حرف زدن کودکان، بایدها و نبایدهای آموزش

یکی از مسائل بسیار مهم برای همه والدین آموزش حرف زدن به کودکان است چرا که بهترین راه ارتباطی انسان هاست و لازم است تا از کودکی پرورش یابد. آموزش صحبت کردن به کودک از جمله مسائلی است که بسیاری والدین نسبت به آن نگران‌اند و همواره برای آن مشغله ذهنی دارند. آموزش صحیح در کودکی باعث پرورش مهارت‌های ارتباطی و تقویت فن بیان می‌شود. آموزش صحیح به کودکان به افزایش آگاهی و اطلاعات در مورد اصول یادگیری نیاز دارد. در این مقاله سعی کرده‌ایم تا بهترین روش‌های آموزش صحبت کردن به کودکان را توضیح دهیم.

حرف زدن کودکان از چه سنی آغار می‌شود؟
سن صحبت کردن در همه کودکان با توجه به شرایطی که در آن قرار داردند، وضعیت هوشی و تفاوت های فردی مختلف است و یک سن مشخصی نیست ، عموما کودکان باید از سن ۱۲ تا ۱۴ ماهگی اولین کلمات خود را بگویند و شروع به حرف زدن کنند این به این معنی نیست که بعد از رسید به این سن به طور کامل شروع به صحبت می‌کنند و به یکباره قادرند همه کلمات را بیان کنند و یا با ترکیب آن ها جملات پیچیده تری بسازند. نباید از کودک خود توقعات بی‌جا در مورد حرف زدن داشته‌باشید و یا به او فشار بیاورید.

آیا آموزش حرف زدن به کودکان سن خاصی دارد؟
شاید فکر کنید که باید از زمان مشخصی شروع به آموزش کودک برای حرف زدن بکنید. برای آموزش حرف زدن به کودکتان لازم نیست به طور مستقیم همه چیز را به او آموزش دهید؛ به این دلیل که ممکن است کودک شما در یک سن خاص شروع به حرف زدن کند اما آموزش او سن مشخصی ندارد و حتی در دوران جنینی هم یادگیری در او صورت می‌گیرد. در ادامه توضیح خواهیم داد که دوران جنینی در حرف زدن کودک تاثیر زیادی دارد.

