انواع ترس در کودکان، شناخت طبیعی و غیرطبیعی بودنشان

ترس یک غریزه طبیعی است که از بدو تولد در انسان وجود دارد. کودکان معمولا در سنین مختلفی با ترس مواجه می‌ شوند و گاه والدین واقعا نمی‌ دانند که چگونه رفتاری باید در مقابل این ترس‌ ها داشته باشند. خیلی از آنها تلاش می‌ کنند به کودک خود نشان دهند که ترس او موردی نداشته و هیچ جای ترس وجود ندارد اما گویا هر چه بیشتر تلاش می‌کنند، کودک‌شان در ترس خود مصمم‌تر می‌شود. در برخورد با چنین ترس‌هایی در اولین گام باید دلایل آن مشخص شود. برخی از این ترس‌ها طبیعی بوده و برخی دیگر از ترس‌ ها حالتی غیر طبیعی به خود می‌ گیرند که لازم است رفع این ترس‌ ها مورد توجه قرار گیرد. البته گاهی منشأ ترس کودک در خانواده است. ممکن است کودک ترس از یک مسئله خاص را در محیط خانواده یاد گرفته باشد. مثلا مادری که از عنکبوت می‌ ترسد، این ترس خود را به کودک منتقل می‌ کند. درحقیقت این نوع ترس براساس فرایند یادگیری صورت می‌ گیرد چرا که والدین در بیشتر رفتارها الگو و سرمشق کودک هستند. ترس، هنجار یا بخشی طبیعی از رشد کودک است. ترس می‌ تواند یک تجربه انگیزشی مثبت ایجاد کند و منجر به اعتماد به‌ نفس و توانمند سازی کودک شود. تجربه ترس حتی ممکن است کودک را در مسیری امن‌ تر قرار دهد. مثلا ترس از ارتفاع ممکن است از بالا رفتن کودک روی اشیا و مکان‌ هایی که ممکن است بیفتد، جلوگیری کند.

ترس‌های طبیعی کودکان
تولد تا شش‌ماهگی
ترس از عدم امنیت، ترس از صداهای بلند و ترس از حرکات ناگهانی؛
هفت تا ۱۲ماهگی
ترس از غریبه‌ ها، ترس از صداهای ناگهانی و بلند، ترس از اشیای بلند با ظاهری ناآشنا؛
یک‌ سالگی
ترس از جدا شدن از والدین، ترس از افراد غریبه، ترس از صدمه و آسیب؛
دو سالگی
ترس از حیوانات بزرگ، ترس از مکان‌ های تاریک، ترس از اشیای بزرگ، ترس از صداهای بلند و ناآشنا، ترس از تغییرات ناگهانی؛
سه‌ سالگی
ترس از اتاق تاریک، ترس از ماسک‌های چهره، ترس از حیوانات بزرگ، ترس از جدا شدن از والدین؛
چهار سالگی
ترس از اتاق تاریک، ترس از صدا در شب، ترس از حیوانات بزرگ، ترس از مار و عنکبوت، ترس از جداشدن از والدین؛
پنج‌ سالگی
ترس از حیوانات وحشی، ترس از آسیب و صدمه‌ دیدن، ترس از تاریکی، ترس از انسان‌های بد و ترس از دست‌ دادن والدین.

ترس‌های غیر طبیعی کودکان
ترس گاهی از حالت عادی خارج می‌شود و تحت عنوان ترس‌های مرضی شناخته می‌شود که هم کودک و هم اطرافیان را آزار می‌دهد. برای این کودکان، برخورد با عامل و شرایط ایجادکننده ترس به‌شدت ناتوان‌کننده بوده و معمولا عملکرد روزانه کودک را مختل می‌کند. ترس مرضی، ترسی شدید و بدون دلیل منطقی است، خارج از کنترل ارادی کودک است، برای مدت‌زمانی نسبتا طولانی ثابت است، منجر به بی‌قراری و ناسازگاری کودک می‌شود، منجر به فرار و اجتناب از شرایط و موقعیت ترس‌زا و گاه همراه با علائم جسمانی مانند سردرد، دل‌درد، عرق‌کردن، لرزیدن و... است. درباره ترس‌های غیرعادی و شدید، کمک‌گرفتن از یک روان‌شناس کودک می‌تواند اثرگذار باشد.