پرورش کودک مسئولیت پذیر، چیکار کنم لباس هایش را جمع کند؟

کودکم در جمع کردن لباس‌هایش به من کمک نمی‌کند و مسئولیت پذیر نیست چه کنم؟ آیا این مشکل قابل حل است؟

هنگامی که کودکان نوپا هستند، اغلب دوست دارند که لباس‌هایشان را جمع و جور کنند. کمک کردن به پدر و مادر، صرفا، یک وظیفه نیست بلکه کاری لذت بخش است و احساس مهم بودن را در انسان بر می‌انگیزد. کودکان دوست دارند لباس‌های کثیف را در سبد بگذارند و یا اینکه آشغال‌ها را در سطل آشغال بریزند. ولی کودکان خردسال، اغلب عادت ندارند که پشت سر خودشان لباس‌هایشان را جمع کنند زیرا معمولا کس دیگری این کار را برای آن‌ها انجام می‌دهد. سپس هنگامی که کمی بزرگ‌تر شدند، ناگهان پدر و مادرشان رویه خود را تغییر می‌دهند و می‌گویند که: »خودت باید این کارو بکنی!» پس بهترین حالت این است که هر کس در خانه از ابتدای امر مسئول کارهای خودش باشد. ولی با برنامه ریزی مناسب و تشویق و راهنمایی مداوم، حتی بی‌مبالات‌ترین کودک نیز عوض می‌شود.

1- کار را برای آنها لذت بخش کنید

کودکان خردسال، بازی جمع و جور کردن لباس‌ها و کمک در گذاشتن لباس‌ها در سبد لباس‌های چرک را دوست دارند. یک کودک دو ساله می‌تواند جوراب‌ها را جفت کند، لباس‌های زیر را تا کند و حدس بزند که هر تکه لباس مربوط به کدام یک از اعضاء خانواده است. به کودک بگویید در حالی که کفش‌ها را در کمد می‌گذارد، با آن‌ها قطار درست کند. به کودک اجازه دهید که جعبه کفش‌ها را بریده و از آن‌ها برای قسمت بندی کشو استفاده کند. به او اجازه دهید که تصمیم بگیرد کدام کشو را برای جوراب‌ها، لباس زیر و یا شورتش لازم دارد. هنگامی که کودک در حال جمع کردن لباس‌هایش در اطراف خانه است، فرمانده بازی کنید (یعنی شما باید دستور بدهید و کودک باید اطاعت کند).

۲- کودک را تحسین کنید

اطمینان حاصل کنید که تلاش‌های کودک در جمع و جور کردن لباس‌هایش و گذاشتن آن‌ها در مکان مناسب را به طور مداوم، تحسین می‌کنید. به او دقیقا بگویید که کدام یک از کارهایی را که انجام داده است، دوست دارید: «سوزان، من واقعا از اینکه تو شلوارت را در سبد لباس‌های چرک گذاشتی خوشم آمد. با این کارت کمک بسیار بزرگی به من کردی!».

3- خودتان را الگو قرار دهید

این کار در واقع تعیین می‌کند که در منزل، کارها چگونه باید انجام گیرند. برای مثال، اگر کودک بداند که شما نیز این کار را انجام می‌دهید دیگر نمی‌تواند بگوید «خودت هم لباس‌هات رو جمع نمی‌کنی». بنابراین، با الگو قراردادن خودتان، راه را به او نشان دهید.

۴- جمع و جور کردن لباس‌ها را برای کودک آسان کنید

اگر جمع و جور کردن لباس‌ها و گذاشتن آن‌ها در جای خود را، برای کودک آسان‌تر کنید، مرتب و منظم بودن برایش بسیار ساده‌تر خواهد بود. به عنوان مثال، در کمد او یک جا لباسی را پایین‌تر بکوبید. لباس‌هایی را که بیشتر استفاده می‌شوند، در طبقات پایین‌تر بگذارید و کشوها را طوری قرار دهید که کودک بتواند بدون کمک شما، به آن‌ها دسترسی پیدا کند. اگر کودک باید برای رسیدن به کشوهای بالایی از قفسه بالا برود دست زدن به کشوهای بالایی را قدغن کنید و یا این‌که برای جلوگیری از افتادن، کمد را به دیوار بکوبید.)