آموزش حرف زدن به کودکان
برای یادگیری کلمات و جملات در کودکان باید مجموعه‌ای از کارها را در آموزش خود به کار بگیرید که البته به صورت مستقیم نشان دهنده آموزش نیستند اما تاثیرات بسیار زیادی بر روی آن دارند. برخی از راه‌کارهای مناسب برای آموزش حرف زدن به کودکان را در ادامه ذکر کرده‌ایم:
1- صحبت کردن با کودک از دوران جنینی
عموما یادگیری کودک از دوران جنینی آغاز می‌شود و او می‌تواند با شنیدن صداها به اطراف خود واکنش نشان دهد پس هنگامی که باردار هستید با او صحبت کنید ، برایش شعر بخوانید. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که اگر شعر یا لالایی خاصی را در دوران جنینی برای کودکتان بخوانید هنگام بی قراری و گریه در نوزادی همان شعر و لالایی می‌تواند او را آرام کند. پس از این زمان طلایی استفاده کنید و از همان دوران برای اموزش او وقت بگذارید.
2- ارتباط مستقیم کلامی با کودک در آموزش حرف زدن به کودکان
سعی کنید که صحبت ها فقط بین شما و او صورت بگیرد و به عنوان شخص سوم با او برخورد نکنید. صرفا اورا مخاطب قرار دهید، اگر فرد دیگری هم در مکالمات شما حضور داشته باشد امکان یادگیری کاهش می‌یابد؛ چرا که کودکان در ابتدا تمرکز کمی برای توجه به یک موضوع دارند و حضور شخص سوم تمرکز او را کمتر می‌کند. برای مثال اگر خواهر یا برادر کودک در خواندن قصه و شعر در کنار شما باشند و برای هر دوی آن ها این کار را انجام دهید نمی‌توانید به اندازه کافی کلمات را برای او تکرار کنید و به او توضیح دهید.
3- نگاه کردن به کودک در هنگام حرف زدن با او
وقتی که میخواهید با فرزند خود حرف بزنید حتما در چشم‌هایش نگاه کنید و اجازه دهید حرکات صورت و حالات شما را ببیند و بفهمد که با او صحبت می‌کنید ، توجه به کودک و این که او این توجه را با حرکات صورت و چشم ببیند، به او کمک می‌کند تا زودتر و بهتر حرف زدن را یاد بگیرد.
4- توضیح دادن مسائل به کودک
وقتی کاری را انجام می‌دهید حرف های خودتان را با آن تطبیق دهید تا کودکتان بتواند مفهوم حرف های شما را بفهمد برای مثال برای او توضیح دهید که می‌خواهید لباسش را عوض کنید و تک به تک کارهایی را که انجام میدهید برایش بازگو کنید و توضیح دهید. اگر به مهمانی می‌روید برایش توضیح دهید که می‌خواهید لباسش را عوض کنید تا به مهمانی بروید و چه شخصی را می‌خواهید ببینید.
5- استفاده از کلمات مثبت در آموزش حرف زدن به کودکان
اگر او را در آغوش می‌گیرید و با لبخند به او نگاه می‌کنید از کلمات مثبت استفاده کنید. مثل این که او را در آغوش بگیرید و به او بگویید «دختر یا پسر خوب و خوشگل من»
6- آموزش حرف زدن به کودکان با شعر
اصولا چیزهایی که به صورت ریتم دار و آهنگین و شعر بیان می‌شوند بیشتر در ذهن کودک باقی می‌مانند و علاقه به تکرار آن ها نیز بیشتر می‌شود. برای کودک خود زیاد شعر بخوانید و حرف‌های خود را به صورت آهنگین به او بزنید.
7- بازی کردن با کودک هنگام حرف زدن
ترکیب کردن هر چیزی که می‌خواهید به او آموزش دهید اگر با یک فعالیت لذت بخش مثل بازی همراه شود یاد گرفتن آن را برای کودک لذت بخش‌تر می‌کند. تأثیر بازی کردن بر آموزش کودک بسیار زیاد است.
8- با دیگران در حضور او صحبت کنید
اگر شما با خودتان صحبت کنید یا حداقل کودک شما این گونه تصور کند که شما دارید با خودتان صحبت می‌کنید، متوجه کارکرد صحبت کردن نمی‌شود. کودک ممکن است این قضیه را درک نکند که صحبت کردن وقتی معنا پیدا میکند که با دیگران حرف بزند. ممکن است احساس کند کلمات و جمله ها صداهایی بی معنی هستند و هیچ استفاده ای ندارند پس به حرف زدن رغبتی پیدا نمی‌کنند. به همین دلیل سعی کنید کودک را در مکالمات خود شرکت دهید و زیاد در حضور او حرف بزنید.
9- از اشاره کردن استفاده کنید
وقتی شما به کاری که میخواهید انجام دهید یا چیزی که میخواهید کودکتان یاد بگیرد اشاره کنید و آن را بازگو کنید به کودک در فهمیدن اسم اشیا و کارها کمک می‌کند. با اشاره کردن کودک شما سعی میکند که آن را تکرار کند. به طور مثال روی هر کدام از اعضای بدن او دست بگذارید و نام آن را بیان کنید یا در موقعی که بشقاب غذای او را روی میز گذاشتید اشاره کنید که وقت ناهار است.
10- تشویق کودک به آوا سازی
رو به روی کودک خود بنشینید و مجموعه‌ای از آوا ها را بیان کنید حتی بدون معنی اگر کودکتان این کار را تکرار کرد او را تشویق کنید و کمک کنید روزانه این کار را تمرین کند.
11- به صداسازی او واکنش نشان دهید
اگر کودک شما صداها و آواهایی را از خود تولید می‌کند با او همراه شوید به او توجه کنید. با ارتباط کلامی، ارتباط چشمی و یا تقلید کردن آواهای او به او توجه نشان دهید و وانمود کنید که می‌فهمید کودک شما چه می‌گوید.
12- آموزش مهارت تقلید
حرف زدن مهارتی است که باید با تقلید از شما صورت بگیرد پس حتما باید تقلید کردن را به طور موثری به او بیاموزید . کودکان به صورت غریزی این کار را انجام می‌دهند ولی بهتر است که شما آن را تقویت کنید . در مقابلش بنشینید دست بزنید و از او هم بخواهید که با شما دست بزند. کار هایی به این صورت می‌تواند به تقویت تقلید کردن کمک کند. در این صورت حرف زدن را نیز می‌تواند به راحتی از شما تقلید کند.

