نقص مادرزادی قلب کودکان، همه دانستنی ها

نقص مادرزادی قلب کودکان، یک مشکل در نحوه تشکیل قلب قبل از تولد است. برخی از نواقص شدیدتر از سایرین هستند، اما همه آن‌ها از جریان طبیعی خون در قلب جلوگیری می‌کنند. 

در این مقاله می‌خوانید: 

• نقص مادرزادی قلب کودکان چیست؟
• انواع نقص مادرزادی قلب کودکان چیست؟
• بیماری قلبی مادرزادی سیانوتیک
• بیماری قلبی مادرزادی آسیانوتیک
• بیماری مادرزادی قلب چقدر شایع است؟
• علائم نقص مادرزادی قلب چیست؟
• دلایل بیماری قلبی مادرزادی چیست؟
• عوارض بیماری قلبی مادرزادی چیست؟
• تشخیص بیماری مادرزادی قلب چگونه است؟
• آزمایشات تشخیص بیماری مادرزادی قلب 
• درمان نقص مادرزادی قلب کودکان چگونه است؟
• عوارض درمان نقص مادرزادی قلب کودکان
• دوره ریکاوری چه مدت طول می کشد؟
• آیا می توان از نقص مادرزادی قلب کودکان پیشگیری کرد؟
• چگونه می توانید خطر را کاهش دهید؟
• چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنید؟
• خلاصه

نقص مادرزادی قلب کودکان چیست؟

نقص مادرزادی قلب کودکان، یک مشکل در ساختار قلب است که در بدو تولد وجود دارد و مانع از جریان طبیعی خون می‌شود. این نواقص عبارتند از:  

• سوراخ در دیوار قلب 
• مشکلات عروق خونی (مثل جریان خون خیلی آهسته)
• مشکل در دریچه‌های قلب که جریان خون را کنترل می‌کنند

برخی از موارد نقص مادرزادی قلب، ساده هستند و ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند، اما برخی دیگر ممکن است تهدیدکننده زندگی و در دوران نوزادی نیازمند درمان باشند. پزشکان می‌توانند نقایص قلبی را در مراحل اولیه (قبل یا اندکی پس از تولد) تشخیص دهند، اما گاهی اوقات هم پیش می‌آید که این مشکلات تشخیص داده نمی‌شوند. 

انواع نقص مادرزادی قلب کودکان چیست؟

دو گروه اصلی بیماریهای مادرزادی قلب کودکان وجود دارد که عبارتند از:

• بیماری قلبی مادرزادی سیانوتیک 
• بیماری قلبی مادرزادی آسیانوتیک 

بیماری قلبی مادرزادی سیانوتیک

این ناهنجاری‌های قلبی، میزان اکسیژنی را که قلب می‌تواند به بقیه بدن برساند کاهش می‌دهند. نوزادانی که با بیماری قلبی مادرزادی سیانوتیک متولد می‌شوند، معمولا سطح اکسیژن پایینی دارند و نیازمند جراحی هستند. این مشکلات عبارتند از:

• ضایعات انسدادی چپ قلب: این ضایعات جریان خون را بین قلب و بقیه بدن کاهش می‌دهد.
• ضایعات انسدادی راست قلب: این ضایعات جریان خون را بین قلب و ریه‌ها کاهش می‌دهد (جریان خون ریوی). 
• ضایعات ترکیبی: ترکیبی از دو مشکل بالا است. 

بیشتر بخوانید: ضربان قلب در هفته هشتم

بیماری قلبی مادرزادی آسیانوتیک

در این بیماری، خون به روشی غیرعادی در بدن پمپ می‌شود:

• سوراخ در قلب: یکی از دیواره‌های قلب به شکل غیر طبیعی باز می‌شود. بسته به محل سوراخ، ممکن است به این نقص سپتوم دهلیزی، کانال دهلیزی-بطنی، مجرای شریانی باز یا «نقص دیواره بین بطنی» گفته شود.
• مشکل آئورت: شریان اصلی قلب، آئورت است که خون را از قلب به بقیه بدن می‌برد. ممکن است آئورت خیلی باریک باشد، یا ممکن است به صورت محدود باز شود، یا به جای سه فلپ، فقط دو فلپ داشته باشد.
• مشکل در شریان ریوی: این شریان، خون را از سمت راست قلب به ریه‌ها می‌برد تا اکسیژن دریافت کند. اگر این شریان خیلی باریک باشد، به آن «تنگی شریان ریوی» می‌گویند.

