اختلال یادگیری در کودکان، نشانه ها

پدر و مادر سارا از همان سال‌های اول تولد متوجه شدند که کودکی بسیار باهوش دارند چون نسبت به همسالان خود قدرت یادگیری بالاتری داشت، مثلاً خیلی زود به حرف افتاد، زودتر از بقیه یاد گرفت با رایانه کار کند و نقاشی‌های فوق‌العاده‌ای هم می‌کشید، اما از امسال که وارد مدرسه شد، همه چیز تغییر کرده خیلی تلاش می‌کند ولی در درس‌های املا، علوم، ریاضی و حتی فارسی نمره‌های خیلی پایینی می‌گیرد، تا حدی که اعتماد به نفسش پایین آمده است، سارا بچه خنگ و کم حافظه‌ای نیست پس مشکل کجاست؟

مهسا مقدم با اشاره به اینکه انیشتین و ادیسون از مشاهیر علمی دنیا دچار اختلالات یادگیری بودند می‌گوید: در اختلال یادگیری موفقیت تحصیلی فرد به طور معناداری کمتر از آن چیزی است که بر اساس ضریب هوشی، سن و نوع آموزش‌های دریافتی، انتظار می‌رود. این اختلال به دلایل متفاوتی می‌تواند به وجود بیاید به‌عنوان نمونه درک تصویری فرد بالا است اما درک کلامی پایینی دارد یا کودکی که باهوش است ولی مشکلات زبان و گفتار دارد و چون درک زبانی‌اش ناقص است نمی‌تواند بخوبی سؤالات خود را به معلم انتقال دهد. به گفته این گفتاردرمان، مشکلات توجه کردن، ضعف در حافظه، مشکلات خلقی و عاطفی و بحران‌های خانوادگی و جراحت یا مسمومیت مغزی همگی می‌توانند از علل بروز اختلالات یادگیری باشند.

نشانه‌های اختلال یادگیری در سنین مختلف

اختلال یادگیری در سنین مختلف نشانه‌های متفاوتی دارد که آگاهی از آنها برای افرادی که نسبت به وجود این اختلال در یکی از نزدیکان خود مشکوک هستند می‌تواند مفید باشد.

مقدم در ادامه به نشانه‌های این اختلال در کودکان پیش دبستانی تا 8سال اشاره می‌کند، تأخیر در صحبت کردن، مشکل در بیان صحیح کلمات، کم بودن دایره‌ کلمات، حواس پرتی، مشکل در گرفتن مداد یا خودکار، درک نکردن مفاهیم زبان بدن، رشد کند مهارت‌های حرکتی، اشکال در یادگرفتن اعداد و الفبا و رنگ‌ها و یادگیری اسم اشکال هندسی، ضعف در ارتباط با همسن و سال‌های خود و اجتناب از خواندن با صدای بلند از نشانه‌های این اختلال در سنین کودکی است.

امور مختلف توجه خیلی کم یا خیلی زیاد دارند، کارها را با سرعت کم انجام می‌دهند، حافظه خوبی ندارند، در فهم اطلاعات نوشتاری ضعیف هستند و نمی‌توانند خلاصه گویی و خلاصه‌نویسی کنند و از تمرین‌های نوشتنی و خواندنی اجتناب می‌کنند احتمالاً به اختلال یادگیری مبتلا هستند. اختلال یادگیری شکل های مختلفی دارد، مقدم در زمینه انواع این اختلال توضیح می دهد: فرد مبتلا به اختلال یادگیری یا به طور کلی در انواع متفاوت یادگیری مشکل دارد یا دچار نوع خاصی ناتوانی در یادگیری است که به عنوان اختلالات یادگیری خاص شناخته می شود، برخی از اختلالات یادگیری خاص عبارتند از، اختلالات خواندن که شامل مشکلاتی در روان‌خوانی، خواندن اشتباه (مثلاً خنگ و جنگ را با هم اشتباه گرفتن) و درک مطلب ضعیف است.

اختلالات نوشتن شامل مشکل در دیکته‌نویسی و املای صحیح واژگان و عبارات، مشکل در نوشتن ایده،دستخط خیلی بد و دشواری در پاسخ کتبی به سؤالات است، اختلالات حساب که فرد مبتلا به این اختلال در یادگیری ریاضی مشکل دارد نیز در این دسته قرار دارد. این گفتاردرمان، ناتوانی در یادگیری زبان خارجی را هم نوعی اختلال می داند و می افزاید: برخی از انواع اختلالات یادگیری خاص هستند که اتفاق نظر کمتری به عنوان اختلالات یادگیری درباره آن ها وجود دارد مثلاً افرادی که در مهارت های اجتماعی ضعف دارند یا آن دسته که مهارت‌های حرکتی ضعیف دارند یا دستخط خیلی بدی دارند.

نمونه‌ای از مداخلات توان‌ بخشی

پس از شناسایی علائم و اثبات اختلال یادگیری در فرد باید به‌دنبال راه‌های درمانی مناسب باشیم.

مقدم برای کسانی که اختلال یادگیری‌شان منشأ روانی دارد، خانواده درمانی و روان درمانی را توصیه می‌کند، افرادی که مشکل یادگیری آنها منشأ درک ضعیف زبانی یا مشکلات گفتاری است، باید گفتاردرمانی شوند، آن دسته از مبتلایان به اختلالات یادگیری با منشأ دشواری در برنامه‌ریزی و تقلید حرکتی، کاردرمانی حرکتی می‌شوند، برای تقویت حافظه بازی‌ها و تمرین‌های تقویت حافظه و جهت جبران مشکلات یادگیری درسی تکالیف مربوط به خانه توصیه می‌شود.

این گفتاردرمان علاوه بر موارد بالا پیشنهادهای دیگری را هم عنوان می‌کند: استفاده از فناوری‌های نرم‌افزاری برای یادگیری بهتر ریاضیات، املا و خواندن، دادن وقت بیشتر برای امتحان به افراد دچار اختلال یادگیری، امتحان شفاهی از کسانی که مشکلات نوشتاری دارند و امتحان کتبی از کسانی که مشکلات بیانی در ارائه‌ ایده خود دارند، شاد کردن محیط تدریس و دارودرمانی برای مشکلات توجه و تمرکز از دیگر روش‌ها و درمان‌هایی هستند که می‌توانند برای مبتلایان به اختلال یادگیری به کار برده شوند.