غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال _ ۲۳ موادغذایی غیرمجاز

عسل

عسل در صدر لیست غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال قرار دارد. عسل طبیعی ممکن است حاوی باکتری Clostridium botulinum باشد که می‌تواند در بدن نوزاد سم تولید کند و باعث بیماری خطرناک بوتولیسم شود. سیستم گوارشی نوزاد هنوز قادر به نابودی این باکتری نیست، در نتیجه حتی مقدار کمی عسل هم می‌تواند خطرناک باشد.

شیر گاو و سایر شیرهای حیوانی (به صورت نوشیدنی)

پروتئین شیر گاو برای سیستم گوارش نوزاد سنگین است و ممکن است باعث خون در مدفوع یا آلرژی شود. همچنین میزان آهن و برخی ویتامین‌های ضروری در آن کم است و می‌تواند باعث کم‌خونی شود. تا قبل از یک‌سالگی، تنها شیر مادر یا شیر خشک مخصوص نوزاد باید به عنوان منبع اصلی شیر مصرف شود.

بیشتر بخوانید: بهترین غذاها برای وزن‌گیری نوزاد + لیست نمونه هفتگی

سفیده تخم‌مرغ (در ماه‌های اول)

سفیده تخم‌مرغ برای کودک یکی از آلرژن‌های شایع است. بسیاری از نوزادان در برابر پروتئین‌های موجود در آن واکنش آلرژیک نشان می‌دهند. در صورت تمایل، می‌توان از زرده تخم‌مرغ پخته‌شده از حدود ۸ ماهگی نوزاد استفاده کرد و سفیده را بعد از یک سالگی اضافه نمود.

آجیل، مغزها و کره بادام‌زمینی

آجیل‌های کامل خطر خفگی جدی دارند. علاوه بر این، برخی مغزها مانند بادام‌زمینی یا گردو می‌توانند باعث آلرژی شدید شوند. مصرف آنها باید بعد از یک سالگی و به‌صورت پودر یا کره‌های کاملاً نرم و با احتیاط زیاد آغاز شود.

بیشتر بخوانید: صبحانه کودک یک ساله و نوزاد چگونه باید باشد؟ + جدول برنامه هفتگی

نمک و غذاهای شور

نمک و شوریجات نیز در دسته غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال قرار دارند. کلیه‌های نوزاد هنوز توانایی دفع سدیم زیاد را ندارند. افزودن نمک به غذای نوزاد ممکن است باعث فشار خون بالا و آسیب کلیوی شود. بهتر است از غذاهای طبیعی و بدون افزودن نمک استفاده شود.

شکر، شیرینی‌جات و آبمیوه‌های صنعتی

شکر نه‌تنها خطر پوسیدگی دندان‌ها را افزایش می‌دهد بلکه باعث چاقی زودرس و اختلال در عادات غذایی می‌شود. نوزاد باید به طعم طبیعی غذاها عادت کند و از مصرف انواع بیسکویت، شکلات و آبمیوه صنعتی خودداری شود.

غذاهای سفت یا تکه‌های بزرگ (مثل هویج خام، سیب، ذرت بوداده)

نوزادان هنوز مهارت جویدن کافی ندارند و ممکن است با خوردن تکه‌های سفت دچار خفگی شوند. باید تمام غذاها نرم، له‌شده یا به قطعات بسیار کوچک تقسیم شوند.

بیشتر بخوانید: شروع غذای جامد نوزاد با روش BLW در ۶ مرحله + مزایا

ماهی‌هایی با جیوه بالا (مثل تُن، اره‌ماهی، کوسه)

جیوه موجود در برخی ماهی‌ها می‌تواند به سیستم عصبی نوزاد آسیب برساند. اگر می‌خواهید ماهی به رژیم غذایی کودک اضافه کنید، از نوع‌های کم‌جیوه مانند قزل‌آلا یا ماهی سفید استفاده کنید و مطمئن شوید کاملاً پخته باشد.