بیماری مادرزادی قلب چقدر شایع است؟

بیماری مادرزادی قلب، شایع‌ترین نوع بیماری مادرزادی است. 

بیشتر بخوانید: اکوکاردیوگرافی قلب جنین، چرا انجام می شود؟

علائم نقص مادرزادی قلب چیست؟

علائم ممکن است به محض تولد نوزاد شروع شود، یا اصلا تا اواخر زندگی ظاهر نشود. علائم عبارتند از:

• سیانوز (کبود شدن پوست، لب‌ها یا ناخن‌ها)
• خواب‌آلودگی بیش از حد
• تنفس سریع یا مشکل در تنفس
• خستگی شدید
• خستگی غیرعادی، یا نفس‌نفس زدن هنگام ورزش
• سوفل قلب (صدای چرخشی که قلب تولید می‌کند که ممکن است نشان‌دهنده جریان غیر طبیعی خون باشد)
• گردش خون ضعیف
• نبض ضعیف

علائم و نشانه‌های نقص مادرزادی قلب بسته به موارد زیر متفاوت است:

• سن
• تعداد مشکلات قلبی 
• شدت بیماری
• نوع بیماری مادرزادی

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص قلب و عروق

دلایل بیماری قلبی مادرزادی چیست؟

نقص مادرزادی زمانی اتفاق می‌افتد که قلب جنین در رحم به درستی رشد نمی‌کند. علت این مشکل به صورت دقیق مشخص نیست، اما ممکن است مربوط به موارد زیر باشد:

• داشتن کروموزوم یا ژنتیک غیر طبیعی به ارث رسیده از والدین یا به طور تصادفی 
• نوشیدن الکل، سیگار کشیدن یا تنفس دود دست دوم در دوران بارداری
• مصرف داروهای خاص برای فشار خون بالا، کلسترول بالا یا آکنه در دوران بارداری 
• داشتن یک بیماری مانند دیابت یا عفونت ویروسی مانند سرخجه در دوران بارداری 

عوارض بیماری قلبی مادرزادی چیست؟

نقایص مادرزادی قلب می‌تواند احتمال ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی)
• نارسایی قلبی
• بیماری کلیوی
• لخته شدن خون
• فشار خون ریوی
• اندوکاردیت
• بیماری کبد
• مشکلات گفتاری
• اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD)

بیشتر بخوانید: بیش فعالی از چه سنی قابل تشخیص است​؟

تشخیص بیماری مادرزادی قلب چگونه است؟

گاهی اوقات پزشک، قبل از تولد نوزاد این بیماری را تشخیص می‌دهد. اگر پزشک در طول سونوگرافی معمول قبل از تولد چیزی غیرعادی پیدا کند، ممکن است مادر و جنین به آزمایشات بیشتر مانند اکوکاردیوگرام جنین نیاز داشته باشند. پزشکان، مشکلات قلبی را بلافاصله پس از تولد نوزاد تشخیص می‌دهند. مثلا آن‌ها این مشکل را با «پالس اکسیمتری» تشخیص می‌دهند. این آزمایش ساده و بدون درد از حسگرهایی روی انگشتان دست یا پاهای کودک استفاده می‌کند تا بفهمد که آیا سطح اکسیژن خون آن‌ها خیلی پایین است یا نه. 

