تبخال دهانی در کودکان، تشخیص و درمان

تبخال دهان یا دهان درد (پیدایش تاول بر روی زبان، سطح داخلی گونه ها و تورم لثه ها) به علت ویروس هرپس (Herpetic Gingivostomatitis) ایجاد می شود. سر زدن دندان های کودک و زخم شدن لثه ها، عامل مساعدی در به وجود آمدن تبخال دهان می باشد. این بیماری معمولا در سنین ۱ تا ۳ سالگی بیشتر دیده می شود.

علایم بیماری معمولا با تب و تحریک پذیری به مدت یک یا دو روز شروع می شود، سپس کودک احساس درد در دهان می کند و آبریزش زیاد از دهان پیدا می کند و دهان او بدبو می شود. در این زمان تب کودک به ۴۰ تا ۴۰/۵ درجه سانتیگراد می رسد. چون خوردن غذا و حتی مایعات برای او دردناک است، کودک معمولا از خوردن غذا امتناع می کند. اگر به زبان و دهان کودک نگاه کنید، بر روی زبان تاول های کوچک که معمولا در حدود ۱۰ میلی متر قطر دارند و از لایه خاکستری زرد رنگی پوشیده شده اند، دیده می شود. موقع که لایه مزبور جدا شود زخم های سطحی ایجاد می گردد. محل این زخم ها معمولا بر روی زبان و سطح داخلی گونه است، ولی ممکن است همه جای دهان وجود داشته باشد. تورم لثه ها زودتر یا هم زمان با زخم های دهان ایجاد می شود. در بعضی از مواقع لوزه ها نیز متورم می شوند. گاه ممکن است غدد لنفاوی زیر فک کودک بزرگ و متورم گردد.

تب و دردی که در نتیجه زخم های دهان ایجاد می شود معمولا ۲ تا ۴ روز ادامه دارد و سپس از بین می رود، ولی دوران بیماری و بهبود زخم ها معمولا ۷ تا ۹ روز طول خواهد کشید. تبخال دهان معمولاً خود به خود بهبود می یابد، ولی چون یکی از بیماری هائی است که سبب ناراحتی شدید، بی خوابی، بی اشتهایی و ناآرامی کودک می گردد، ممکن است والدین را نگران سازد ولی جای نگرانی نیست، زیرا پس از گذشت دوران بیماری کودک بدون هیچ عوارضی بهبود می یابد.

در بعضی از کودکان ممکن است تبخال دهان نیز هم زمان با تبخال لب ها وجود داشته باشد. اگر کودکی که مبتلا به تبخال دهان است، انگشتان خود را به دهانش ببرد، ممکن است ویروس تبخال از خراش انگشتان وارد پوست شود و سبب تبخال انگشت گردد. اگر ویروس تبخال به ناحیه تناسلی سرایت کند، ایجاد ضایعات تبخالی در آن ناحیه می کند. هم چنین ممکن است ویروس داخل چشم شود و سبب ابتلای قسمت های مختلف آن گردد. در چنین مواردی کودک باید هرچه زودتر نزد چشم پزشک برده شود.

درمان تبخال دهان:

-شست و شوی دهان به بهبود زخم های زبان و دهان کمک می کند، بنابراین اگر کودک به حد کافی بزرگ شده و قادر می باشد، باید دهان خود را با آب نمک طبی و یا با محلول های ضدعفونی رقیق به دفعات بشوید.

-اگر کودک تب شدید دارد، مادر باید برای پایین آوردن تب داروهای تب بر به کودک بدهد.

-داروی ضد ویروسی آسیکوویر خوراکی اگر در سه روز اول بیماری به وسیله پزشک توصیه شود و به کودک داده شود، موجب کم شدن تورم لثه ها و کم شدن درد و آبریزش دهان می شود و کودک قادر خواهد بود غذا بخورد. اگر تبخال لب ها نیز وجود دارد، مالیدن لوسیون کالامین دی موجب خشک شدن و بهبود آن می گردد.

-کودک را باید به خوردن مایعات سرد (شیر، آب میوه، آب کمپوت) تشویق نمایید. نوشیدن مایعات حتی آب ساده از کم شدن آب بدن جلوگیری می کند و به کاهش تب کمک می نماید. -در صورت تمایل کودک می توانید غذاهای نرم و شل (حریره، آش، سوپ) به کودک ارائه دهید، ولی هیچگاه با زور به او غذا نخورانید. کودک مایعات و غذاهای شل را با نی بهتر خواهد خورد.

برای از بین بردن درد، نباید دهان شویه هائی که دارای مواد بی حس کننده مانند لیدوکائین یا قرص های بی حس کننده است به کار ببرید، زیرا زبان و دهان را بی حس می کند و موجب تخریب پوشش دهان و زبان می گردد. اگر فقط شب ها یک قاشق شربت دیفن هیدرامین به دهان کودک بمالید و سپس کودک آن را فرو دهد، به او کمک می کند که راحت تر غذایش را بخورد هم چنین به خواب رفتن او نیز کمک خواهد کرد.

پیشگیری از ابتلا به تبخال دهان:

پیشگیری از انتشار ویروس از کودک مبتلا به کودک سالم با رعایت موازین بهداشتی امکان پذیر است. کودکان سالم را باید از کودکان مبتلا دور نگه داشت زیرا ویروس تبخال واگیردار می باشد.