تربیت صحیح کودکان، مناسب‌ترین روش
بسیاری از والدین عمداْ دست به تنبیه بدنی نمی زنند. معمولا هنگامی این رفتار از بزرگترها سر می زند که کنترل خود را از دست بدهند یا احساس نا امیدی کنند.
بسیاری از والدین عمداْ دست به تنبیه بدنی نمی زنند. معمولا هنگامی این رفتار از بزرگترها سر می زند که کنترل خود را از دست بدهند یا احساس نا امیدی کنند.
ممکن است بابا به خاطر اینکه ۳ بار از کودک خواسته تلویزیون را خاموش کند و او توجهی نکرده عصبانی شود و کتکش بزند. یا وقتی پسر کوچولوی چهار ساله به وسط خیابان می دود شاید مامان او را بزند تا حواسش بیشتر جمع باشد. همهء پدر و مادرها می دانند که گوش نکردن کودک به حرف آنها چقدر ناراحت کننده است. نگرانی و دلهره از به خطر افتادن سلامت بچه هم به همین صورت. مادری که گفتیم، از اینکه پسرش دوباره به وسط خیابان بدود و مثل این دفعه شانس نیاورد! خیلی نگران است.
اکثر والدین حداقل یک بار فرزندشان را تنبیه بدنی کرده اند یا احساس کرده اند یک کتک جانانه لازم است. طبق تحقیقاتی که در کشور امریکا به عمل آمده، در خانواده های طبقه متوسط جامعه (در آنجا) از هر چهار خانواده یکی فرزندانشان را لااقل هفته ای یک بار تنبیه بدنی می کنند. اما به راستی چرا این تعداد از پدر و مادرها از تنبیه بدنی استفاده می کنند؟ شاید بگویید: چون مؤثر است. ولی واقعیت این است که اگر تنبیه بدنی مؤثر باشد فقط و فقط در کوتاه مدت تأثیرگذار است.مادر سمیرا کوچولو گهگاه او را تنبیه بدنی می کند، ولی آن سوی ماجرا، مربی او در مهد کودک مرتب باید مراقبش باشد تا بچه های دیگر را آزار ندهد!
در سال ۲۰۰۲ یک تحقیق وسیع درمور آثار و عوارض تنبیه به عمل آمد. خانم "الیزابت تامسون" از مرکز ملی کودکان فقیر در دانشگاه کلمبیا اطلاعات گردآوری شده طی ۶۲ سال را مورد بررسی قرار داد و دریافت که: هرقدر کودک بیشتر تنبیه شود احتمال بروز رفتار پرخاشگری در او بیشتر می شود. ضمنا چنین کودکی بیشتر رفتارهای نادرستی مثل دروغگوئی، حقه بازی و آزار و اذیت دیگران را از خود نشان خواهد داد. کودکانی که با تنبیه بزرگ شده اند کمتر درست و نادرست را تشخیص می دهند، و در غیاب والدین خود بیشتر از سایر بچه ها رفتارهای نادرست و بی ادبانه انجام می دهند.
یکی از مادران که معمولا فرزندش را تنبیه بدنی می کند می گوید: "بچهء من موقعی رفتارش درست است که او را تنبیه می کنم. اما راستش، نمی دانم رفتار درست او بخاطر ترس است یا اینکه واقعا خوب و بد را از هم تشخیص داده است." پس چه باید کرد؟ آیا جایگزین مناسبی بجای تنبیه بدنی وجود دارد؟ رفتارهائی که در ذیل آورده شده با این اعتقاد فهرست شده که یک کودک سزاوار احترام است، حتی وقتی رفتارش آنگونه که باید نیست.
رفتار های مناسب به جای تنبیه بدنی
۱. سعی کنید در رفتارتان ملایم و مهربان باشید. وقتی تن (tone) صدایتان عادی و طبیعی باشد کودک بهتر حرفتان را می شنود.
۲. کمی تأمل کنید. یک مکث کوتاه در عکس العمل و اندکی صبر هنگام هیجان می تواند گره گشا باشد. چه اشکالی دارد که بگوئیم: "الآن برای مواجهه و حل این مسئله خیلی ناراحت هستم و موقعیت مناسب نیست. بعداْ در موردش صحبت می کنیم."
۳. به او بیاموزید. بجای مجازات او بخاطر کار نادرستش، کار درست را به او یاد بدهید. مثلا بگوئید: "وقتی اسباب بازیهایت را در اتاق پذیرائی رها می کنی من این کارت را نمی پسندم. دوست دارم دفعهء بعد آنها را در کمد بگذاری."