سبزیجات نیترات‌دار (مثل اسفناج، چغندر، شلغم، کرفس)

در ماه‌های اولیه، مصرف زیاد سبزیجاتی که نیترات بالایی دارند می‌تواند باعث بیماری مت‌هموگلوبینمی شود که سطح اکسیژن خون را کاهش می‌دهد از این رو در لیست غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال قراردارند. معمولاً توصیه می‌شود مصرف این سبزیجات بعد از ۸ تا ۱۰ ماهگی و در مقدار کم انجام شود.

گوشت یا تخم‌مرغ نیم‌پز

غذاهای نیم‌پز ممکن است حاوی باکتری‌هایی مثل سالمونلا یا E.coli باشند که سیستم ایمنی نوزاد قادر به مقابله با آنها نیست. تمام گوشت و تخم‌مرغ باید کاملاً پخته و بدون رنگ صورتی درون بافت باشند.

نوشیدنی‌های گیاهی (مثل شیر بادام یا سویا)

این نوشیدنی‌ها جایگزین شیر مادر یا شیر خشک نیستند و از نظر مواد مغذی کامل نیستند. مصرف آن‌ها ممکن است باعث سوءتغذیه و کمبود رشد در نوزاد شود.

مواد غذایی صنعتی یا فرآوری‌شده (مثل سوسیس، کالباس، چیپس)

این  غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال حاوی نمک، چربی‌های اشباع و افزودنی‌های مصنوعی هستند که برای بدن نوزاد بسیار مضر است و می‌تواند به کلیه، قلب و سیستم ایمنی آسیب برساند.

بیشتر بخوانید:  تخم بلدرچین برای نوزاد ـ ۵ فایده + نحوه و مقدار مجاز مصرف

میوه‌های ممنوعه برای کودکان زیر یک سال

در حالی که میوه‌ها منبع مهمی از ویتامین‌ها و فیبر طبیعی هستند، همه‌ی آن‌ها برای نوزادان زیر یک سال مناسب نیستند. سیستم گوارش نوزاد در سال اول هنوز کامل نشده و برخی میوه‌ها ممکن است باعث آلرژی، اسهال، ترش کردن معده یا حتی خفگی شوند. علاوه بر این، بعضی از میوه‌ها حاوی اسیدها، قند بالا یا دانه‌های سفتی هستند که دستگاه گوارش و دهان نوزاد توانایی هضم یا کنترل آن‌ها را ندارد. در ادامه، فهرست میوه‌هایی که مصرف آن‌ها در سال اول زندگی ممنوع یا محدود است همراه با دلایل علمی آورده شده است.

مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیمو، گریپ‌فروت)

مرکبات حاوی اسید سیتریک زیادی هستند که معده‌ی حساس نوزاد را تحریک می‌کند و ممکن است باعث ترش کردن، دل‌درد، یا التهاب پوست اطراف دهان شود. بهتر است این میوه‌ها بعد از یک سالگی به صورت رقیق‌شده یا در مقادیر کم معرفی شوند.

توت‌فرنگی، تمشک و شاه‌توت

این میوه‌ها از آلرژن‌های شناخته‌شده هستند و می‌توانند در نوزادان مستعد، باعث بروز واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر یا خارش پوستی شوند از این رو در لیست غذای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال قرار دارند. دانه‌های ریز داخل آن‌ها نیز خطر خفگی دارند و ممکن است در گلوی نوزاد گیر کنند.

انگور

دانه و پوست سفت انگور می‌تواند باعث خفگی شود، حتی اگر دانه جدا شود. همچنین قند طبیعی بالای آن ممکن است برای نوزادانی که مستعد نفخ یا یبوست هستند، مشکل‌ساز شود. در صورت مصرف بعد از یک سالگی، باید انگور به چهار قسمت کوچک بریده و پوست آن جدا شود.

انبه

انبه اگر نارس یا خیلی شیرین باشد ممکن است باعث دل‌پیچه یا اسهال در نوزاد شود. پوست و شیره‌ی اطراف آن نیز می‌تواند باعث تحریک پوستی در اطراف دهان شود. مصرف آن بهتر است پس از ۱۰ تا ۱۲ ماهگی و به مقدار کم آغاز شود.

