درمان تیک عصبی کودکان، علتش چیست؟

تیکهای حرکتی در دوران کودکی کاملاً معمول هستند. با آماری که انجمن روانپزشکی آمریکا گزارش داده است، پنج الی بیست و چهاردرصد از کودکان دارای نوعی تیک هستند.
شایع ترین نواحی از بدن که تیک های حرکتی در آنها دیده می شوند، عبارت اند از: سر و صورت و دست ها و بازوها و بیشترین حرکات به صورت چشمک زدن، شکلک در آوردن، چین دادن به پیشانی، بالا انداختن ابروها، پلک زدن زیاد، چرخش سر، پرتاب کردن دست ها و بازوها، بالا انداختن شانه و نیز تکان دادن پا و … است.

تیکهای گذرا
تیکهای حرکتی معمول که اغلب در حدود سه و نیم سالگی شروع می شوند به کودکان کمک می کنند تا انرژی عصبی را آزاد کنند. هفتاد و پنج درصد از کودکان این نوع تیک را در عرض شش ماه پست سر می گذارند.
اگر کودک شما گرفتار تیک شد، بهترین راه ، نادیده گرفتن آن است. هیچگاه او را سرزنش نکرده و یا تنبیه نکنید.

شما می توانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یک عادت، با تمرین کردن روشهای پیشگیرانه ، به کودکانتان کمک کنید ولی تیکهای گذرا نباید در برنامه ی کامل ترک عادت مورد توجه قرار گیرد.

تیکهای مزمن
اگر تیک بیش از دوازده ماه ادامه یابد، تیک مزمن محسوب می شود.
تیکهای مزمن پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است.
این تیکها مشخصاً به صورت حمله های دوره ای صورت می گیرند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتی ساعت به ساعت تغییر می کند. در حقیقت رفتار تیکی ممکن است برای هفته ها یا ماهها کاملاً محو شود اما دوباره ظاهر گردد.

علت ها
زمانی اعتقاد بر این بود که تیکها علامت بیرونی احساسات سرکوب شده و تعارضات و کشمکشهای درونی اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان آن را ترکیبی از عوامل محیطی و زیستی می دانند.
تقریباً در یک سوم موارد پایه ی ژنتیکی دارد اما در برخی حالات ممکن است این عادت از طریق تقلید به دست آید.
همچنین مشخص شده است که رفتارهای تیکی در زمان فشارهای عصبی افزایش می یابد که این امر به «تیک عصبی» منجر می شود.
در صورتیکه از وجود تیک های عصبی در کودکتان رنج می برید ، نکات زیر را مد نظر داشته باشید :

کاهش فشار روحی
به لحاظ این که رفتارهای تیکی غالباً با فشار روحی تشدید می شوند، عناصری را در زندگی کودکتان جستجو کنید که ممکن است منشأ ناراحتی یا نگرانی او گردند. آیا آنان تلاش می کنند که از تکالیف مدرسه و درسها عقب نمانند؟ آیا انتظارات ورزشی آنان بالاست؟ آیا مشکلات زناشویی شما باعث پریشانی آنها می شود؟

برای کاهش تنش های احتمالی کودکان، تا آن جایی که ممکن است برای ایجاد آرامش و اطمینان و حذف موقعیتهای فشارزا بکوشید و با آنان رئوف و مهربان باشید.
تعداد تیک اغلب با کاهش فشار روحی، تقلیل می یابد.

در میان مسائل متفاوت تربیتی که بسیاری از خانواده ها را درگیر می کند، اختلالات خواب، شب ادراری، لجبازی، پرخاشگری و بروز تیک های عصبی در کودکان بخش عمده ای از شکایات والدین را تشکیل می دهد. بسیاری از این مسائل در مسیر روند تربیت و پرورش کودک طبیعی است و این والدین هستند که با ناآگاهی یا اتخاذ شیوه های نادرست، مشکلات را بزرگ می کنند. در واقع والدین با آن چه در ذهن خود دارند یا با مشورت از بزرگ ترها یا مشاهده شیوه های تربیتی دیگران سعی می کنند راه حلی بیابند.
در حالی که مهارت های فرزندپروری یادگرفتنی است و والدین باید به خاطر داشته باشند که راه حل تمامی مسائل و چالش های تربیتی را نمی دانند و باید با پرس وجو و یادگیری شیوه های فرزندپروری در حل مسائل مربوط به فرزند خود بکوشند. یکی از مسائلی که در بین کودکان بسیار شایع است تیک های عصبی است که نحوه مواجهه با آن در قطع و یا ادامه آن نقش مهمی دارد.

تیک های عصبی
تیک به معنای انقباضات عضلانی سریع، تکراری و غیرارادی است و ممکن است به صورت صداهای قالبی، ناموزون و ناگهانی مشاهده شود. فرد نمی تواند در مقابل تیک ها مقاومت کند ولی می تواند در صورت آگاهی یافتن از آن ها تا حدودی تیک ها را مهار کند. تیک بر اثر استرس تشدید می شود و زمانی که فرد می خواهد به صورت ارادی آن را کنار بگذارد، کاهش پیدا می کند اما از بین نمی رود.

