نیاز روزانه کودک به آهن، چقدر است؟

تابحال به این فکر کرده‌اید که چرا غذاهای مخصوص نوزادان با آهن تقویت شده است؟ آهن ماده‌ مغذی است که برای ساخت هموگلوبین، ماده‌ای در گلبو‌ل‌های قرمز خون که مسئول حمل اکسیژن است، لازم می‌باشد.

گلوبول‌های قرمز خون برای رساندن اکسیژن به همه سلول‌های بدن در کل بدن می‌چرخند. بدون داشتن آهن کافی، بدن قادر به ساختن مقدار کافی گلوبول‌های قرمز خون نخواهد بود و بافت‌ها و اندام‌های بدن اکسیژن لازم را دریافت نخواهند کرد. به همین دلیل خیلی مهم است که بچه‌ها و نوجوانان در برنامه ‌غذایی خود به میزان کافی از آهن بهره‌مند شوند.

بچه ‌ها به چه میزان آهن نیاز دارند؟
بچه‌ها در سنین مختلف به مقدارهای متفاوتی آهن نیاز دارند. در زیر به میزان آهن موردنیاز کودکان در مراحل مختلف رشد آنها اشاره می‌کنیم:

. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند اگر از سیریال‌های تقویت‌شده با آهن نیز در کنار آن استفاده کنند، تا ۶-۴ ماهگی آهن موردنیاز خود را دریافت می‌کنند (گرچه مادرانی که شیر می‌دهند باید مصرف ویتامین‌های پیش از زایمان خود را ادامه دهند). کودکانی که از شیرخشک تغذیه می‌کنند حتماً باید از شیرخشک‌های تقویت‌شده با آهن استفاده کنند.

. نوزادان ۷ تا ۱۲ ماهه به ۱۱ میلیگرم آهن در روز نیاز دارند. به نوزادان کوچکتر از یک سال باید سیریال‌ها و غذاهای کمکی تقویت‌ شده با آهن درکنار شیرمادر یا شیرخشک داده شود.

. بچه‌های بین ۱ تا ۱۲ سال به ۱۰-۷ میلیگرم آهن در روز نیاز دارند.

. پسران نوجوان باید ۱۱ میلیگرم آهن در روز دریافت کنند و این میزان برای دختران نوجوان ۱۵ میلیگرم است. (نوجوانی زمان رشد سریع است و دختران برای جبران آنچه طی عادت‌ماهیانه از دست می‌دهند، آهن بیشتر مصرف کنند.)

. ورزشکاران جوانی که بطور مداوم در تمرینات سخت و پرفشار شرکت می‌کنند، آهن بیشتری از دست می‌دهند و به آهن بیشتری در رژیم‌غذایی خود نیاز دارند.

کمبود آهن چیست؟
مشکل کمبود آهن (وقتی ذخائر آهن بدن تخلیه می‌شود) می‌تواند برای برخی کودکان، مخصوصاً کودکان نوپا و نوجوانان (مخصوصاً دخترانی که پریودهای سنگین دارند) ایجاد شود. درواقع، دختران نوجوان بسیاری اگر در رژیم‌غذایی خود از آهن کافی برای جبران آنچه طی عادت‌ماهیانه از دست می‌دهند استفاده نکنند، در خطر کمبود آهن هستند-حتی اگر پریود آنها معمولی باشد. همچنین، ورزشکاران نوجوان از طریق عرق و راه‌های مختلف دیگر در تمرینات سنگین آهن بیشتری از دست می‌دهند.

پس از ۱۲ ماهگی، کودکان نوپا در خطر کمبود آهن قرار می‌گیرند زیرا دیگر شیرمادر یا شیرخشک آهن‌دار نمی‌خورند و ممکن است به آنها سیریال یا غذاهای کمکی تقویت‌شده با آهن داده نشود.

نوشیدن مقدار زیاد شیر گاو (بیشتر از ۷۱۰ میلی‌لیتر در روز) نیز ممکن است کودک را در خطر کمبود آهن قرار دهد. دلیل آن این است:
. شیر گاو مقدار کمی آهن در خود دارد.

