دعوای کودکان در خانواده، نقش والدین چیست؟

تصور کنید که بعد از یک روز کاری سخت به خانه برگشته‌اید و هنوز قفل را در کلید نچرخانده که صدای دعوای بین فرزندان خود را می‌شنوید که:"اون بیشتر از من کیک داره.کیک خودشو خورده و حالا مال من را برداشته".

در این وضعیت معمولا والدین سعی می‌کنند بچه‌ها را آرام کنند و به آنها نشان بدهند که اشتباه می‌کنند و هر دو آنها به یک اندازه خوراکی دارند ولی کودکان اصلا توجه نمی‌کنند و همچنان سعی می‌کنند نشان دهند که حق با آنهاست. این بحث‌ها و دعوای بین فرزندان هر روزه در خانه‌ها اتفاق می‌افتد اما مدیریت کردن این روابط توسط والدین می‌تواند تا حد زیادی دعوای بین فرزندان را در خانه کاهش دهد.

آیا دعوا و کشمکش برای خواهران و برادران مفید است؟

به نظر بسیاری از روان‌شناسان و متخصصان این بحث‌های گاه به گاه بین خواهران و برادران می‌تواند برای آنها از لحاظ هیجانی مفید باشد و مشکلی برای آنان ایجاد نمی‌کند. به صورت کلی این اختلافات و دعوای بین فرزندان ، علی رغم ظاهر ناخوشایندشان و ایجاد مزاحمت برای والدین می‌تواند برای فرزندان مفید باشد. همه والدین دوست دارند که فرزندان آنان در کمال آرامش با هم تعامل داشته باشند و هیچ‌گونه تعارضی در بین آنان وجود نداشته باشد ولی رقابت خواهر و برادری، واقعیت زندگی است. دعوا بین خواهر و برادر ایمنی روانی بیشتری دارد. فرزندان شما با دعوا کردن، خواهر و برادر خود را از دست نمی‌دهند ولی ممکن است به دلیل یاد گرفتن روش‌های حل مسئله غلط دوستان، روابط کاری و خویشاوندان خود را از دست بدهند و در آینده دچار مشکلات فراوان در روابط خود شوند.

به عنوان مثال بسیار پیش آمده که والدین با فرزندان خود بر سر نشستن بر صندلی جلو ماشین به مشکل بر می‌خورند و این بحث هر روزه خانواده‌ای می‌شود که می‌خواهند بیرون بروند و با دعوا و دلخوری و گریه بچه‌ها مواجه می‌شوند و در آخر نیز یکی از والدین عصبانی می‌شود و تعیین می‌کند که هر یک از کودکان کجا بشینند.

این بحث‌ها برای بزرگسالان پیش پا افتاده و جزئی است ولی برای کودکان که سعی می‌کنند در مورد قلمرو خود قدرت‌نمایی کنند بسیار حیاتی می‌باشد.

در این گونه موارد باید به کودکان یادآور شویم که به احساس خواهر و برادر خود اهمیت بدهند و متوجه شوند که همانطور که یکی از آنها دوست دارد که صندلی جلو ماشین بشیند، خواهر یا برادر او نیز همان خواسته را دارد و بهتر این است که با کمک هم راه حلی پیدا کنند که هر دو آنها بتوانند از این موقعیت استفاده کنند. بهتر است حل کردن مسئله را به عهده خود کودکان بگذاریم و با این کار روش حل مسئله و فکر کردن به راه‌های مختلف برای حل یک مشکل را به آنها آموزش دهیم. در واقع مسئله این نیست که کودکان چگونه مشکلات خویش را حل می‌کنند. موضوع مهم، توافق بر سر انتخاب روش درست و مناسب و در نظر گرفتن احساسات یکدیگر است.

بهترین روش برای کاهش دادن دعوای بین فرزندان و کمک به آنها چیست؟

اولین نکته این است که به آنها یادآوری کنیم که آنها نباید فقط به خودشان فکر کنند و باید به نظرات دیگران از جمله برادران و خواهران خود نیز احترام بگذارند و به عبارت دیگر همدلی کردن با دیگران را از همان سنین کودکی یاد بگیرند.