۴. مثبت باشید. بجای آنکه بگوئید :"چند مرتبه باید به تو بگویم که دندانهایت را مسواک بزنی؟!" می توانید بگوئید : "دندانهای قشنگت را مسواک بزن که همینطور قشنگ بماند. بعد منو خبر کن که بعد از تو مسواک بزنم."
۵. توضیح بجای تهدید. می توانید با یک توضیح مختصر علت رشتی رفتار او را روشن کنید تا در ذهنش دلیلی برای تغییر رفتار داشته باشد.
۶. از عصبانیت دوری کنید. بجای تمرکز روی اشتباه یا رفتار نادرست کودک که شما را برای هیجان و عکس العمل احساسی آماده می کند، از هریک از موارد خطای فرزندتان به عنوان موقعیت خوبی جهت راهنمائی او و فراگیری استفاده کنید.
۷. انگیزه بدهید. به او با جملات خاصی انگیزه بدهید و صحبتهای تشویق کننده داشته باشید.
۸. انعطاف پذیر باشید. وقتی کودک می پرسد: "می تونم این برنامهء تلویزیون رو تا آخر ببینم بعد بریم بیرون؟" منطقی باشید. اگر فرصت دارید، به درخواستش جواب مثبت بدهید. بدین ترتیب کودک رفته رفته با هنر گفتگو و مذاکره آشنا می شود.
۹. از لجبازی و زورآزمائی بپرهیزید. هیچ کاری مخربتر و بی فایده تر از زورآزمائی با فرزند نیست. او را به همکاری کردن تشویق کنید. مثلا می توان گفت : "من مشکلی دارم. من دوست دارم تو پیراهن تمیزی بپوشی ولی می بینم که تو بازهم همون قبلی رو می پوشی. به نظرت چطور می شه این مسئله رو رفع کرد؟". وقتی مشکل را با کودک درمیان بگذارید احتمالا بیشتر علاقمند می شود که در حل آن کمک کند و با شما همکاری کند.
۱۰. زیرک باشید. اگر عملکرد فعلی شما اثر ندارد با زیرکی راه دیگری پیدا کنید. تغییر خط مشی شما آسانتر است تا اینکه همیشه بخواهید اول او تغییر کند. از خودتان بپرسید: "چه کار دیگری می توانم بکنم تا او را به عکس العمل بهتری ترغیب کند؟"
نکته: در رابطه با مجازات و تنبیه بدنی کودک این سه قاعده را به یاد داشته باشید:
• هنگام عصبانیت از مجازات بپرهیزید.
• برای تلافی کرد یا انتقام گرفتن، مجازات نکنید.
• همیشه مجازات شدیدتر، مجازات بهتر نیست.
ممکن است بابا به خاطر اینکه ۳ بار از کودک خواسته تلویزیون را خاموش کند و او توجهی نکرده عصبانی شود و کتکش بزند. یا وقتی پسر کوچولوی چهار ساله به وسط خیابان می دود شاید مامان او را بزند تا حواسش بیشتر جمع باشد. همهء پدر و مادرها می دانند که گوش نکردن کودک به حرف آنها چقدر ناراحت کننده است. نگرانی و دلهره از به خطر افتادن سلامت بچه هم به همین صورت. مادری که گفتیم، از اینکه پسرش دوباره به وسط خیابان بدود و مثل این دفعه شانس نیاورد! خیلی نگران است.
اکثر والدین حداقل یک بار فرزندشان را تنبیه بدنی کرده اند یا احساس کرده اند یک کتک جانانه لازم است. طبق تحقیقاتی که در کشور امریکا به عمل آمده، در خانواده های طبقه متوسط جامعه (در آنجا) از هر چهار خانواده یکی فرزندانشان را لااقل هفته ای یک بار تنبیه بدنی می کنند. اما به راستی چرا این تعداد از پدر و مادرها از تنبیه بدنی استفاده می کنند؟ شاید بگویید: چون مؤثر است. ولی واقعیت این است که اگر تنبیه بدنی مؤثر باشد فقط و فقط در کوتاه مدت تأثیرگذار است.مادر سمیرا کوچولو گهگاه او را تنبیه بدنی می کند، ولی آن سوی ماجرا، مربی او در مهد کودک مرتب باید مراقبش باشد تا بچه های دیگر را آزار ندهد!
در سال ۲۰۰۲ یک تحقیق وسیع درمور آثار و عوارض تنبیه به عمل آمد. خانم "الیزابت تامسون" از مرکز ملی کودکان فقیر در دانشگاه کلمبیا اطلاعات گردآوری شده طی ۶۲ سال را مورد بررسی قرار داد و دریافت که: هرقدر کودک بیشتر تنبیه شود احتمال بروز رفتار پرخاشگری در او بیشتر می شود. ضمنا چنین کودکی بیشتر رفتارهای نادرستی مثل دروغگوئی، حقه بازی و آزار و اذیت دیگران را از خود نشان خواهد داد. کودکانی که با تنبیه بزرگ شده اند کمتر درست و نادرست را تشخیص می دهند، و در غیاب والدین خود بیشتر از سایر بچه ها رفتارهای نادرست و بی ادبانه انجام می دهند.
