انجام تکالیف مدرسه، مشکلات مرتبط با آن

یکی از چالش‌های همیشگی والدین و فرزندان آن‌ها در نسل‌های مختلف مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه است. کمتر کودکی پیدا می‌شود که واقعا دوست داشته باشد تکلایف مدرسه‌اش را انجام دهد. اصولا والدین هم اصرار دارند کودکشان این کار را بی نقص انجام دهند و از نگرش کودکانشان به تکالیف مدرسه نگران می‌شوند. برخی مسائل هستند که بیشتر کودکان درگیر آن‌ها می‌شوند و در انجام تکالیف مدرسه تعلل می‌ورزند. به هرحال همیشه راه حلی برای مقابله با چنین چالش‌هایی هست. مشاوره کودک در حل چنین ناراحتی‌هایی می‌تواند به شما یاری برساند.

تکالیف مدرسه
به هرچیزی که معلمان انتظار دارند دانش آموزان طی مدت مشخصی انجام و ارائه دهند، تکالیف مدرسه گفته می‌شود. اینکه اصولا تکلیف مدرسه خوب است یا بد مسئله پر چالشی است و در سطح جهانی دانشمندان و متخصصان دلایل خود را برای رد یا تأیید آن دارند. در بسیاری از کشورهای جهان نظام آموزشی به گونه‌ای است که اغلب دانش آموزان تکالیف خود را در مدرسه انجام می‌دهند و برای منزل تکلیفی ندارند.
به هرحال تکالیف مزایایی را برای دانش آموزان به همراه دارد. برای مثال مسئولیت پذیری کودکان در فرآیند الزام برای انجام تکالیف شکل می‌گیرد؛ باعث تثبیت یادگیری می‌شود. البته این در صورتی است که تکلیف متناسب با توانایی کودک و مبحث آموزش داده شده باشد و از استاندارد‌های خاصی پیروی کند.

مشکلات رایج در مورد تکالیف مدرسه
مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه در اغلب کودکان مشترک است. در ادامه به برخی از مسائلی که در بین تعداد زیادی از دانش آموزان دیده می‌شوند، اشاره کرده‌ایم:
- برخی دانش آموزان خود را مسئول انجام تکالیف نمی‌دانند و فکر می‌کنند این والدین هستن که باید بخش زیادی از آن را انجام دهند.
- برخی کودکان خودشان تکلیفشان را انجام می‌دهند ولی اصرار دارند یکی از والدین کنارشان بماند و اگر این کار را نکند، قشقرق به پا می‌کنند.
- یکی دیگر از مشکلات رایج، به تعویق انداختن انجام تکالیف تا آخرین لحظات و نهایتا هول شدن و استرس گرفتن کودک و والدین می‌باشد.
- بعضی دیگر از دانش آموزان به طور کلی بی تفاوت هستند و یا در نوشتن تنبلی می‌کنند. حتی ممکن است یادشان برود تکالیفی که دارند چیست و مهلت انجام دادن یا نحوه آن چگونه است.
- بعضی کودکان شدیدا درگیر برنامه‌های دیگر می‌شوند و آنقدر بازی می‌کنند که نهایتا انرژی و حوصله لازم برای نوشتن تکالیفشان را ندارند. اهمیت ندادن تکالیف گاه منجر به افت تحصیلی در دانش آموزان می‌شود.

راه حل‌هایی برای برطرف کردن مشکلات مرتبط با تکالیف
برای برطرف کردن مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه کودک خود لازم است به آن ها زمان بدهید تا به آن عادت کند. اینکه انتظار داشته باشید کودکتان به شکل خودکار از همان ابتدا این کار را انجام دهد، قدری غیر واقع بینانه است. در واقع این شما هستید که باید انتظاراتتان را تعدیل کنید، صبور باشید، مقاومت کنید و بر قوانین پافشاری کنید و در عین حال انعطاف پذیر باشید. به کودکتان موارد زیر را می‌توانید یاد دهید:
- تکلیف مدرسه از وظایف و مسئولیت‌های او است. برای این کار از مزایا و معایب تکالیف بگویید. با او همدلی کنید اما این را باید بداند در نهایت او باید تکالیف را انجام دهد.
- به تنهایی تکالیف را انجام دهد. تنها در صورت مشکل شما او را حمایت خواهید کرد. کمک کردن در همه مسیر برای او مشکل ساز خواهد شد.
- زمان انجام تکالیف را مدیریت کند. اگر همیشه انجام تکالیف را تا آخرین لحظه به تعویق می‌اندازد، اجازه دهید با عواقب آن رو به رو شود به جای آن که او را بد عادت کرده و به او کمک کنید.
- اختصاص دادن یک دفترچه برای برنامه درسی که در آن بازه زمانی و درس مورد نظر یادداشت شود، می‌تواند مفید باشد.

