نشانه های خلاقیت در کودکان، آنچه مهم است

تبیان: بسیاری از اندیشمندان معتقدند خلاقیت و سلامت روح و روان در کودکان همراه و همگام هم هستند. مهمترین عامل ایجاد خلاقیت در کودکان انگیزه است. استعداد، ویژگی‏‌های شخصیتی، مهارت به والدین و اطرافیان کودک نشان می‏‌دهد که کودک چه کاری می‏‌تواند انجام دهد ولی انگیزه به کودک نشان می‏‌دهد که چه کاری انجام خواهد داد. آنچه در پرورش خلاقیت در کودکان مهم است انطباق انگیزه‏‌ها با استعداد و مهارت‏‌های کودکان است و پرورش انگیزه و مهارت در خلاقیت بسیار کارساز است.

تمام کودکان می‏‌توانند خلاق باشند و این والدین کودک هستند که باید بهترین راه استفاده از انرژی خلاق را به کودک خود نشان دهند و بیاموزند. در محیط اجتماعی کودکان چه در منزل و چه در مدرسه، تربیت روحیه خلاق در کودکان بسیار حایز اهمیت است. این که مراحل فرآیند خلاقیت در کودکان چگونه سپری می‏‌شود و اهمیت انگیزه خلاقیت در کودکان چیست از جمله ویژگی‏‌های مهم و مسایل اساسی رشد و پرورش کودک است. خلاقیت در کودکان دارای دو ویژگی هستند که با داشتن این دو ضابطه می‏‌توان به نمود خلاقیت در کودکان پی برد.

الف. کار خلاق در کودک با کارهایی که کودک قبلا انجام داده و تمام چیزهایی که قبلا دیده یا شنیده متفاوت باشد.

ب. دوم آن‌که فقط نباید متفاوت باشد بلکه باید صحیح بوده و در جهت رسیدن به یک هدف مفید باشد. به طریقی که برای کودک جذاب یا معنی دار باشد، در واقع علامت خلاقیت در اعمال و رفتار کودکان تازگی و مناسب بودن آن کار است در تشریح این دو معیار مفهوم تازگی آن کاملا ساده است. رفتار کودک نمی‏‌تواند فقط تقلید یا گزارش چیزی که قبلا دیده است باشد یعنی در محدوده رفتاری کودک باید تا حد زیادی تازه باشد. به منظور قضاوت درباره تازگی کار کودک والدین او بهترین قاضی هستند.

خلاقیت کودکان در هر زمینه‏‌ای که باشد به سه چیز بستگی دارد:

۱- مهارت در همان زمینه

۲- مهارت‏‌های کار و تفکر خلاق

۳- انگیزه ذاتی

بعضی از عناصر خلاقیت فطری است، بعضی به یادگیری و تجربه بستگی دارد و بعضی به محیط اجتماعی مربوط می‏‌شود. بزرگترین کمک والدین به کودکان‏شان در پرورش خلاقیت، کمک به آن‌ها در یافتن و گسترش نقطه تلاقی خلاقیت است.

یعنی جایی که استعدادها، مهارت‏‌ها و علایق آن‌ها به یکدیگر متصل می‏‌شوند. آنچه مهم است بدانیم استقلال در تصمیم‏‌گیری کودکان است که منجر به انگیزه می‏‌شود. برای آن‌که خلاقیت در کودکان پویا و زنده بماند باید به کودکان آزادی زیادی بدهید و به آن‌ها به عنوان یک فرد احترام بگذارید.

از نظر عاطفی در حد اعتدال به کودکان نزدیک شوید و بر روی ارزش‏‌های اخلاقی نه قوانین خاص تاکید کنید. لازم است والدین بدانند که از طریق عوامل زیر می‏‌توانند خلاقیت را در کودک خود برانگیزند. دادن آزادی، احترام، اعتدال در محبت و روابط عاطفی، اعتقاد به ارزش‏‌ها، نه وضع قوانین رنگارنگ. البته قدردانی از خلاقیت از جمله عوامل تقویت کننده خلاقیت در کودکان است. در این میان والدین می‏‌توانند با ترغیب کودکان خود به انجام فعالیت‏‌های متنوع آنان را یاری دهند تا عمیق‏ترین علایق خود را کشف کنند. کودکان معمولا بدون دخالت والدین سعی می‏‌کنند درباره فعالیت‏‌های خود فکر کند و فکر خود ساخته در کار کودک قطع خلاقیت او را به همراه دارد. والدین کودک خلاق نسبت به برخورد خود با کودکان‏شان دارای شیوه‏‌ها و روش‏‌های گوناگون هستند.

رفتار والدین چگونه باشد؟

والدین کودک خلاق برای عقاید و ابراز افکار کودکان خود احترام قایل هستند.

والدین کودک خلاق از کاوش و سوال کودک خود خسته نمی‏‌شوند و اجازه کنجکاوی به او می‏‌دهند.

والدین کودک خلاق به او اجازه می‏‌دهند بسیاری از تصمیمات را خودش اتخاذ کند.

والدین کودکان خلاق از نظر فکری بسیار کمک حال کودکان‏شان می‏‌باشند. همراه کودکان‏شان با دقت به دنیا نظر می‏‌افکنند و درباره آن با کودک صحبت می‏‌کنند. البته به شیوه‌ای بسیار ظریف و ماهرانه با یک عدم توافق مسالمت‏‌آمیز با آن‌ها به بحث می‏‌پردازند.

نشانه‌های کودک خلاق

کودکان خلاق اغلب بسیار با نشاط و پر سر و صدا هستند و در بازی می‏‌آموزند چگونه مبارزه کنند و قوی‏‌ترین علایق خود را کشف کنند. تحقیقات گوناگون نشان داده است که میان بازی گرایی و ایجاد خلاقیت در کودکان رابطه معنی داری وجود دارد. کودکانی که زمانی را صرف بازی کرده‏‌اند اگر بلافاصله کاری را انجام دهند، بسیار خلاق‏تر از کودکانی عمل می‏‌کنند که مستقیما به یک کار مشغول هستند. بهترین و موثر‏ترین روش خلاق کردن کودکان قطعا این‌گونه خواهد بود که هم کودکان را راهنمایی کنید و هم به آنها اختیار دهید تا مطابق علاقه و انگیزه خود از فعالیت‏‌های آموزشی درون یک ساختار منظم و با هدف بهره جویند.