کیوی

کیوی میوه‌ای اسیدی و آلرژن است که در نوزادان زیر یک سال ممکن است موجب قرمزی، خارش یا تورم دهان شود. این واکنش به‌ویژه در نوزادانی که سابقه آلرژی خانوادگی دارند شایع‌تر است. بعد از یک سالگی می‌توان آن را به صورت پوره‌ی نرم و مقدار اندک امتحان کرد.

آناناس

آناناس دارای اسید زیاد و آنزیم بروملین است که می‌تواند باعث سوزش دهان، اسهال یا تحریک معده شود. برای نوزادان زیر یک سال، این اسید زیاد ممکن است مخاط معده را آسیب بزند. مصرف آن باید به بعد از یک سالگی موکول شود.

خربزه و هندوانه

هرچند ظاهر بی‌ضرری دارند، اما خربزه و هندوانه ممکن است در نوزادان زیر یک سال باعث نفخ، دل‌درد یا اسهال شوند. این میوه‌ها آب زیادی دارند و گاهی هضم آن‌ها برای معده‌ی نابالغ کودک دشوار است. بنابراین آنها نیز جز میوه‌های ممنوعه برای کودکان زیر یک سال هستند.

آلو و زردآلو خشک‌شده

نسخه‌های خشک‌شده این میوه‌ها معمولاً غلیظ از قند و فیبرند و می‌توانند باعث نفخ و اسهال در نوزاد شوند. همچنین ممکن است حاوی سولفیت (نگهدارنده صنعتی) باشند که برای کودکان حساس مضر است.

نارگیل تازه یا خشک

نارگیل اگر به‌صورت تکه‌ای یا خشک‌شده داده شود، خطر خفگی دارد. علاوه بر آن، چربی بالای آن می‌تواند باعث دل‌درد یا اسهال در نوزاد شود. آب نارگیل نیز در سال اول توصیه نمی‌شود، چون تعادل الکترولیتی بدن نوزاد را به‌هم می‌زند.

میوه‌های کنسروی یا کمپوت آماده

این نوع میوه‌ها معمولاً با شکر یا شربت غلیظ نگهداری می‌شوند و ممکن است مواد افزودنی داشته باشند. مصرف آن‌ها برای دستگاه گوارش نوزاد مناسب نیست و می‌تواند باعث چاقی زودرس یا مشکلات گوارشی شود.

بیشتر بخوانید: خوردن خرمالو برای نوزاد، از چند ماهگی مجاز است؟ ۵ نکته مهم مصرف + عوارض

اگر به اشتباه غذای ممنوعه دادیم چه کنیم؟

اگر به اشتباه یکی از غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال را به آنها دادید، ابتدا آرامش خود را حفظ کنید و مقدار مصرف‌شده را بررسی کنید. در بیشتر موارد، اگر میزان آن کم بوده باشد، جای نگرانی جدی نیست. با این حال، باید در ساعت‌های بعد کودک را از نظر علائمی مانند استفراغ، اسهال، نفخ شدید، قرمزی پوست، تورم لب‌ها یا تنگی نفس زیر نظر بگیرید. در صورت بروز هر یک از این نشانه‌ها، فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. اگر ماده مصرفی از نوع پرخطر مانند عسل خام، تخم‌مرغ نیم‌پز یا غذای آلرژن بوده، حتی در صورت نداشتن علائم بهتر است با پزشک مشورت شود تا احتمال مسمومیت یا واکنش آلرژیک بررسی گردد.

سخن پایانی

در سال اول زندگی، بدن نوزاد هنوز در حال تکامل است. هر غذایی که وارد برنامه غذایی او می‌شود باید به‌صورت تدریجی، ساده و طبیعی باشد. بهترین روش برای اطمینان از رشد سالم کودک، تغذیه با شیر مادر، استفاده از غذاهای خانگی و پرهیز از هر نوع ماده افزودنی یا موارد موجود در لیست غذاهای ممنوعه برای کودکان زیر یک سال است.