کودک بازی گوش را چگونه برای انجام تکالیف ترغیب کنیم؟
در مورد کودکانی که ساعات طولانی بازی می‌کنند و نهایتا برای انجام تکلیف انرژی و وقت ندارند، لازم است مقداری از صحبت کردن و گوشزد کردن عواقب این امر استفاده کنید. به کودک مواقعی که این کار را کرده و تکلیفش مانده و پیامد‌های آن را یادآور شوید. کمک کنید تصمیم بگیرد که دوست دارد چه زمانی تکالیفش را انجام دهد؟ مثلا وقتی از مدرسه بازگشته اول استراحت کرده و بخوابد، بعد به سراغ تکالیف و نهایتا بازی برود؟
یا بین بازی بیاید تکالیف را انجام دهد. اگر خود کودک در این تصمیم گیری شراکت کند، بیشتر خود را متعهد به انجام آن می‌کند. بگذارید کودکتان احساس کند نظراتش و احساساتش مهم هستند و بر جریان زندگی اش کنترل دارد. اگر میزان توجه و تمرکز کودکتان در بیشتر موارد پایین است، ممکن است دچار اختلالاتی چون بیش فعالی و یا برخی اختلالات یادگیری باشد. لازم است چنین مواردی را شناسایی و برای درمان آن‌ها از مشاور و متخصص بهره بگیرید.

راه‌هایی برای علاقه‌مند کردن کودک و مقابله با مشکلات مرتبط با تکالیف مدرسه
اولین نکته مهم در نظر گرفتن زمان مورد نیاز برای انجام تکالیف است. والدین لازم است تا زمان مناسبی را متناسب با سن کودک در نظر بگیرند. برای آن که کودک خود را به درس و مشق علاقه‌مند کنید، می‌توانید راهکارهای زیر را به کار ببرید:
1. قاطعیت والدین
جدیت والدین در مورد تکالیف فرزندانشان بیشترین اهمیت را در حرف شنوی فرزندان دارد. والدینی که قاطعیت دارند نوعی از الگوی عملی قاطعانه را در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند و مسئولیت‌پذیری را در آن‌ها تقویت می‌کنند. لازم است این موضوع را به کودک خود توضیح دهید که هر فردی در جامعه و خانواده وظیفه‌ای دارد و نباید به دنبال راه فرار از آن باشد و یا بهانه بیاورد.
علاوه بر قاطعیت لازم است والدین انعطاف داشته و با فرزندان با مهر و محبت رفتار کنند. لازم است توقعات و انتظارات خود را از کودک به صورت واضح و روشن بیان کنید. برای آسان شدن انجام تکالیف بهتر است آن را تقسیم بندی کنید. برای مثال 4 صفحه مشق را به 8 قسمت تقسیم کنید و فواصل زمانی برای انجام هر قسمت در نظر بگیرید.
۲. در نظر گرفتن فضایی آرام و بی‌سر و صدا
فضایی آرام و بی‌سر و صدا را برای فرزند خود فراهم کنید. هر گونه عوامل حواس پرتی را برای کودک حذف کنید و از نشاندن آن‌ها جلوی تلویزیون روشن اجتناب کنید. اجازه ندهید کودکان کوچک‌تر مزاحم فرزند شما شوند و هنگام انجام تکالیف رفت و آمدها را به حداقل برسانید.
۳. برنامه‌ریزی برای انجام تکالیف
بهتر است به کمک خود کودک برنامه‌ای را برای انجام تکالیف تنظیم کنید. برنامه روزانه باعث می‌شود تا کودک به صورت خودکار به سراغ درس‌هایش برود. توجه داشته‌باشید که این برنامه باید متناسب با نیازهای درسی کودک و سن او باشد. همچنین لازم است تفریح و استراحت را در این برنامه جای بدهید. برای مثال می‌توانید به او بگویید بعد از مدرسه می‌تواند یک ساعت استراحت کند، نهار بخورد، بعد از آن به انجام تکالیف بپردازند و هر 30 دقیقه اجازه‌ی استراحت10 دقیقه‌ای دارد.
این استراحت می‌تواند شامل خوردن یک خوراکی مانند میوه و یا بستن چشم‌ها و چرت کوتاه باشد. استفاده از تبلت و موبایل شامل استراحت نمی‌شود. استفاده از چنین وسایلی کودک را خسته کرده و او را از انجام دادن ادامه تکالیف باز می‌دارد. سپس به او بگویید طبق برنامه روزانه بعد از اتمام کامل تکالیف می‌تواند به بازی و تفریح در مدت مشخص بپردازد.
4. تشویق کودک و تعریف و تمجید از او
کودکان دوست دارند مورد تشویق قرار بگیرند؛ هر بار که تکالیف خود را سر موقع انجام می‌دهند از آن‌ها تعریف کنید و جملاتی مانند موارد روبه رو را به کار ببرید: تو بهترینی، من به تو افتخار می‌کنم، آفرین که انقدر در انجام دادن تکالیفت خوب عمل می‌کنی و... . لازم است به صورت واضح و جزئی به او بگویید چرا از او راضی هستید.
می‌توانید هر چند وقت یکبار به او پاداش دهید تا رفتارهای مطلوب او تقویت شود. برای مثال هر گاه که تکالیفش را به موقع و بدون تنبلی انجام می‌دهد، اسباب بازی مورد علاقه‌اش را که از قبل خریده‌اید به او بدهید. توجه داشته باشید که پاداش دادن به کودک نباید حالت باج دادن و رشوه دادن باشد؛ بنابراین این کادو دادن باید به صورت محدود و نه همیشگی باشد. همچنین می‌توانید به اجازه دهید یک ساعت بیشتر با تبلتش و یا دوستانش بازی کند.
۵. مسئولیت انجام تکالیف بر عهده‌ی کودک است
به او یادآوری کنید که انجام تکالیف یکی از مهم‌ترین وظایف و مسئولیت‌های او است. مهم است کودک مسئولیت خود را بپذیرد و عواقب آن را نیز بر عهده بگیرد. بسیاری از والدین با رشوه دادن و یا داد و بیداد کردن سر فرزند خود او را وادار به انجام تکالیف می‌کنند. اجازه دهید کودک با عواقب کار خود مواجه شود. در بسیاری موارد لازم است کودک یکبار هم که شده در مدرسه توبیخ شود و یا توسط معلم مورد سرزنش قرار بگیرد.
این موضوع به خصوص در مورد دانش آموزانی که در انجام دادن تکالیف بسیار زیاد تنبلی می‌کنند و بسیار لجباز هستند، صدق می‌کند. ممکن است این کار ناراحتی زیادی را برای کودک و شما به همراه داشته‌باشد، اما در عوض مسئولیت پذیری تقویت می‌شود. بنابراین هیچ‌گاه با عصبانیت و زور کودک را مجبور به انجام تکالیف نکنید اما پیامدهای تنبلی را از قبل برایش توضیح دهید.