ویژگی های تیک های عصبی
سرکوب تیک در کودکان برای چند دقیقه یا چند ساعت امکان پذیر است اما درمان آن زمان بر است. بیشتر کودکان یا از تیک های خود آگاهی ندارند و یا قادر به کنترل آن نیستند. تیک ها درزمان آرامش کودک یا وقتی مشغول انجام فعالیتی است، کمتر مشاهده می شود و فقط تیک های مزمن است که حتی هنگام خواب به سراغ کودک می آید. اختلالات مربوط به تیک در پسرها شایع تر از دخترها است و در تعاریف علمی سن شروع متوسط تیک از ۷سالگی تا ۱۸سالگی است و بین تیک و بیش فعالی، افسردگی، نافرمانی مقابله جویانه یا لجبازی و وسواس شباهت زیادی وجود دارد و یکی از این اختلالات ممکن است پیش زمینه بروز اختلال بعدی را فراهم کند.

راهکارهای رفع تیک عصبی
در موارد زیادی خانواده ها بروز تیک را سرسری می گیرند و به آن اهمیت نمی دهند. البته این نکته مهم است که درباره تیک های گذرا بهترین راه بی اعتنایی است تا خود به خود رفع شود. اما اگر تیک مزمن با بی اعتنایی خانواده روبه رو شود، در زمینه تحصیل، کودک را با مشکل روبه رو می کند. تیک ها با گذشت زمان ممکن است تغییر شکل دهد وخانواده تصور کند تیک کودک رفع شده است؛ در حالی که برطرف نشده و فقط تغییر شکل داده است.

گاهی افراد در مواجهه با عوامل استرس زا یا تخلیه هیجانی یک سری رفتارهای قالبی بروز می دهند. این رفتارها، همان تیک های گذراست که در طول زمان به خودی خود رفع می شود. برای رفع تیک باید همواره ریشه های بروز تیک را شناسایی کرد. خوب است بدانید عوامل ژنتیکی، یک سری ناقل های شیمیایی و اختلال در آن ها، مواد مخدر و الکل که تیک های بویایی ایجاد می کند، اختلالات بیش فعالی، وسواس، افسردگی، بیماری های مزمن و عفونی، محیط های پرتنش و اضطراب ها و استرس های مزمن در بروز تیک موثر است.

باید علاوه بر این عوامل به فونتیک و ویژگی های ارثی کودک نیز توجه کرد. دقت داشته باشید که تشخیص تیک با متخصص روان شناس است. روان پزشکان ممکن است برای درمان تیک از دارو استفاده کنند و رفتار درمانی هم شیوه موثری برای درمان تیک است. در رفتار درمانی اصل بر این است که توجه و تمرکز مستقیم روی تیک کارساز نیست و لازم است والدین بدانند دستورهای تکراری آن ها تیک کودک را مقاوم تر می کند.

همچنین گاهی والدین شکایت می کنند که تیک کودک در برخی موقعیت ها تشدید می شود. به عنوان مثال کودکی که بددهنی دارد همیشه بددهن نیست و گاهی مواقع به این کار مبادرت می کند. در این موارد ما می گوییم که بددهنی کودک، تیک نیست بلکه لجبازی یا رفتارهای ناسازگارانه است. تیک باید مستمر و در موقعیت های مختلف تکرار شود و حداقل ۴هفته ادامه داشته باشد و تمامی تیک ها همراه با نوعی عصبیت است.والدین باید بدانند بچه های زیر ۶سال آگاهی درباره تیک ها ندارند و نسبت به کاری که می کنند، فکر نمی کنند.

از سویی با توجه به سن کمی که دارند آن را زود فراموش می کنند. آن ها واکنش های دیگران نسبت به رفتارهای تکرارشونده خود را جالب می بینند و نسبت به رفتارهای خاص مثل شکلک درآوردن و چشمک زدن جذب می شوند و با الگوسازی و تقلید از آن چه در رفتار همسالان می بینند، به طور ناخودآگاه جذب تیک می شوند. بنابراین کودک به طور مستقیم از خانواده و محیط مهد تاثیر می پذیرد و لازم است چنانچه رفتار نادرست یا تیک عصبی در محیط پیرامون کودک وجود دارد، اصلاح شود تا به کودک منتقل نشود.۸۰درصد انواع تیک ها در مجموع به اضطراب مرتبط است، تیک نوعی واکنش عصبی فرد در مواجهه با اضطراب و استرس است.

بنابراین زیربنای عمده تیک ها اضطراب است و به همین دلیل است که به هنگام درمان متخصص باید ریشه تیک را شناسایی کند تا کوتاه ترین راه برای درمان انتخاب شود.
در این میان اختلال توره شدیدترین و مشهورترین نوع تیک در کودکان است که به صورت هم زمان تیک صوتی و حرکتی را با هم دارد. این اختلال نادر است و دارو درمانی در رفع آن یک اصل اساسی است.
در بروز این اختلال ناقل های عصبی تاثیرگذار است، به همین دلیل دارو برای رفع آن موثرتر است.