قوانین فرزند خواندگی، شرح کامل

اگر شما هم جزو زوج هایی هستید که بچه دار نمی شوید و می خواهید یکی از بچه های تحت سرپرستی بهزیستی را به فرزندی قبول کنید، بد نیست قوانین فرزند خواندگی را بدانید. همین که بخندد، راه رفتن یاد بگیرد، حرف های نصفه و نیمه بزند، دندان های مدل یکی بود و یکی نبودش را نشان بدهد یا حتی دسته گل به آب بدهد کافی است تا یک دنیا هیجان بریزد وسط روزمرگی ها و زندگی زیر و رو شود. چه فرقی می کند از کجا آمده باشد... اما آیا فرقی نمی کند یا می کند؟

کدام کودک؟ کدام پدر و مادر؟
اگر قانونش را بخواهید فرزند خواندگی یعنی اعطای سرپرستی کودکان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستی سازمان بهزیستی به خانواده های متقاضی که واجد شرایط قانون جاری حمایت از کودکان بی سرپرست باشند. اما به زبان ساده یعنی یک زوج جوان که توانایی بچه دار شدن ندارند یک کودک بی سرپرست را به فرزندی بپذیرند.
طبق قانون سازمان بهزیستی، کودکانی به فرزندی سپرده می شوند که والدین یا جد پدری آنها، شناخته شده نباشد، یعنی بچه هایی نباشند که به هر دلیلی به طور موقت در پرورشگاه زندگی می کنند و قرار است به خانواده شان بازگردانده شوند. از طرف دیگر این کودکان باید تحت سرپرستی سازمان بهزیستی قرار گرفته باشند، به عبارتی قبل از سپردن کودکان به پدر و مادر جدید باید از طریق مراجع قضایی سرپرستی آنها به سازمان بهزیستی سپرده شده باشد.

هر استان با کمیته خودش
کارهای مربوط به فرزند خواندگی در هر استان، در همان استان انجام می شود یعنی کمیته هایی به نام کمیته ستادی استان و کمیته شبه خانواده استان بررسی های لازم را انجام می دهند. اعضای کمیته هم عبارتند از: مدیرکل بهزیستی استان، معاون امور اجتماعی بهزیستی، کارشناس شبه خانواده استان، کارشناس فرزند خواندگی، مددکار و کارشناس حقوقی استان. کودکانی را می توان به عنوان فرزند خوانده انتخاب کرد که تمامی تلاش ها و کوشش های حرفه ای برای شناسایی والدین شان بی نتیجه مانده باشد و مسئولان بهزیستی امیدی به بازگشت کودک به خانواده خودش نداشته باشند.


کمی رفاه، کمی سلامت
معمولا هر زوجی که قصد بچه دار شدن دارند اول فکر آینده اش را می کنند و چرتکه می اندازند که مطمئن شوند از پس هزینه های آن برمی آیند و خلاصه بی گدار به آب نمی زنند.
بهزیستی هم اگر بخواهد یکی از بچه هایش را به زوجی بسپارد باید مطمئن شود که آنها تمکن مالی دارند. باغ، ویلا و خانه دوبلکس لازم نیست ولی زوج جوان باید بتوانند حداقل های یک زندگی آرام را برای کودکی که به فرزندی می پذیرند، فراهم کنند
سلامت هم شرط دیگر ماجراست. نه اینکه لازم باشد زن و مرد به اندازه شرکت در آزمون خلبانی سالم باشند و مثلا حتی یک دندان پوسیده هم در دهانشان نباشد ولی نباید به هیچ بیماری به اصطلاح صعب العلاجی مبتلا باشند. اعتیاد به مواد مخدر یا سایر اعتیادهای مضر هم طبیعی است که در کل این توافق را به هم می زند.
کودکانی به فرزندی سپرده می شوند که والدین یا جد پدری آنها، شناخته شده نباشد، یعنی بچه هایی نباشند که به هر دلیلی به طور موقت در پرورشگاه زندگی می کنند و قرار است به خانواده شان بازگردانده شوند.

ممکن است سازمان بهزیستی بچه ها را از سر راه آورده باشد ولی به این راحتی ها آنها را به هر خانواده ای نمی سپارند و راستش را بخواهید حتی کمی سخت می گیرند. حسابی مته به خشخاش می گذارند و همه جوانب کار را بررسی می کنند تا با خیال راحت کودکی را به خانواده جدید بسپارند. البته قوانین ثابتی هم وجود دارد که استثنا سرش نمی شود. مثلا زن و شوهر داوطلب سرپرستی، باید ایرانی و مقیم ایران باشند. شرط دوم این است که حداقل 5 سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند. طبیعی است که به زوج های خیلی کم سن و سال بچه تعلق نمی گیرد و سن یکی از آنها باید حداقل 30 سال باشد.
معمولا سراغ هر کاری که بروید یکی از شرایط تغییر ناپذیر آن صلاحیت اخلاقی و نداشتن سوء سابقه است. حالا فکرش را بکنید که بخواهید نقش پدر و مادر کودک تنها و بی سرپرستی را به عهده بگیرید. حداقلش این است که نباید هیچ نوع سوء سابقه و محکومیت جزائی به دلیل ارتکاب جرایم عمدی داشته باشید و البته صلاحیت اخلاقی هم باید به آن اضافه شود.

