چهار دست و پا رفتن کودک، آنچه باید بدانید

چهار دست‌ و پا رفتن اولین روش کودک برای حرکت در اطراف به شکلی کارآمد و بدون کمک دیگران است. در چهار دست‌وپا رفتن معمولی، کودک با یادگیری تعادل یافتن روی دست و زانوهایش شروع می‌کند، سپس یاد می‌گیرد با هل دادن زانوهایش به جلو و عقب حرکت کند. در همین حین، عضلاتی را ایجاد می‌کند که به زودی او را قادر به راه رفتن خواهند کرد. در این مطلب می‌توانید با سن چهار دست‌وپا رفتن، یادگیری مهارت چهار دست‌وپا رفتن، راهکارهای کمک به کودکان برای این کار، تأخیر در چهار دست‌وپا رفتن و نقطهٔ عطف بعد از این مرحله آشنا شوید.

زمان و سن چهار دست‌وپا رفتن کودک

بیشتر کودکان چهار دست‌وپا رفتن را از هفت تا ۱۰ ماهگی شروع می‌کنند. اما کودک شما ممکن است در این سن روش دیگری را برای جابه‌جایی انتخاب کند که به شکل کشاندن خود روی باسن با استفاده از یک دست در پشت و یک پا در جلو، خزیدن روی شکم یا غلت خوردن روی زمین است.

نگران شیوهٔ حرکت او نباشید، زیرا این حرکت کردن کودک است که اهمیت دارد، حالا هر طور که می‌خواهد آن را انجام دهد. برخی از کودکان چهار دست‌وپا نمی‌روند و مستقیماً به مرحلهٔ بالا کشیدن خود، ایستادن،‌ راه رفتن با تکیه به وسایل خانه و در نهایت راه رفتن حرکت می‌کنند.

از زمانی که به منظور کاهش ریسک سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، به والدین توصیه شده است که کودک را روی پشت بخوابانند، بسیاری از کودکان دیرتر چهار دست‌وپا می‌روند و برخی از آنها هم کلاً آن را جا می‌اندازند. اگر کودکتان ار دست‌ها و پاهای هر دو سمت بدنش به یک اندازه استفاده می‌کند و در حال یادگیری هماهنگ کردن آنهاست، احتمالاً موضوعی برای نگرانی وجود ندارد.

چگونگی یادگیری چهار دست‌و پا رفتن کودک

کودک شما پس از اینکه توانست بدون تکیه به خوبی بنشیند که احتمالاً حدود هشت ماهگی خواهد بود، شروع به چهار دست‌وپا رفتن می‌کند. پس از این مرحله، او می‌تواند سرش را برای نگاه کردن به اطرافش بالا نگه دارد و عضلات دست، پا و پشتش به اندازهٔ کافی قوی شده‌اند که وقتی روی دست‌ها و زانوهایش قرار می‌گیرد به زمین نیفتد.

در طول یک یا دو ماه، کودک شما یاد می‌گیرد که به خوبی از حالت نشسته روی چهار دست و پایش قرار گیرد و به زودی هم می‌فهمد که وقتی بدنش موازی با زمین و روی دست و پایش است می‌تواند خودش را به عقب و جلو تاب دهد. در فاصلهٔ بین ۹ یا ۱۰ ماهگی هل دادن زانوهایش روی زمین اهرمی را که برای حرکت کردن نیاز دارد به او می‌دهد. در حینی که در این کار مهارت پیدا می‌کند یاد می‌گیرد که از وضعیت چهار دست‌وپا به وضعیت نشسته دربیاید.

کودک به زودی مهارتی را یاد خواهد گرفت که چهار دست‌وپا رفتن متقاطع نامیده می‌شود؛ یعنی به جای حرکت دادن دست و پای یک سمت بدنش با هم، دست و پای مخالف را با هم جابه‌جا می‌کند. پس از آن، با تمرین کردن مهارتش را بیشتر می‌کند و وقتی به یک سالگی می‌رسد یک خزندهٔ واقعاً ماهر خواهد بود.