چه در اتاق خودش و چه در حمام، جا لباسی‌ها را طوری نصب کنید که دستش به راحتی به آن برسد. یک میز کوچک مخصوص کودک تهیه کنید تا او لوازمی را که به طور دائمی از آن‌ها استفاده می‌کند (نظیر وسایل مدرسه...)، روی آن قرار دهد.

5- اتاق را بازرسی کنید و به تمیز بودن اتاق نمره بدهید

یک سلسله برنامه وارسی اتاق ترتیب دهید؛ ولی طوری که برای کودک جالب باشد یعنی با شوخی و خنده آن‌ها را برگزار کنید. با این حال، حتما به طور جدی به کودک بگویید که دوست دارید که لباس‌هایش را جمع آوری کند. به ازای هر بار که اتاق پاکیزه بود، به او نمره بدهید و آن‌ها را روی یک جدول بنویسید به ازای یک سلسله نمره مشخص به او جایزه بدهید. به کودک نیز اجازه دهید که اتاق شما را وارسی کند و به تمیزی آن نمره بدهد؛ هر چه باشد، تمیز نگاه داشتن خانه یک هدف خانوادگی است!

۶- تصحیح بیش از حد را به کار گیرید

اگر شما بدون این‌که موفقیت زیادی کسب کنید، با او به طور مثبت برخورد کرده‌اید، می‌توانید افزون بر آن، از روش تصحیح بیش از حد نیز استفاده کنید. بدین معنا که اگر کودک چیزهایی را که شما به او گفته‌اید اجرا نمی‌کند، او را با مجبور کردن به وارسی کردن زیر تختخواب، کمد و جاهای دیگر و پیدا کردن لباس‌ها تأدیب کنید. کودک به این نتیجه می‌رسد که اگر از ابتدا کارش را درست انجام دهد، آسان‌تر خواهد بود.

7- پیامدهای طبیعی را اعمال کنید

هنگامی که کودک به سنی رسید که به لباس‌های خاصی علاقه پیدا کرد، می‌توانید با محروم کردن او از پوشیدن آن‌ها، به عنوان پیامدهای طبیعی سهل انگاریش، او را به خوبی تنبیه کنید. لباس‌هایی را که در سبد مخصوص لباس‌های چرک ریخته نشده، نشویید. آن‌ها را در جعبه مخصوصی بریزید. سپس هنگامی که از شما لباس خاصی را می‌خواهد، به او بگویید: «من آن را نشستم چون در سبد لباس‌های چرک نبود.» سپس او را وادارید که قبل رفتن به بازی، به شما در شستن لباس‌ها کمک کند.

۸- بسیار دقیق باشید

همیشه به کودک بفهمانید که دقیقا چه چیز را از او انتظار دارید و به جای این‌که شخصیتش را مورد انتقاد قرار دهید، اعمالش را مورد انتقاد قرار دهید. به عنوان مثال به او نگویید: «تو دست و پا چلفتی هستی» بلکه به جای آن بگویید «وقتی که شلوارهای نوی تو رو روی زمین می‌بینم خیلی ناراحت میشم». کودکی که به او برچسب زده شده است، سریعا به این باور می‌رسد که واقعا این طور است (یعنی مثلا به این باور می‌رسد که «من یک آدم شلخته هستم و همیشه خودش را این طور در نظر می‌گیرد.». برای او شرح دهید که این رفتار اوست که شما نمی‌توانید آن را تحمل کنید نه خود او و با او در مورد تغییر دادن این رفتار بحث کنید. حتی می‌توانید اجازه دهید که یکی از کودکان دیگرتان که از کودک خاطی بزرگ‌تر است در تصمیم گیری در مورد عواقب سهل انگاری کودک، به شما کمک کند.