جای خواب کودک، یا اینجا یا هیچ جا!

جایم که عوض می‌شود خوابم نمی‌برد، من فقط باید روی بالش خودم بخوابم، پتو خیلی زبر بود و تا صبح خوابم نبرد. اینها جملات آشنایی هستند که بیشتر ما برای نداشتن خواب راحت و مناسب از آنها استفاده می‌کنیم. در واقع بسیاری از بزرگسالان با تغییر محل و مکان خواب دچار بدخوابی می‌شوند. اما کودکان و نوزادان هم مانند بزرگسالان هستند؟ آیا این کوچولوهای دوست‌داشتنی هم به جای خوابشان عادت می‌کنند؟ آیا تغییر جای خواب می‌تواند باعث بی‌خوابی یا بدخوابی آنها شود؟ سرویس‌ خواب و وسایلی چون تشک و روانداز برای کودکان و نوزادان باید چگونه باشد؟ آیا تزیین اتاق کودک در خواب او نقشی دارد؟

اتاق راحت، خواب راحت
«در واقع کودکان مانند بزرگسالان به جای خوابشان عادت می‌کنند. فضای اتاق، تخت، تشک و مواردی از این دست از نظر روانی باعث ایجاد احساس خوشایند همراه با امنیت می‌شوند و کودکان رفته‌رفته به شرایط فیزیکی محل خوابشان عادت می‌کنند. حتی بوی اتاق و وسایل خواب می‌تواند پیام‌های عصبی خواب را به مغز ارسال کند. همهٔ این موارد در طول زمان اتفاق می‌افتد؛ یعنی هرچه از سن کودک می‌گذرد، افزایش این وابستگی‌ها بیشتر می‌شود.» اینها نظرات دکتر عباس مؤمن‌زاده، متخصص کودکان، در مورد خواب کودکان است. به گفتهٔ این متخصص این خواب راحت است که باعث ایجاد وابستگی به محل یا همان اتاق خواب می‌شود. در واقع وسایل و فضای اتاق خواب به خودی خود نقشی در عادت به محل مشخص برای استراحت ندارند و ویژگی‌های مناسب آنها باعث می‌شود که مثلاً کودکان در مسافرت‌ها دچار اختلال در خواب شوند: «محل خواب کودکان باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد، پدرها و مادرها باید نکات بسیار مهم و ظریفی را رعایت کنند تا کودکشان بتواند استراحت کافی و باکیفیتی داشته باشد که آرامش و سکوت اتاق خواب کودک و نور غیرمستقیم و ملایم از مهم‌ترین آنهاست. سر و صدا و نور زیاد در محل خواب کودکان باید در کمترین حد ممکن باشد
در واقع اگر والدین همهٔ شرایط مناسب خواب را رعایت کنند و محل خواب کودک هم کیفیت لازم را داشته باشد اما نور و صدای مزاحم وجود داشته باشد، کودک نمی‌تواند خواب مناسب و باکیفیتی داشته باشد. درجه حرارت اتاق هم خیلی مهم است، ما همیشه به والدین توصیه می‌کنیم که دمای اتاق را بی‌جهت افزایش ندهند، چون گرما مانع بزرگی برای خواب مناسب است. برای نوزادان تا سن دو ماهگی دمای ۲۵ تا ۲۶ درجه توصیه می‌شود که با افزایش سن نوزاد این دما کاهش پیدا می‌کند و از یک سالگی به بعد ۱۸ تا ۲۲ درجهٔ سانتی‌گراد بهترین دما برای اتاق خواب کودکان است.»

ویژگی‌های سرویس خواب مناسب
موضوع دیگر وسایل خواب یا همان سرویس خواب کودکان است. تخت‌هایی که امروز در بازار موجودند از لحاظ ظاهری بسیار جذاب‌اند، اما آیا به همان اندازه کیفیت لازم برای خواب مناسب کودکان را دارند؟ مؤمن‌زاده در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «مهم‌ترین نکته در سرویس خواب کودکان سادگی و در عین حال راحتی آنهاست. در واقع سرویس‌های خواب پرزرق‌وبرق شاید برای والدین جذاب باشد، اما این کودکان و نوزادان هستند که باید در آن استراحت کنند و تجربه نشان داده کودکان در تخت‌های ساده خواب بهتری دارند. البته این تخت‌ها باید به اندازهٔ کافی هم نرم باشند. کودکان و نوزادان عضلهٔ زیادی ندارند و سفت بودن محل استراحت آنها باعث ایجاد ناراحتی و دردهای استخوانی می‌شود.» این متخصص کودکان به تزیینات داخل اتاق‌های کودکان هم اشاره می‌کند: «متأسفانه در چند سال اخیر وسایل تزیینی زیادی برای اتاق کودکان به بازار آمده و پدرها و مادرها هم آنها را تهیه می‌کنند، درحالی‌که اتاق کودکان باید فضایی خلوت و به دور از آلودگی‌های بصری باشد. وجود این وسایل عجیب می‌تواند در کیفیت خواب کودکان تأثیر منفی داشته باشد. در واقع شلوغ بودن اتاق سبب می‌شود حس کنجکاوی کودکان به خصوص در سنین دو تا سه سالگی تحریک شود و این موضوع مانع بزرگی برای خواب آنهاست. وجود یک تابلوی کودکانه و مقداری وسایل بازی متناسب با جنسیت کودکان کفایت می‌کند.»
اما جنس و کیفیت وسایل خواب بسیار مهم است. به طوری که بسیاری از پزشکان و متخصصان کودک معتقدند برخی بیماری‌های جلدی و حساسیت‌های پوستی ریشه در کیفیت لباس و وسایل خواب نوزادان و کودکان دارد. دکتر مؤمن‌زاده در این‌باره می‌گوید: «نخ، کتان و پنبه بهترین مواد برای البسه و وسایل خواب کودکان است. این مواد طبیعی هیچ مشکلی برای نوزادان ایجاد نمی‌کند. ما به همهٔ والدین توصیه می‌کنیم که لباس و وسایل خواب کودکان به هیچ‌ وجه از مواد غیرطبیعی مانند پلاستیک نباشد.»

پوشک باکیفیت، لازم و ضروری برای خواب راحت
یکی از چیزهای مهم و ضروری برای خواب راحت بچه‌ها، استفاده از یک پوشک مناسب با جذب بالاست. به طور قطع وقتی پوشک در زمان خواب او خیس باشد، او خواب راحتی نخواهد داشت و همین باعث به هم خوردن آرامش او در زمان خواب می‌شود. پیشنهاد ما به پدر و مادرها این است که پوشک‌های باکیفیت و با جذب بالا را برای کوچولوها انتخاب کنند.