولیکی را پشتیبانی می کند:
بدن برای انجام چند فعالیت متابولیکی نیاز به سطح کافی کلسیم و فسفر دارد. این ویتامین برای شما این اطمینان را حاصل می کند که بدن ذخایر سالم و کافی از این مواد مغذی را حفظ می کند.
ایمنی قوی:
این ویتامین باعث افزایش ایمنی ذاتی بدن و به حداقل رساندن شانس ابتلا به بیماری های خودایمنی می شود.
نقش ویتامین D در تولید انسولین:
ویتامین نقش مهمی در ترشح انسولین توسط پانکراس دارد. تحقیقات نشان می دهد که کمبود ویتامین دِ می تواند منجر به کاهش تولید انسولین شود.
نقش اساسی در تنظیم فشار خون:
در حالی که نوزادان ممکن است که در خطر ابتلا به فشار خون بالا نباشند، اما خوب است که ویتامین دِ لازم را به میزان کافی در اختیار آنها بگذارید، زیرا به تنظیم فشار خون کمک می کند.
اگر بدنتان مقدار کافی از این نوع ویتامین را دریافت کند قادر به انجام تمام این عملکردها خواهد بود.

منابع غذایی غنی از ویتامین D
غذاهای زیر منبع خوبی از این نوع ویتامین هستند:
- غذاهای غنی شده از ویتامین: غلات و حبوبات،کراکر برای کودکان نوپا، فرمولا
- ماهی چرب: ماهی قزل آلا، ماهی تن و ماهی خال خالی
- تخم مرغ: به خصوص زرده تخم مرغ
- شیر حاوی ویتامین D: شیر گاو یا بوفالوی غنی شده با این ویتامین
غذاهایی مانند ماهی، تخم مرغ و شیر گاو تنها بعد از 12 ماهگی باید مصرف شوند. پس چگونه نوزادانی که کمتر از یک سال دارند و از شیر مادر تغذیه می کنند، این ویتامین را دریافت کنند؟

قطره مولتی‌‌ویتامین یا AD و آهن به نوزادتان بدهید
دادن قطره مولتی ویتامین یا آ+د از ۱۵ روزگی نوزاد شروع شده و روزانه ۲۰ قطره آ + د ، یا ۲۵ قطره مولتی ویتامین تا پایان دو سالگی به کودک داده می شود.
شیرخوارانی که شیر مادر می خورند، از هر نظری در وضعیت بهتری نسبت به شیرخوارانی هستند که با شیرخشک تغذیه می‌شوند.
حتی در مورد ابتلا به آلرژی یا بیماری‌های مختلف از جمله اسهال و استفراغ این بچه‌ها در مصونیت بهتری قرار دارند.
شاید یک کودک شیرخشکی هم به نظر شاداب برسد، اما وقتی او را با یک کودک هم‌وزن و همسال خود که با شیر مادرش تغذیه می‌شود مقایسه کنیم در می‌یابیم با هم متفاوتند.
یک تفاوت ساده در این است که کودک اول فقط یک مزه را می‌‌شناسد، آن هم شیرخشکی است که می‌خورد. اما کودکی که شیر مادر می‌خورد با تنوعی از مزه‌ها که مادر در غذاهای خود می‌خورد آشناست.
بنابراین این کودک به راحتی بعد از شش ماهگی غذای جامد را شروع می‌کند و خوب غذا می‌خورد.

قطره های ایرانی بهتر از انواع خارجی هستند
تنها ویتامین مورد نیاز نوزادان ویتامین D است. بچه‌ها از بدو تولد تا شش ماه به غیر از شیر مادر هیچ نیاز دیگری ندارند، اما باید ویتامین D بدن‌شان تامین شود.
در کشورهای اروپایی و غربی به تنهایی قطره ویتامین D دارند، اما در کشور ما باید ویتامین D را تحت عنوان قطره AD یا مولتی‌ویتامین به بچه‌ها بدهیم.
بچه‌ها قطره AD را خیلی بهتر از مولتی‌ویتامین تحمل می‌کنند، چون از بوی قطره‌های مولتی ویتامین خوششان نمی‌آید. از میان قطره‌های AD نیز بعضی چرب‌تر و برخی آبکی‌ترند. سعی کنید نوع آبکی‌تر که بهتر تحمل می‌شود را تهیه کنید.
روزانه باید ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D به بچه‌ها برسد. پس برای این حتما و حتما نوع ایرانی قطره را تهیه کنید که در یک سی‌سی از آن این میزان وجود دارد (چه مولتی‌ویتامین و چه قطره AD) انواع خارجی را که به صورت شربت هستند، باید حدود ۱۰ تا ۱۵ سی‌سی به بچه‌ بدهید تا شاید این مقدار ویتامین D تامین شود.
یادتان باشد با این کار نسبت ویتامین‌ها را در بدن بچه به هم می‌زنید. اگر ویتامین A زیاد باشد، در طولانی‌مدت فشار داخل جمجمه بچه زیاد می‌شود و به او آسیب می‌رسد.