. بچه‌ها، مخصوصاً کودکان نوپا، که مقدار زیادی شیر گاو می‌نشوند احساس گرسنگی کمتری کرده و ممکن است کمتر از غذاهای تقویت‌شده با آهن استفاده کنند.

. شیر جذب آهن را کاهش می‌دهد و ممکن است غشای روده را اذیت کرده و خونریزی‌های کم ایجاد کند و از این طریق آهن به طور تدریجی از طریق مدفوع دفع شود.

کمبود آهن می‌تواند بر رشد کودک تاثیر بگذارد و موجب مشکلات مختلف یادگیری و رفتار شود. همچنین ممکن است به کم‌خونی ناشی از فقر آهن تبدیل شود (کاهش مقدار گلوبول‌های قرمز خون در بدن).
افراد بسیاری که به کم‌خونی ناشی از فقر آهن مبتلا هستند هیچ نشانه یا علائمی ندارند زیرا ذخیره آهن بدن به تدریج خالی می‌شود. اما با پیشرفت این کم‌خونی، ممکن است برخی از این علائم نمودار شود:

. خستگی و ضعف

. رنگ پریدگی

. تند شدن ضربان قلب و سوزش قلب (که در معاینه دکتر تشخیص داده می‌شود)

. حساسیت و آسیب‌پذیری

. کاهش اشتها

. سرگیجه

اگر فرزندتان هریک از این علائم را داشت، حتماً در این رابطه با پزشک او صحبت کنید. پزشک یک آزمایش خون ساده از او گرفته و بعد از تشخیص ممکن است برای او مکمل آهن تجویز کند. بااینحال، ازآنجاکه مصرف بیش از حد آهن هم ممکن است موجب مشکلاتی برای سلامتی شود، هیچگاه نباید بدون مشورت پزشک به فرزند خود مکمل آهن بدهید.

آهن در برنامه‌ غذایی روزانه
بااینکه آهنی که از منابع گوشتی دریافت می‌شود راحت‌تر از آهن منابع گیاهی توسط بدن جذب می‌شود، اما کلیه این موادغذایی سرشار از آهن برای یک رژیم‌غذایی مغذی لازم هستند:

. گوشت قرمز

. مرغ و بوقلمون

. ماهی تن

. ماهی سالمون

. تخم‌مرغ

. توفو

. حبوبات

. میوه‌های خشک

. سبزیجات برگدار

. سیریال‌های صبحانه حاوی آهن

در زیر راه‌هایی برای اطمینان از اینکه فرزندتان آهن موردنیاز خود را دریافت می‌کند، آورده‌ایم:
. مصرف شیر خود را به ۷۱۰-۴۷۳ میلی‌لیتر در روز کاهش دهید.

. تا ۲۴-۱۸ ماهگی به فرزندتان سیریال‌ یا غذای کمکی غنی شده با آهن بدهید.

. درکنار موادغذایی حاوی آهن به فرزندتان موادغذایی حاوی ویتامین C مثل گوجه‌فرنگی، بروکلی، پرتقال و توت فرنگی.

. از دادن چای یا قهوه همراه با وعده‌های غذایی خودداری کنید زیرا هر دو اینها حاوی تانین هستند که جذب آهن را کاهش می‌دهند.

. اگر در خانواده فردی گیاهخوار دارید، رژیم غذایی او را به دقت کنترل کنید تا در آن مقدار کافی آهن وجود داشته باشد. ازآنجاکه آهن گرفته شده از منابع گوشتی راحت‌تر از آهن منابع گیاهی جذب می شود، شاید لازم باشد به یک رژیم غذایی گیاهخواری، مقدار غذاهای غنی شده با آهن اضافه کنید.

سعی کنید در طول روز به فرزندتان از انواع و اقسام موادغذایی و تنقلات حاوی آهن بدهید و به فرزندتان یادآور شوید که آهن بخش مهمی از یک برنامه‌غذایی سالم است.