تکالیف مدرسه و بیزاری از تحصیل در دانش‌آموزان
متأسفانه امروزه شاهد بیزاری بسیاری از دانش‌آموزان از درس و مدرسه هستیم. تکالیف بسیار زیاد و سختگیری والدین و معلمان منجر به دلزدگی و بیزاری دانش‌آموزان نسبت به مدرسه و درس خواندن می‌شود. این روند در سال‌های بعدی ممکن است پیامدهایی همچون ترک تحصیل را برای دانش آموزان به همراه داشته‌باشند.
لازم است معلمان تکالیفی را متناسب با توانایی‌های دانش‌آموزان تعیین کنند و با هر کودک بنابر میزان هوش و گنجایش ذهنی او برخورد کنند. اگر فرزند شما از زیاد بودن تکالیفش گله می‌کند،‌ فراهم کردن شرایط بیشتر برای پرداختن به تفریح و شاد نگه‌داشتن او در کنار درس و مشق کمک می‌کند تا از سلامت روان بیشتری بهره‌مند شود.

سؤالات متداول
با دانش آموزی که تکلیف نمی نویسد چه کنیم؟
در ابتدا لازم است به دنبال علت این موضوع بگردید. اگر فکر می‌کنید کودکتان لجباز است، به بررسی رفتارهای خود و کیفیت ارتباط با فرزندتان بپردازید. چرا که لجبازی کودکان پاسخی در مقابل رفتارهای والدین و گاها الگوبرداری از آن‌ها است. اگر کودکتان تنبلی می‌کند و یا نسبت به درس دلزدگی دارد، لازم است ارتباطات او را در مدرسه، با معلمان و همسالان بررسی کنید. شناسایی علل به شما کمک می‌کند تا راه‌حل بهتری را انتخاب کنید. علاوه بر این می‌توانید برای حل تعارضات فرزندتان از مشاوره کودک و نوجوان استفاده کنید.