روح و روان کودک، چه موقع تحت فشاره؟

بسیاری از اوقات، سرعت زندگی امروزه باعث «شتاب‌زده شدن» کودکان می‌شود زیرا آن‌ها را مجبور می‌کند زودتر از آن‌که به‌راحتی توانایی آن را داشته باشند، با جدایی‌ها و موقعیت‌های پریشان‌کننده دست به گریبان شوند. کودکان خردسال این نوع شتاب‌زدگی را به منزله طرد خود و دلیلی بر این‌که والدینشان واقعاً اهمیتی به آن‌ها نمی‌دهند، تلقی می‌کنند. واقعاً نیز این‌که به نحوی شتاب‌زده هر روز مراقب کودک را تغییر دهیم، انتظار بیش از حد از او داشته باشیم، او را به موفقیت‌های تحصیلی مجبور کنیم، یا تصمیماتی بگیریم که خارج از توان اوست، نوعی طرد کردن است. این کار، طرد تصوری است که کودک از خود دارد و طرد آن چیزهایی است که قادر است با آن‌ها سازگاری یابد و انجام دهد. شتاب‌زدگی هم بر سلامت عاطفی کودک و هم بر سلامت جسمانی او اثر می‌گذارد. شتاب‌زدگی مانع بزرگی بر سر راه رشد و تکامل فردی و تا حدی رشد جسمانی کودک نیز می‌باشد.
کودک چهارساله‌ای را در نظر بگیرید که پدر و مادرش کار می‌کنند. او را در یک مهد کودک خصوصی ثبت نام کرده‌اند و چون والدین او صبح زود از خانه خارج می‌شوند، هر روز صبح او را نزد همسایه می‌گذارند. همسایه، کودک را آماده می‌کند تا کسی که امروز قرار است او را به مهد ببرد بیاید و قبل از ساعت ۹ او را ببرد. در پایان روز تمام این مراحل به صورت معکوس انجام می‌شود. وقتی کودک به منزل می‌رسد، حدود دوازده ساعت خارج از خانه بوده و مجبور بوده است با افراد و اماکن مختلفی سازگاری یابد. برای یک کودک چهارساله، این فشاری شدید است و کودک برای انجام آن باید از تمام ذخیره انرژی خود استفاده کند. پس تعجبی ندارد که در مهد کودک کمی غرغرو و بهانه‌گیر است و به نظر نمی‌رسد چندان علاقه‌ای به بازی با سایر بچه‌ها داشته باشد. گاهی اوقات یک‌جا می‌نشیند و به فضای خالی خیره می‌شود. واضح است که توان او به نهایت خود رسیده و از بار ناشی از تغییرات زیاد رنج می‌برد.
همه ما فکر می‌کنیم که فقط ما بزرگ‌سالان هر روز باید با فشارهای روانی فراوانی دست و پنجه نرم کنیم، ولی در زندگی کودکان نیز فشار روانی وجود دارد و آن را می‌توان اندازه گرفت. نمره سالانه کم‌تر از ۱۵۰ در حد میانگین قرار دارد، ولی کودکانی که نمره فشار روانی آن‌ها بین ۱۵۰ و ۳۰۰ است تقریباً به طور قطع علائمی از فشار روانی مثل چسبیدن به پدر و مادر، مشکلات رفتاری، بی‌خوابی، عدم توانایی در تمرکز، شیطنت در مدرسه، و … نشان می‌دهند. اگر نمره فشار روانی کودک شما بالاتر از ۳۰۰ باشد، به احتمال بسیار قوی با یک ناراحتی جسمانی یا عاطفی شدید دست به گریبان است و نیاز به مشاوره تخصصی دارد.
به یاد داشته باشید که بازی کردن کودکان شیوه‌ای است که طبیعت برای مقابله با فشار روانی به آنان آموخته است. به عنوان پدر یا مادر شما می‌توانید با تهیه اسباب‌بازی‌ها و بازیچه‌هایی که بیشترین میدان را برای قوه تخیل کودک فراهم می‌آورند، به او کمک کنید.
هم‌چنین به یاد داشته باشید که کودک شما همواره در حال یادگیری از شماست. به‌ویژه اعمال و برخوردهای شما. بنابراین اگر توجه خود را روی زمان حال متمرکز کنید و با آن چیزی که در حال حاضر باعث نگرانی کودک شما شده است برخورد کنید، احتمالاً کودک شما هم همین کار را خواهد کرد. اگر شاغل هستید، از وقتی که با کودک خود صرف می‌کنید لذت ببرید و سعی کنید آن را با فکر کردن یا صحبت درباره ساعاتی که در منزل نیستید خراب نکنید و در مورد جدایی بعدی نیز صحبت نکنید. با نگرانی در مورد گذشته و آینده، زمان حال را از دست می‌دهید و کودکان شما حتی وقتی هم که واقعاً با آن‌ها هستید شما را در کنار خود احساس نمی‌کنند.

نمره فشار روانی
مرگ پدر یا مادر ۱۰۰
طلاق والدین ۷۳
جدایی والدین ۶۵
مسافرت‌های شغلی یکی از والدین ۶۳
مرگ عضو نزدیکی از خانواده ۶۳
بیماری یا جراحت کودک ۵۳
ازدواج مجدد یکی از والدین ۵۰
اخراج پدر یا مادر از کار ۴۷
زندگی والدین بدون وجود عشق و علاقه واقعی بین آن‌ها ۴۵
رفتن مادر به سرکار ۴۵
بیماری یکی از اعضای خانواده ۴۴
باردار شدن مادر ۴۰
مشکلات مدرسه ۳۹
تولد خواهر یا برادر جدید ۳۹
تغییر معلم یا کلاس ۳۹
تغییر وضعیت مالی خانواده ۳۸
صدمه دیدن یا بیماری دوست نزدیک ۳۷
فعالیت فوق برنامه جدید ۳۶
تغییر تعداد دفعات دعوا با خواهر و برادر ۳۵
ترس از خشونت در مدرسه ۳۱
سرقت اموال شخصی ۳۰
تغییر مسئولیت‌ها درخانه ۲۹
رفتن خواهر یا برادر بزرگ‌تر از خانه ۲۹
مشکل با پدربزرگ یا مادر بزرگ ۲۹
موفقیت بزرگ ۲۸
نقل مکان به شهری جدید ۲۶
نقل مکان به محل دیگری از شهر ۲۶
تغییر عادات شخصی ۲۴
مشکل با معلم ۲۴
تغییر ساعاتی که با پرستار می‌گذراند ۲۰
نقل مکان به خانه جدید ۲۰
تغییر مدرسه ۲۰
تغییر عادات بازی ۱۹
تعطیلات با خانواده ۱۹
تغییر دوستان ۱۸
رفتن به اردوی تابستانی ۱۷
تغییر عادات خواب ۱۶
بیشتر یا کمتر شدن گردهمایی‌های خانوادگی ۱۵
تغییر عادات غذایی ۱۵
تغییر مقدار تماشای تلویزیون ۱۳
جشن تولد ۱۲
تنبیه به خاطر دروغ گفتن ۱۱