روش‌های غلط
در آموزش دادن به کودکان یک سری از کارها را نباید انجام داد. زیرا انجام دادن آن باعث میشود که او از صحبت کردن سرد شود و یا دچار مشکلات کلامی و لکنت زبان شود. در ادامه مجموعه‌ای از نبایدها در آموزش به کودکان را ذکر کرده‌ایم.
از صحبت کردن کودکتان ایراد نگیرید
ایراد گرفتن مداوم از کودک زمانی که کلماتی را به اشتباه بیان میکند و حساسیت نشان دادن افراطی، باعث میشود دیگر از صحبت کردن دست بردارد و اعتماد به نفسش را برای حرف زدن از دست بدهد. بهتر است زیاد از او ایراد نگیرید و برای اصلاح طرز بیان کودک بعد از ادای اشتباه، جمله یا کلمه را یک یا چند بار به درستی تکرار کنید.
کلمات را اشتباه بیان نکنید
برای این که کودک شما به درستی بتواند صحبت کند و همه کلمات و جملات را به درستی بیان کند نباید کلمات را به صورت کودکانه یا غلط به کار ببرید. چرا که او از شما تقلید میکند و به صورت اشتباه آن ها را بازگو میکند. ممکن است خود نیز بسیار مشاهده کرده‌باشید که کودک فحش و ناسزا را سریع یاد می‌گیرند. بنابراین در حرف زدن او دقت کنید.
وسط حرف زدن او صحبت نکنید
بگذارید که او به صورت کامل جملاتش را بیان کند و وسط حرف او شروع به صحبت کردن نکنید. سعی نکنید جملاتش را کامل کنید. اجازه دهید تلاشش را برای استفاده از کلمات ذهنی اش بکند، جمله اش را کامل کند سپس شما به او پاسخ دهید.
قبل از این‌که کودک درخواستی کند چیزی را در اختیارش قرار ندهید
قبل از این که کودک از شما درخواست چیزی کند آن در اختیارش قرار ندهید. با این کار وادار می‌شود چیزی که میخواهد را بیان کند و کلمات را ادا کند. کودک یاد می‌گیرد برای در خواستش صحبت کند. اگر به جای این که اسم چیزی را بیان کند، به آن اشاره کند طوری رفتار کنید که مجبور شود بیان کند. از او بپرسید که مثلا عروسکش را میخواهد یا ماشینش را

دیر حرف زدن کودکان
حرف زدن در همه کودکان متفاوت است اما در بین سن های ۱۲ تا ۱۴ ماه باید اولین کلمات گفته شود اگر خیلی صحبت کردن به تاخیر بیوفتد ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد .
پسران از دختران دیرتر زبان باز میکنند
پسر ها عموما به دلیل این که بخش مربوط به تکلمشان از دختران دیرتر رشد میکند دیرتر شروع به صحبت کردن میکنند.
تاخیر کلی در رشد
این که کودک شما در همه جنبه های رشدی دیگر تاخیر دارد ممکن است در رشد این قسمت
هم تاخیر داشته باشد.
سیستم تکلم مشکل دارد
سیستم تکلم مانند سقف دهان یا زبان مشکل دارد ، ممکن است این مشکل در بخش هایی از سیستم مغزی نیز وجود داشته باشد.
مشکل در شنوایی
همانطور که گفته شد حرف زدن مهارتی است که با تقلید انجام میشود پس اگر در شنوایی اختلال وجود داشته باشد این تقلید با مشکل روبرو میشود پس در نتیجه صحبت کردن دیر اتفاق میوفتد یا اتفاق نمیوفتد.

گفتار درمانی
اگرمدت زیادی از زمانی که کودک شما باید صحبت میکرد گذشته است و بسیار نگران هستید می‌توانید به متخصصین مربوطه مراجعه کرده و برای گفتار درمانی اقدام کنید که کمک بسیاری به کودک شما میکند. برای گفتار درمانی و مشکل پر حرفی در کودکان، از مشاوره کودک استفاده کنید.