آزمایشات تشخیص بیماری مادرزادی قلب

آزمایشاتی که می‌تواند این مشکل را تشخیص دهد، عبارتند از:

• معاینه فیزیکی: در طول معاینه، یک پزشک به صداهای قلب گوش می‌دهد.
• اشعه ایکس قفسه سینه: در این روش از داخل قفسه سینه عکس گرفته می‌شود تا هر نوع ناهنجاری ساختاری را آشکار کند.
• الکتروکاردیوگرام: فعالیت الکتریکی قلب اندازه‌گیری می‌شود.
• اکوکاردیوگرام: در این روش از اولتراسوند برای ایجاد تصاویری از دریچه‌ها و حفره‌های قلب استفاده می‌شود.
• کاتتریزاسیون قلب: پزشک با انجام کاتتریزاسیون قلب می‌تواند بگوید که قلب چقدر خون را پمپاژ می‌کند. 
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: (ام‌آر‌آی)

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با مراکز سونوگرافی

درمان نقص مادرزادی قلب کودکان چگونه است؟

برخی از درمان‌های بیماری قلبی مادرزادی شامل موارد زیر است:

• مصرف داروهایی که به قلب کمک می‌کند بهتر کار کند، یا فشار خون را مدیریت کند.
• اکسیژن‌درمانی که سطوح بالاتری از اکسیژن را نسبت به هوای معمولی اتاق برای بیمار فراهم می‌کند.
• پروستاگلاندین E۱ که ماهیچه صاف قلب را شل می‌کند و می‌تواند مجرای شریانی را باز نگه دارد و به تامین گردش خون مورد نیاز کمک کند.
• جراحی برای ترمیم مشکل، اما در موارد شدید، افراد نیاز به پیوند قلب دارند.

برخی از موارد نقص مادرزادی قلب کودکان ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند، اما برخی دیگر تهدیدکننده زندگی هستند و بلافاصله پس از تولد نیاز به درمان دارند. 

عوارض درمان نقص مادرزادی قلب کودکان

عوارض بسته به روش درمان متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خونریزی
• عفونت
• آریتمی (ریتم غیر طبیعی قلب)
• بافت اسکار
• لخته شدن خون
• آنوریسم (رگ خونی کشیده شده)
• حمله قلبی
• نشتی دریچه قلب

دوره ریکاوری چه مدت طول می کشد؟

بسته به روشی که کودک تحت آن درمان می‌شود، ریکاوری ممکن است در عرض چند روز، یک هفته یا حتی چند ماه طول بکشد. 

بیشتر بخوانید: سوراخ قلب نوزاد، خوب می شود؟

آیا می توان از نقص مادرزادی قلب کودکان پیشگیری کرد؟

هیچ استراتژی اثبات شده‌ای برای جلوگیری از نقص مادرزادی قلب کودکان وجود ندارد. افراد معمولا به دلایل ناشناخته با این بیماری متولد می‌شوند. 

چگونه می توانید خطر را کاهش دهید؟

دانشمندان هنوز بجز جهش‌های ژنی تصادفی، پاسخ دیگری برای این سئوال ندارند. اما برخی کارها مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و مصرف برخی داروها شما را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد، بنابراین باید در دوران بارداری از موارد زیر اجتناب کنید:

• از مواد مخدر استفاده نکنید.
• همه تست‌های غربالگری دوران بارداری را انجام بدهید.
• هر نوع بیماری مانند دیابت را مدیریت کنید.
• سیگار کشیدن را کنار بگذارید و از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم اجتناب کنید.
• از مصرف الکل خودداری کنید.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنید؟

در صورتی که علائم زیر در فرد مبتلا به بیماری مادرزادی قلبی وجود دارد با اورژانس تماس بگیرید: 

• سرگیجه
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• غش کردن

خلاصه

نقص مادرزادی قلب کودکان اگر به موقع تشخیص داده و درمان بشود، مشکلی را برای کودک ایجاد نمی‌کند. فرد مبتلا هنوز هم می‌تواند زندگی رضایت‌بخشی داشته باشد. پزشک از روش‌هایی مانند معاینه فیزیکی، الکتروکاردیوگرام، اکوکاردیوگرام و ام‌آر‌آی برای تشخیص نقص مادرزادی قلب کودکان استفاده می‌کند. این مشکل در برخی از کودکان تا آخر عمر آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود. اگر کودک شما مشکل قلبی دارد، به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید و هر چه می‌توانید در مورد مشکل او بیاموزید تا بهترین روش‌های کمک را به او ارائه بدهید. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.