می‌توانیم با چنین پرسش‌هایی به کودکان کمک کنیم که متوجه احساسات دیگران بشوند و به رقابت با خواهر و برادر خود پایان دهند:

-تو چه چیزهایی داری که خواهر یا برادرت ندارد؟

این سوالات به کودکان کمک می‌کند تا به احساسات برادر یا خواهر خود نیز فکر کنند و این که نباید به آنها حسادت کنند.

چگونه انصاف و تفاوت‌ها در روابط خواهر، برادری را برای فرزند خود توضیح دهم؟

محمد پنج ساله از این شکایت دارد که چرا خواهر بزرگش فاطمه که ده سال دارد می‌تواند تنهایی دوچرخه‌سواری کند ولی او حتما باید با والدینش به دوچرخه سواری برود. مادر خانواده نیز مانند اکثر مادران دیگر سعی می‌کرد دختر کوچک خود را متقاعد کند که او هنوز برای تنهایی دوچرخه‌سواری کردن کوچک است و این کار برای او خطرناک است اما این حرف‌ها راهگشا نبود در آخر نیز محمد گفت: می‌دونم شما فاطمه را بیشتر از من دوست دارید. این مسئله در مورد مقدار پول توجیبی بیشتری که خواهر و برادر بزرگ‌تر می‌گیرد نیز اتفاق می‌افتد. موضوع انصاف همیشه در بین کودکان کوچک‌تر در خانه مطرح است. اگرچه همیشه والدین سعی می‌کنند عدالت و مساوات را رعایت کنند اما بچه‌های کوچک‌تر نظر دیگری دارند و فکر می‌کنند والدین آنها را دوست ندارند. در این جور مسائل می‌توانید با بچه‌ها صحبت کنید و تفاوت برخی چیزها را برای آنها شرح دهید:

-فکر می‌کنی چرا خواهرت می‌تونه تنهایی با دوچرخه بیرون بره ولی تو نمی‌توانی؟

-در این‌باره چه احساسی داری؟

-فکر می‌کنی مامان و بابا چه احساسی دارند؟

با فکر کردن به این پرسش‌ها فرزند شما متوجه می‌شود، خواهر یا برادر بزرگ‌تر او توانایی بیشتری از او دارد و ممکن است خطراتی او را تهدید کند و والدین به این دلیل قوانین خاصی را برای او قرار داده اند. به فرزندان خود کمک کنید تا بفهمند چه کارهایی را می‌توانند انجام دهند و قادر به انجام چه کارهایی نیستند و چرا والدین برخی قوانین مختلف را برای خواهرها و برادرهای بزرگ‌تر و کوچک‌تر در نظر می‌گیرند. این موضوع به آنها کمک خواهد کرد تا در مورد موضوع انصاف نگران نباشند. فرزندان شما می‌توانند روش‌هایی را برای مخالفت، اعتراض و سازش یاد بگیرند. به عبارت دیگر با تعارض‌هایی که بین کودکان رخ می‌دهد آنان مسئله‌گشایی یا به عبارت دیگر فکر کردن راجع به مسائل مختلف را یاد می‌گیرند.

آموزش روش حل مسئله به کودکان

اجازه دهید فرزندان‌تان هرروز، در منزل در مکانی امن بتوانند در مورد موضوعات مورد اختلاف خود با خواهر یا برادرشان با شما صحبت کنند و درباره آنها مسئله‌گشایی کنند. به آنها کمک کنید تا این مهارت‌ها را تمرین کنند. زیرا برای حل کردن تعارض‌ها و کشمکش‌ها در مدرسه، کوچه و خیابان و هر جایی که می‌روند به این مهارت‌ها نیاز خواهند داشت و چه بهتر است که ابتدا آن را در خانه و در کنار شما والدین ‌آموزش ببینند تا بعدها بتوانند در زندگی خود از آن استفاده کنند. پس به دعوای بین فرزندان خود به چشم فرصتی برای آموزش مهارت‌های زندگی نگاه کنید.