این مراحل را باید طی کنید
یکی از مراحل اصلی کار، مشاوره قبل از فرزند پذیری است؛ یعنی قبل از تشکیل کمیته فرزند خواندگی زن و شوهر باید در این جلسات مشاوره شرکت کنند و نتیجه آن در پرونده درج شود. بعد از آن پروند به کمیته فرزند خواندگی می رود و چنانکه تصمیم کمیته مثبت باشد در فهرست نوبت قرار می گیرند. زوجی که در فهرست قرار گرفته است با فرا رسیدن نوبتشان برای انتخاب فرزند به شیرخوارگاه معرفی می شوند. پس از انتخاب فرزند، والدین متقاضی توسط سازمان بهزیستی به دادگاه معرفی می شوند تا قرار دور آزمایشی یا همان حکم سرپرستی موقت صادر شود. بعد از صدور حکم سرپرستی، کودک انتخابی طی صورت جلسه ای به والدین تحویل داده می شود و طی دوره آزمایشی 6 ماهه، حداقل 3 بازدید از طرف مددکاران اجتماعی از خانواده فرزند پذیر انجام می شود تا مسئولان بهزیستی خیالشان راحت شود که زوج متقاضی شرایط لازم برای نگهداری را دارند یا خیر.
درصورت تایید وضعیت مراقبت از فرزند و توانایی خانواده، گزارش نهایی تهیه می شود و سرپرستی به دادگاه مربوطه می رود تا حکم قطعی صادر شود. بعد از گذراندن دوره ۶ ماهه آزمایشی و صدور حکم قطعی، سرانجام لحظه موعود فرا می رسد و والدین قانونی می توانند با مشخصات خودشان برای کودک شناسنامه بگیرند.
یک نکته هم درباره تامین آتیه فرزند وجود دارد. با توجه به اینکه از نظر قانونی فرزند خوانده از پدر و مادر قانونی خود حتی با وجود داشتن شناسنامه ارث نمی برد، باید صلح یک سوم اموال والدین به فرزند خوانده از طریق دفترخانه های رسمی یا مراجع قضایی انجام شود. افتتاح حساب پس انداز، بیمه آتیه یا روش های قانونی اطمینان بخش دیگر نیز می توانند از راهکارهایی باشند که به موازات صلح اموال انجام می شود. این را هم به یاد داشته باشید که حکم سرپرستی ابدی و ازلی نیست و اگر سازمان بهزیستی تشخیص دهد کودک در زندگی جدید آسیبی می بیند و عدم شایستگی والدین به هر دلیلی اثبات شود یا والدین حقیقی کودک مراجعه کنند، حکم سرپرستی با هماهنگی دادگاه قابل فسخ است.
از نظر قانونی فرزند خوانده از پدر و مادر قانونی خود حتی با وجود داشتن شناسنامه ارث نمی برد، باید صلح یک سوم اموال والدین به فرزند خوانده از طریق دفترخانه های رسمی یا مراجع قضایی انجام شود.

یادتان باشد متقاضیان فرزند خواندگی باید تقاضای رسمی خود را به سازمان بهزیستی اعلام کنند و این تقاضا حتما باید به امضای هر دو نفر رسیده باشد. نشانی و شماره تلفن محل سکونت شان هم باید در این تقاضانامه قید شود. بعد از آن باید همه مدارک فهرست زیر را آماده کنند:
- تصویر شناسنامه زن و مرد صفحه اول و دوم.
- تصویر سند ازدواج
- گواهی ناتوانی در بچه دار شدن که باید از پزشک متخصص زنان و زایمان گرفته شود.
- گواهی پزشکی قانونی در مورد عقیم بودن زوجین یا یکی از آنها.
- حکم سرپرستی آزمایشی که باید از مراجع قضایی و با توجه به شرایطی که قبلا گفته شد، گرفته شود.
- برگ عدم سوء پیشینه کیفری زن و شوهر.
- گواهی سلامت جسم و روان از پزشکی قانونی برای هر دو نفر
- گواهی تمکن مالی که می تواند فیش حقوقی، فتوکپی سند ماشین، منزل مسکونی یا هر ملک دیگری باشد.
- گواهی سلامت از پزشک که مبتلا نبودن زن و شوهر به بیماری های صعب العلاج را تایید کند.
- گواهی عدم اعتیاد.