کمک کردن به کودک برای چهار دست و پا رفتن

والدین نیز می‌توانند به کودکشان برای چهار دست‌وپا رفتن کمک کنند. موارد زیر می‌تواند برایتان در انجام این کار مفید باشد:

دمر کردن:

شما می‌توانید قبل از اینکه کودکتان آمادهٔ چهار دست‌وپا رفتن باشد، یعنی از حدود سه ماهگی و با مشورت پزشک کودک، هر روز به اندازهٔ‌ کافی او را روی شکمش قرار دهید. روزانه چند دقیقه دمر کردن کودک در حالت هشیار و بیدار و بازی با او به ایجاد عضلاتی که برای چهار دست‌وپا رفتن نیاز دارد کمک خواهد کرد. قرار دادن کودک روی شکم همچنین از ایجاد یک قسمت صاف روی سرش که گاهی به علت اینکه کودک زمان زیادی را روی پشتش خوابیده است ایجاد می‌شود، جلوگیری خواهد کرد.

انگیزهٔ حرکت:

بهترین راه برای تشویق کودک به چهار دست‌وپا رفتن مثل خیز برداشتن برای چیزی و قاپیدن آن، این است که اسباب‌بازی‌ها و وسایلی را که دوست دارد یا حتی خودتان را تنها کمی دور از دسترسش قرار دهید. کارشناسان همچنین توصیه می‌کند از بالش، جعبه و کوسن‌ها برای ایجاد موانعی سر راهش و در نتیجه تشویق او به گذشتن از آنها استفاده کنید. این کار کمک می‌کند اعتماد به نفس، سرعت و چابکی او بیشتر شود. فقط حواستان باشد که هرگز او را تنها رها نکنید، زیرا اگر زیر یک بالش یا جعبه گیر بیفتد ممکن است بترسد یا در خطر خفگی قرار بگیرد.

ایمن‌سازی محیط برای کودک:

کودکی که چهار دست‌وپا می‌رود می‌تواند شیطنت زیادی بکند. اطمینان حاصل کنید که خانهٔ ‌شما و به ویژه جاهایی که پله دارد برای حضور کودک ایمن‌سازی شده است. کودک خودبه‌خود به سمت پله‌ها کشیده می‌شود که می‌تواند خطرناک باشد، بنابراین تا زمانی که واقعاً در راه رفتن مهارت پیدا می‌کند یعنی معمولاً در حدود ۱۸ ماهگی، رفتن روی پله‌ها را ممنوع و برایش غیرممکن کنید. اما برای این مرحله، کارشناسان توصیه می‌کنند که با بلوک‌های اسفنجی یا کارتن‌های محکم و پوشیده با پارچه، یکی دو پله برای بالا رفتن کودک بسازید. ضمناً هنوز لازم نیست که برای کودک کفش بخرید. تا زمانی که راه رفتن را به خوبی یاد نگرفته است، به پوشیدن منظم کفش نیازی ندارد.

تأخیر در چهار دست‌وپا رفتن کودک

کودکان مهارت‌هایشان را با روش‌های مختلف و طبق جدول‌های زمانی مختلفی کسب می‌کنند. اما اگر کودکتان تا یک سالگی علاقه‌ای به تحرک پیدا کردن به هیچ‌کدام از شیوه‌های خزیدن شامل چهار دست‌وپا رفتن، غلت خوردن یا حرکت روی یک زانو نشان نداده است، نحوهٔ هماهنگ کردن دست و پایش را یاد نگرفته است یا بلد نیست که از هر دو دست و پایش به یک اندازه استفاده کند، این موضوع را با پزشکش مطرح کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که نوزادان زودرس ممکن است چند ماه بعد از همسالانشان به این نقاط عطف رشد برسند.

مرحلهٔ بعد از چهار دست‌وپا رفتن کودک

بعد از اینکه کودک چهار دست‌وپا رفتن را یاد گرفت، تنها چیزی که برای تحرک کامل باقی مانده، یادگیری راه رفتن است. برای رسیدن به این هدف، کودک به زودی سعی می‌کند با تکیه بر هر چیزی که می‌تواند مثل میز یا پای اطرافیانش، خودش را بالا بکشد و به حالت ایستاده دربیاید.

وقتی کودک یاد بگیرد روی دست و پایش تعادل پیدا کند، می‌تواند به تنهایی بایستد و با گرفتن دست به مبلمان راه برود که راه رفتن، دویدن و پریدن هم به دنبال آن خواهد آمد.