مهارت برقراری ارتباط در کودکان، چگونه آموزش دهید؟

اگرچه کودک یک ساله تازه شروع به حرف زدن می‌کند، ولی از همان لحظۀ تولد، برقراری ارتباط را می‌آموزد.

اگرچه کودک یک ساله تازه شروع به حرف زدن می‌کند، ولی از همان لحظۀ تولد، برقراری ارتباط را می‌آموزد. بخش اعظم آموخته‌های او را، شما به او یاد داده‌اید. او آموخته است هنگام گریه، شما به‌طرف او بروید و با غذا دادن و در آغوش گرفتن او، راحتی و امنیت خاطر او را فراهم کنید.

او آموخته است اگر با صداها و روش به خصوصی شما را صدا بزند، پی می‌برید که بی‌حوصله شده و نیازمند توجه است. او آموخته است اگر لبخند بزند و صداهایی از خود درآورد، شما به او لبخند می‌زنید و با او صحبت می‌کنید.

در این سال از زندگی، کودکتان درک خود را از کلماتی که هنگام سخن گفتن با او به کار می‌برید، گسترش می‌دهد، مهارت‌های درک و پذیرش زبان. او همچنین توانایی حرف زدن خود را افزایش می‌دهد، مهارت‌های بیانی.

زبان درک مطلب کودک با سرعت بیشتری نسبت به زبان بیان مطلب، پیشرفت می‌کند و او بیش از آنچه که می‌تواند بر زبان بیاورد، قادر به درک مطالب است. همین فاصله بین میزان درک مطالب ئ میزان توانایی کودک در صحبت کردن، اغلب موجب خشم و عصبانیت شدید کودک می‌شود.

او می‌داند چه می‌خواهد، ولی نمی‌تواند برای ابراز خواسته‌اش به شما، جمله بسازد. کج‌خلقی و عصبانیت شدید کودکی که در صحبت کردن هنوز توانایی کافی کسب نکرده، امری عادی و طبیعی است.

کودک در اولین سالروز جشن تولدش، می‌تواند چندکلمه‌ای ادا کند. الفاظی نظیر: دا، با، ما، برای نامیدن مهم‌ترین افراد و اشیاءِ زندگی‌اش مورداستفاده قرار می‌گیرند.

در فاصلۀ بین اولین و دومین جشن تولد کودکتان، او به‌تدریج ۵۰ کلمه یا بیشتر را بر زبان جاری می‌کند (بعضی از این کلمات را فقط خانواده خود کودک درک می‌کنند) و چند جمله یا پرسش دوکلمه‌ای را نیز با هم ادا می‌کند.

در همان زمان، او به‌سرعت معنی کلمات شما را فرامی‌گیرد. در طول اولین سال زندگی، کودک می‌آموزد به قسمت‌هایی از بدنش اشاره کند (بینی تو کجاست)، دستورات ساده را انجام دهد (توپ را پرت کن)، تصاویر یک کتاب را پیدا می‌کند (پیشی کجاست)، به پرسش‌های شما واکنش نشان بدهد (بیسکویت می‌خواهی؟.

در همین دوران به‌عنوان والدین، می‌توانید با تحریک و تقویت قوای بیانی کودکتان، به او در برقراری ارتباط با خودتان و دنیای اطرافش کمک کنید.

در طول دومین سال از زندگی کودک می‌توانید کمک به‌مراتب بیشتری به رشد مهارت‌های زبانی کودک بنمایید. تحقیقات نشان داده است کودکانی که والدین و پرستاران آن‌ها به‌طور مرتب و مستقیماً با آنان صحبت می‌کنند، در هنگام رسیدن به سنین پیش‌دبستانی از مهارت‌های زبانی بسیار قوی برخوردارند.

- در طول روز با کودکتان گفتگو کنید. دربارۀ کاری که انجام می‌دهید، حرف بزنید. با استفاده از کلمات، کاری را که او انجام می‌دهد، تشریح کنید. من دارم با قاشق به هم می‌زنم. تو هم یک قاشق داری، تو داری با قاشق ضربه می‌زنی.

- هنگامی‌که کودک با اصواتی نامفهوم و گنگ، که هنوز به‌صورت کلمات قابل‌فهم درنیامده‌اند، حرف می‌زند، گویی کامل حرف می‌زند. بهتر است واکنش نان دهید. اجازه دهید دریابد تلاشش برای حرف زدن سودمند و باارزش است. درنتیجه، او به تلاش بیشتر تحریک می‌شود. قا، اوه تو یک قاشق می خوای؟ بیا، ای ن یکی رو بگیر. همین رو می‌خواستی؟

- هنگامی‌که کودک از یک کلمه استفاده می‌کند، کلمه‌ها را به جمله‌های کوتاه گسترش دهید. بچه؟ بله اون یه بچه است، بچه داره گریه می کنه.

