تنبیه بدنی کودکان، چه جایگزینی دارد؟
بهتر است به جای تنبیه، از انضباط استفاده شود. چراکه تاثیر بیشتری دارد و به کودک کمک می‌کند تا از نوعی کنترل درونی و خودآگاه نسبت به رفتار و اعمال خود برخوردار شود.
در این مطلب می‌خواهیم نگاهی به تنبیه و شکل‌های نادرست و شیوه‌های درست آن بیندازیم. ندا شیخی، کارشناس‌ارشد روانشناسی، درباره شیوه‌ها و شکل‌های نادرست تنبیه می‌گوید: تنبیه شکل‌ها و انواع مختلفی دارد که سه مورد اشتباه اما رایج آنها عبارتند از:
۱. تهدید، فریاد و تحقیر: تهدید گاهی موثر است و گاهی نیست. فریاد و تحقیر نیز معمولا شرایط را بحرانی‌تر می‌کنند.
۲. محروم ساختن از اشیاء: معمولا والدین به عنوان تنبیه، اشیاء معینی را از دسترس کودک دور می‌کنند. و گاه به علت ناآگاهی یا عصبانیت زیاد، این تنبیه با رفتار نامطلوب بی‌تناسب است که باعث ایجاد حس مورد ظلم واقع شدن، و در نتیجه خشم در کودک می‌شود و ممکن است در موقعیت‌های بعدی آن رفتار یا عمل نامطلوب را با شدت بیشتری انجام دهد.
۳. کتک: این کار به کودک می‌آموزد که کتک زدن یک راه حل برای مشکلات است. کتک اهانت است و باعث ایجاد ترس شدید در کودک می‌شود. چون در اکثر مواقع والدین با احساس خشم زیاد و در حالت عصبانیت کنترل نشده دست به چنین رفتاری می‌زنند، بعد احساس گناه می‌کنند.
تنبیه یا انضباط؟
شیخی یک جایگزین مفید و موثر را معرفی می‌کند که می‌توان از آن به جای اهرم تنبیه استفاده برد: بهتر است به جای تنبیه، از انضباط استفاده شود. چراکه تاثیر بیشتری دارد و به کودک کمک می‌کند تا از نوعی کنترل درونی و خودآگاه نسبت به رفتار و اعمال خود برخوردار شود. تنبیه همیشه از سوی مراجع بیرونی (والدین، معلمان، مراجع قدرت و...) اعمال می‌شود و گاه بین میزان تنبیه و نوع رفتار تناسب وجود ندارد که باعث ایجاد تحقیر، خشم و کاهش عزت نفس خواهد شد.
این کارشناس‌ارشد روانشناسی هدف از انضباط را هدایت کودک به سمت مسئولیت‌پذیری می‌داند و می‌گوید: انضباط عمل یا حرف واحدی نیست بلکه نوعی فرایند است که نیاز به صرف وقت برای یادگیری دارد.
برای داشتن انضباطی سودمند، برای فرزندان‌تان و خودتان احترام قائل شوید؛ چند گزینه و راه جایگزین فراهم کنید؛ فرزندان را به همکاری و مشارکت تشویق کنید؛ و نتیجه هر رفتار را اعمال کنید. می‌توانید حد و مرز و محدودیت قائل شوید (متناسب با سن فرزندان و شرایط فرهنگ خانوادگی و اجتماعی) و در این محدوده به کودک حق انتخاب بدهید. مثلا درباره وقت خوابیدن کودک با خود او گفت‌وگو کنید تا کودک در ساعت توافق شده به اتاق خوابش برود.البته در مورد به خواب رفتن نمی‌توان اجبار کرد اما برایش حد و مرزی تعیین شده است.
ندا شیخی در پایان خاطرنشان می‌کند: باید توجه شود هدف از تشویق و انضباط، رشد مطلوب اخلاقی و اجتماعی کودک است، پس باید روش‌هایی انتخاب شود که به این هدف کمک کند. چراکه تخریب عزت‌نفس و مسئولیت‌پذیری در کودکی، نتایج جبران‌ناپذیری بر زندگی بزرگسالی خواهد داشت.
۱. تهدید، فریاد و تحقیر: تهدید گاهی موثر است و گاهی نیست. فریاد و تحقیر نیز معمولا شرایط را بحرانی‌تر می‌کنند.
۲. محروم ساختن از اشیاء: معمولا والدین به عنوان تنبیه، اشیاء معینی را از دسترس کودک دور می‌کنند. و گاه به علت ناآگاهی یا عصبانیت زیاد، این تنبیه با رفتار نامطلوب بی‌تناسب است که باعث ایجاد حس مورد ظلم واقع شدن، و در نتیجه خشم در کودک می‌شود و ممکن است در موقعیت‌های بعدی آن رفتار یا عمل نامطلوب را با شدت بیشتری انجام دهد.
۳. کتک: این کار به کودک می‌آموزد که کتک زدن یک راه حل برای مشکلات است. کتک اهانت است و باعث ایجاد ترس شدید در کودک می‌شود. چون در اکثر مواقع والدین با احساس خشم زیاد و در حالت عصبانیت کنترل نشده دست به چنین رفتاری می‌زنند، بعد احساس گناه می‌کنند.
تنبیه یا انضباط؟
شیخی یک جایگزین مفید و موثر را معرفی می‌کند که می‌توان از آن به جای اهرم تنبیه استفاده برد: بهتر است به جای تنبیه، از انضباط استفاده شود. چراکه تاثیر بیشتری دارد و به کودک کمک می‌کند تا از نوعی کنترل درونی و خودآگاه نسبت به رفتار و اعمال خود برخوردار شود. تنبیه همیشه از سوی مراجع بیرونی (والدین، معلمان، مراجع قدرت و...) اعمال می‌شود و گاه بین میزان تنبیه و نوع رفتار تناسب وجود ندارد که باعث ایجاد تحقیر، خشم و کاهش عزت نفس خواهد شد.
این کارشناس‌ارشد روانشناسی هدف از انضباط را هدایت کودک به سمت مسئولیت‌پذیری می‌داند و می‌گوید: انضباط عمل یا حرف واحدی نیست بلکه نوعی فرایند است که نیاز به صرف وقت برای یادگیری دارد.
برای داشتن انضباطی سودمند، برای فرزندان‌تان و خودتان احترام قائل شوید؛ چند گزینه و راه جایگزین فراهم کنید؛ فرزندان را به همکاری و مشارکت تشویق کنید؛ و نتیجه هر رفتار را اعمال کنید. می‌توانید حد و مرز و محدودیت قائل شوید (متناسب با سن فرزندان و شرایط فرهنگ خانوادگی و اجتماعی) و در این محدوده به کودک حق انتخاب بدهید. مثلا درباره وقت خوابیدن کودک با خود او گفت‌وگو کنید تا کودک در ساعت توافق شده به اتاق خوابش برود.البته در مورد به خواب رفتن نمی‌توان اجبار کرد اما برایش حد و مرزی تعیین شده است.
ندا شیخی در پایان خاطرنشان می‌کند: باید توجه شود هدف از تشویق و انضباط، رشد مطلوب اخلاقی و اجتماعی کودک است، پس باید روش‌هایی انتخاب شود که به این هدف کمک کند. چراکه تخریب عزت‌نفس و مسئولیت‌پذیری در کودکی، نتایج جبران‌ناپذیری بر زندگی بزرگسالی خواهد داشت.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