جمع آوری کودکان کار، تدبیر یا تقصیر؟
«کودک کار» کودکی است که به یکی از اشکال کار سبک/سخت، داوطلبانه/اجباری برای کسب درآمد، نه کسب توانمندی، اشتغال دارد.
۲۲خرداد برابر ۱۲ ژوئن روز مبارزه با کار کودک نام‌گذاری شده است. سازمان بین‌المللی کار در سال ۲۰۰۲ با تمرکز بر مسئله کار کودک این روز را نام‌گذاری کرد.
«کودک کار» کودکی است که به یکی از اشکال کار سبک/سخت، داوطلبانه/اجباری برای کسب درآمد، نه کسب توانمندی، اشتغال دارد. مهم‌ترین عوامل کار کودک، ساختار مشکل‌دار خانواده، فقر، نوسان‌های اقتصادی ناگهانی، زیاد بودن هزینه‌های تحصیل و نظام آموزشی نابرابر هستند. نزدیک به ۲۱۵میلیون کودک کار در جهان وجود دارد.
برخی کارشناسان آمار کودکان کار ایران را بیش از سه میلیون نفر برآورد می‌کنند. ضمن اینکه این رقم برای تهران ۲۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود؛ اما به دلیل اینکه بسیاری از کودکان کار هیچ‌گونه ثبت هویتی ندارند، آمار دقیقی دراین‌باره نمی‌توان ارائه کرد. این در حالی است که بنا بر گفته استاندار تهران، فقط ۴۰۰ کودک کار در تهران شناسایی شده است.
از سوی دیگر، مدیرکل بهزیستی استان تهران گفت: آمار دقیقی از تعداد کودکان کار و خیابانی در تهران وجود ندارد و هم‌اکنون در مراکز بهزیستی سه‌هزارو۸۰۰ کودک و در مراکز متعلق به شهرداری هزار کودک پوشش داده می‌شوند. بیشترین آسیب متوجه دخترانی است که به‌عنوان کودک کار در خیابان کار می‌کنند؛ بنابراین ممکن است با طرح جمع‌آوری کودکان کار، حتی تعداد ازدواج‌های زیر ۱۵ سال دختران به شکل تصاعدی بالا برود.
نرخ ابتلای کودکان کار و خیابان به ایدز، ۴.۵ برابر جامعه؛ معاون وزیر بهداشت از آمار تکان‌دهنده ابتلا به ایدز بین کودکان کار و خیابان در ایران خبر می‌دهد. بر اساس مطالعه‌ای که درباره بروز و شیوع ایدز روی هزار کودک کار و خیابان در شهر تهران انجام شده، ۴.۵ درصد آنها به ایدز مبتلا بوده‌اند. در همین زمینه، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران گفته است چهار تا پنج درصد از کودکان کار خیابان به ایدز مبتلا هستند.
او اعلام کرده است: یک‌سوم کودکان مبتلا، ۱۰ تا ۱۴ساله و دو سوم ۱۵ تا ۱۸ساله هستند. بیش از ۳۲ درصد کودکان کار مورد آزار جسمی، روحی و جنسی قرار می‌گیرند، حدود پنج درصد از پسران سابقه مصرف مواد داشته‌اند که این درصد در بین دختران نیز نزدیک به یک درصد است و بر اساس مطالعات انجام‌شده، حدود ۳۰ درصد از کودکان خیابانی را افرادی تشکیل می‌دهند که به مدرسه نمی‌روند.
علت اصلی افزایش تعداد کودکان کار؛ ۶۰ درصد از کودکان خیابانی نه به دلیل نابسامانی وضعیت خانوادگی، بلکه به دلیل فقر اقتصادی یا بی‌کاری و اعتیاد و بدسرپرستی و ناآگاهی والدین راهی خیابان‌ها می‌شوند. رشد فقر در کودکان کار و خیابان از سال ۸۴ تا ۸۸ روند صعودی داشته است.
۷۲ درصد این کودکان بی‌سواد و کم‌سواد هستند یا در حد ابتدایی سواد دارند و ۱۷ درصد کودکان کار و خیابان در تهران اصلا مدرسه نرفته‌اند و این بی‌سوادی و کم‌سوادی در فرایند زندگی این افراد تأثیر سوء دارد. شرایط کار کودکان در تهران نامساعد است؛ آنها مشغول کار بسیار سخت از هفت صبح تا پنج بعدازظهر در زمین‌های برنج‌کاری غیراصولی اطراف بهشت‌زهرا با دستمزد روزی ۲۵ هزار تومان هستند که بیشتر کارگران دختران و پسران ۱۰ تا ۱۵ سال هستند. کودکان هفت و هشت‌ساله در کارگاه‌های پرس‌کاری لبِ خط به‌ازای ۱۱ ساعت کار فقط ۳۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.
این کارگاه‌ها محیط غیراستاندارد و به‌شدت آسیب‌زایی دارند؛ صدای بسیار بلند دستگاه، خطر قطع عضو، هوای آلوده و تنبیه شدید فیزیکی صاحبکار در کارگاه‌ها رایج است. کودکان زباله‌گرد بدون دستکش سر در سطل‌های زباله دارند؛ آنها به دلیل انجام این‌گونه اقدامات در معرض ابتلا به ایدز، هپاتیت، کزاز، حصبه، سالک پوستی، انگل‌های روده‌ای، اسهال خونی، فلج اطفال، زانودرد و کمردرد هستند.
مدیریت شهری بر توجه و حمایت از کودکان کار توجه جدی دارد؛ مراکز پرتو در مناطق آسیب‌خیز تهران با هدف مهار، کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و ارتقای سلامت اجتماعی کودکان خیابانی شهر تهران و با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد در گذشته برپا شده‌اند و در حال فعالیت هستند.
در بررسی‌های صورت‌گرفته، مناطق ۱۹-۲۰، ۱۷-۱۸، ۱۴-۱۵، ۱۲-۵، ۲-۴ دارای تعداد بیشتری از کودکان خیابانی هستند که مراکز حمایتی پرتو در این مناطق تشکیل شده است؛ اما نکته اینجاست که آیا تنها متولی رسیدگی به کودکان خیابانی شهرداری و بهزیستی است؟ مهم‌ترین و فوری‌ترین مسئله کودکان کار؛ در میان همه مسائل و نگرانی‌های مربوط به کودکان کار، ضروری است به‌عنوان اصلی‌ترین مسئله به ایمنی، بهداشت و آموزش آنان توجهی جدی شود.
به این منظور پیشنهاد می‌شود این راهبرد در رأس برنامه‌های حمایتی نهادهای دولتی، عمومی و سازمان‌های مردم‌نهاد قرار گیرد. سازمان‌های مردم‌نهاد مؤثرترین و مهم‌ترین نهاد حمایتی کودکان کار؛ تقویت نقش و جایگاه سازمان‌های مردم‌نهاد در مواجهه با مسئله کودکان کار بسیار حیاتی است.
شورای اسلامی شهر تهران از نهادهایی است که در عرصه شهر می‌تواند با تصویب و نظارت بر اجرای قوانین حمایتی و ایجاد تسهیلات حقوقی برای سازمان‌های مردم‌نهاد و تصریح قوانین نظارتی درباره رعایت قوانین ممانعت از کار کودک در واحدها و سازمان‌های مدیریت شهری، گام‌های مؤثری در این حوزه بردارد.
منبع:
سلامت نیوز
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