غربی‌ها و تولید ویتامین D
حالا سوال این است که چرا غربی‌ها که در زمینه تولید این ویتامین از ما جلوتر هم هستند این‌گونه مصرف نمی‌کنند؟ واقعیت این است که در کشورهای غربی داخل اکثر مواد غذایی ویتامین و حتی آهن (در شیر پاستوریزه) وجود دارد.
در غذاهای کودکشان بسیاری مواد که در غذای بزرگسالان نیز هست، وجود دارد و این حساسیت آنقدر وجود ندارد.
به علاوه نکته مهم در اینجاست که آنها برای مصرف داخل خود قطره ویتامین D دارند، ولی آنچه با نام شربت‌های مختلف با ظاهر بسیار شکیل و گول‌زننده تولید می‌کنند برای صادرکردن است و در کشور خودشان استفاده نمی‌کنند.
بسیاری از والدین با هزینه بالا این شربت‌ها را تهیه می‌کنند، اما پس از مدتی متوجه می‌شوند کودکشان از نظر ویتامین D دچار کمبود است و نرمی استخوان گرفته است. داروخانه‌ها باید از آوردن این محصولات پرهیز کنند و مردم هم نباید بخرند. قطره آهن‌ هم همین‌طور.

بدمزه اما حاوی آهن لازم
قطره آهن ایرانی بدمزه است اما لااقل می‌دانید وقتی آن را به بچه می‌دهید میزان لازم ‌آهن را دریافت می‌‌کند. آهن را باید از اول هفت ماهگی با غذای کمکی و البته در ادامه تغذیه با شیر مادر به بچه‌ها بدهید تا انشاءا… همه آنها سلامت و شاد باشند.
بنا بر توصیه کمیته کشوری تغذیه دادن قطره مولتی ویتامین یا آ+د از ۱۵ روزگی نوزاد شروع شده و روزانه ۲۰ قطره آ + د ، یا ۲۵ قطره مولتی ویتامین تا پایان دو سالگی به کودک داده می‌شود. قطره آهن نیز از پایان شش ماهگی یعنی همزمان با شروع تغذیه تکمیلی کودک، روزانه ۱۵ قطره داده می شود و تا پایان دو سالگی باید داده شود.
نکته
۱- موقع دادن قطره به نوزاد، بهتر است به جای اینکه قطره ها را با قطره چکان داخل دهان کودک بریزید و آن را بشمارید، تعداد ۲۵ یا ۲۰ یا ۱۵ قطره را در یک قاشق مرباخوری بچکانید و یکجا و به آرامی با قاشق به کودک بدهید.
۲- بعد از دادن قطره آهن به کودک، مقداری آب جوشیده خنک به او بدهید تا از تاثیر آهن بر روی دندان ها و سیاه شدن آنها جلوگیری شود.
اگر کودک گذاشت، بعد از دادن آب نیز می‌توانید با یک دستمال کاملا تمیز پارچه‌ای، دندان‌های او را به آرامی پاک کنید.

چگونه قطره ویتامین را به کودک بخورانیم؟
خوراندن قطره به کودک آسان است و در اینجا به شما می گوییم که چگونه آن را انجام دهید:
- اکثر مکمل های این ویتامین حاوی 400 واحدRDA در حدود 1 میلی لیتر مکمل هستند. این بدان معنی است که شما نیاز به 1ml از قطره برای دستیابی کافی به RDA این ویتامین دارید.
- یک قطره چکان بردارید و مکمل را به آن اضافه کنید.
- کودک را بر روی پای خود بگذارید.
- قطره چکان را به آرامی داخل دهان کودک قرار دهید و آن را در قسمت آخرین دندان ها در پشت فک پایین قرار دهید.
- هدف قرار دادن این قسمت، تضمین می کند که تمام مایع به طور مستقیم به گلو وارد می شود. اگر قطره چکان را مستقیم، داخل دهان و به سمت زبان بگذارید، کودک آن را آسان تر با بزاق مخلوط می کند. اما قرار دادن مستقیم قطره چکان در دهان می تواند باعث خارش شود.
- هنگامی که قطره چکان در موقعیت صحیح قرار گرفت، لاستیک انتهای قطره چکان را فشار دهید تا مایعات بیرون بیاید. به آرامی قطره چکان را بیرون بیاورید و نوزاد را برای مدت یک دقیقه نگه دارید تا باد گلوی او خارج شود
- اگر کودک مکمل را از دهان خود بیرون ریخت، مجددا این عمل را انجام ندهید.