- هم زمان با حرف زدن، کمک کنید کودک با بر زبان آوردن نام اشیاء، خزانه لغات خود را ایجاد کند. کودکان یک ساله، هنگامی‌که بتوانند چیزی را لمس یا مشاهده کنند، بهتر می‌آموزند. با او دربارۀ اشیایی که در معرض دید و یا برای لمس کردن در دسترسش قرار دارند، صحبت کنید.

- به‌جای جملات پیچیده، جمله‌های ساده به کار ببرید. گرچه بیشتر کودکان یک‌ساله، هنگامی‌که بزرگسالان و یا سایر بچه‌ها حرف می‌زنند، با لذت گوش می‌دهند، اگر موضوع صحبت‌ها پیچیده و مشکل باشد، تقلید و تکرار آنچه شنیده‌اند، می‌تواند برای آن‌ها مشکل باشد.

کودکی که با هجوم کلمات بسیاری محاصره‌شده است، نسبت به کودکی که والدینش در حد دانسته‌های او صحبت می‌کنند، ممکن است برای یادگیری صحبت کردن به زمان طولانی‌تری نیاز داشته باشند.

- صداهای پس‌زمینه مثل رادیو و تلویزیون را در حداقل نگه‌دارید. شاید شما بتوانید صداهای مزاحم را هنگام صحبت کردن و یا شنیدن موسیقی، از ذهن خود حذف کنید و به فردی که با شما صحبت می‌کند گوش فرا دهید، اما بسیاری از بچه‌های کوچک قادر به این کار نیستند.

- برای حفظ توجه کودک، موضوع صحبت را در حد امکان تغییر دهید، زیرا دامنۀ توجه کودک کوتاه است. شاید او بخواهد برای آنچه در یک باغچه می‌بیند اسمی تعیین کند و سپس برای دیدن جزئیات ریز یک قطعه‌سنگ خم شود. وقتی او به چیزی اشاره و یا زیر لب زمزمه می‌کند و یا سعی دارد کلماتی بر زبان براند، از او پیروی کنید.

- برای کودک اشعار کودکانه و لالایی‌ها را بخوانید و تکرار کنید. کودکان نوپا، عاشق بازگویی و تکرار هستند. با بزرگ‌تر شدن کودک، در پایان هر بیت شعر، کمی تأمل‌کنید تا متوجه شوید آیا کودک میل دارد آخرین کلمه را بر زبان جاری کند. در صورت عدم تمایل او، آخرین کلمه را شما بگویید تا کودک به‌تدریج بازی را بیاموزد و تقلید را شروع کند.

گاهی به والدین توصیه می‌شود با کودکی که دیر زبان باز کرده، مدام صحبت کنید تا به صحبت کردن مجبور شود و گاهی نیز به آنان گفته می‌شود کودک را وادار به گفتن کلمات کنید و از ایماواشاره یا زمزمه مطلب پرهیز کنید.

حتی احتمال دارد به آنان توصیه شود به تلاش‌های غیر گفتاری کودک برای برقراری ارتباط واکنش نشان ندهند. به هر صورت اگر به اولین اقدام کودک برای برقراری ارتباط واکنش نشان داده نشود، او خشمگین و عصبانی خواهد شد و حتی احتمال دارد، از حرف زدن مأیوس شود.

گاه‌گاهی ممکن است کودک به دلایلی جز دیر رشد بودن، دیرتر زبان باز کند. معمولاً پدر یا مادری که در تماس با کودک خود هستند اولین افرادی هستند که عدم واکنش و یا دیر زبان باز کردن کودک را نسبت به سایر کودکان هم سن و سالش متوجه می‌شوند.

کودکی که برای تکلم تلاشی انجام نمی‌دهد و یا قادر به دنبال کردن دستورات ساده یا واکنش به پرسش‌ها نیست، احتمال دارد نتواند گفته‌های دیگران را بشنود.

حتی یک کم شنوایی جزئی در خردسالی، که به علت عفونت‌های مکرر گوش ایجاد می‌شود، ممکن است در سخن گفتن طفل مشکل به وجود بیاورد. سایر عوامل خطر ناشنوایی عبارت‌اند از: تولد پیش از موعد یا بیماری‌های زمان تولد. اگر خانوادۀ پدر یا مادر سابقۀ نقص شنوایی داشته باشند، او نیز ممکن است دچار کم شنوایی بشود.

برای رفع هرگونه نگرانی، برای سنجش شنوایی طفل خود، با پزشک خانواده مشاوره کنید و شنوایی کودکتان را توسط پزشک متخصص شنوایی‌سنجی کودکان مورد ارزیابی قرار دهید.

اگرچه ممکن است ناشنوایی در قدرت یادگیری تکلم کودکتان مؤثر باشد، تشخیص زودهنگام مشکل، این اطمینان را به وجود خواهد آورد که رشد همه‌جانبۀ تکلم فرزندتان آسیب نبیند.

منبع: کودک آنلاین