یکی از مادران که معمولا فرزندش را تنبیه بدنی می کند می گوید: "بچهء من موقعی رفتارش درست است که او را تنبیه می کنم. اما راستش، نمی دانم رفتار درست او بخاطر ترس است یا اینکه واقعا خوب و بد را از هم تشخیص داده است." پس چه باید کرد؟ آیا جایگزین مناسبی بجای تنبیه بدنی وجود دارد؟ رفتارهائی که در ذیل آورده شده با این اعتقاد فهرست شده که یک کودک سزاوار احترام است، حتی وقتی رفتارش آنگونه که باید نیست.
رفتار های مناسب به جای تنبیه بدنی
۱. سعی کنید در رفتارتان ملایم و مهربان باشید. وقتی تن (tone) صدایتان عادی و طبیعی باشد کودک بهتر حرفتان را می شنود.
۲. کمی تأمل کنید. یک مکث کوتاه در عکس العمل و اندکی صبر هنگام هیجان می تواند گره گشا باشد. چه اشکالی دارد که بگوئیم: "الآن برای مواجهه و حل این مسئله خیلی ناراحت هستم و موقعیت مناسب نیست. بعداْ در موردش صحبت می کنیم."
۳. به او بیاموزید. بجای مجازات او بخاطر کار نادرستش، کار درست را به او یاد بدهید. مثلا بگوئید: "وقتی اسباب بازیهایت را در اتاق پذیرائی رها می کنی من این کارت را نمی پسندم. دوست دارم دفعهء بعد آنها را در کمد بگذاری."
۴. مثبت باشید. بجای آنکه بگوئید :"چند مرتبه باید به تو بگویم که دندانهایت را مسواک بزنی؟!" می توانید بگوئید : "دندانهای قشنگت را مسواک بزن که همینطور قشنگ بماند. بعد منو خبر کن که بعد از تو مسواک بزنم."
۵. توضیح بجای تهدید. می توانید با یک توضیح مختصر علت رشتی رفتار او را روشن کنید تا در ذهنش دلیلی برای تغییر رفتار داشته باشد.
۶. از عصبانیت دوری کنید. بجای تمرکز روی اشتباه یا رفتار نادرست کودک که شما را برای هیجان و عکس العمل احساسی آماده می کند، از هریک از موارد خطای فرزندتان به عنوان موقعیت خوبی جهت راهنمائی او و فراگیری استفاده کنید.
۷. انگیزه بدهید. به او با جملات خاصی انگیزه بدهید و صحبتهای تشویق کننده داشته باشید.
۸. انعطاف پذیر باشید. وقتی کودک می پرسد: "می تونم این برنامهء تلویزیون رو تا آخر ببینم بعد بریم بیرون؟" منطقی باشید. اگر فرصت دارید، به درخواستش جواب مثبت بدهید. بدین ترتیب کودک رفته رفته با هنر گفتگو و مذاکره آشنا می شود.
۹. از لجبازی و زورآزمائی بپرهیزید. هیچ کاری مخربتر و بی فایده تر از زورآزمائی با فرزند نیست. او را به همکاری کردن تشویق کنید. مثلا می توان گفت : "من مشکلی دارم. من دوست دارم تو پیراهن تمیزی بپوشی ولی می بینم که تو بازهم همون قبلی رو می پوشی. به نظرت چطور می شه این مسئله رو رفع کرد؟". وقتی مشکل را با کودک درمیان بگذارید احتمالا بیشتر علاقمند می شود که در حل آن کمک کند و با شما همکاری کند.
۱۰. زیرک باشید. اگر عملکرد فعلی شما اثر ندارد با زیرکی راه دیگری پیدا کنید. تغییر خط مشی شما آسانتر است تا اینکه همیشه بخواهید اول او تغییر کند. از خودتان بپرسید: "چه کار دیگری می توانم بکنم تا او را به عکس العمل بهتری ترغیب کند؟"
نکته: در رابطه با مجازات و تنبیه بدنی کودک این سه قاعده را به یاد داشته باشید:
• هنگام عصبانیت از مجازات بپرهیزید.
• برای تلافی کرد یا انتقام گرفتن، مجازات نکنید.
• همیشه مجازات شدیدتر، مجازات بهتر نیست.
منبع:
آفتاب
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