ماکولار آمیلوئیدوز چیست؟ علائم و ۷ علت بیماری + روش‌های درمان

ماکولار چیست؟

بیماری آمیلوئیدوز چیست؟ ماکولار آمیلوئیدوز یکی از سه شکل آمیلوئیدوز پوستی موضعی اولیه است. در این بیماری، ماده‌ای پروتئینی به نام آمیلوئید به‌صورت بی‌ضرر در پوست رسوب می‌کند و باعث ایجاد لکه‌های پررنگ می‌شود. تا به حال حدود ۱۸ نوع مختلف پروتئین آمیلوئید شناسایی شده است.

انواع ماکولار آمیلوئیدوز

سه نوع اصلی آمیلوئیدوز وجود دارد که عبارتند از:

1. آمیلوئیدوز پوستی اولیه: وضعیتی که در آن پروتئین آمیلوئید در پوست، ظاهراً طبیعی است و در اندام‌های داخلی رسوب می‌کند.
2. آمیلوئید سیستمیک اولیه: ممکن است در نتیجه یک ناهنجاری زمینه‌ای در سلول‌های پلاسما در مغز استخوان یا سرطان سلول‌های پلاسما (مولتیپل میلوما) ایجاد شود. در آمیلوئیدوز سیستمیک، پوست همراه با بسیاری از سیستم‌های اندام دیگر مانند قلب، اعصاب، کلیه‌ها و کبد درگیر می‌شود.
3. آمیلوئیدوز سیستمیک ثانویه: به عنوان عارضه یک عفونت مزمن شدید مانند سل یا یک اختلال التهابی مزمن مانند «آرتریت روماتوئید» یا بیماری التهابی روده شناخته می‌شود. همودیالیز طولانی‌ مدت ممکن است با آمیلوئید سیستمیک و در موارد نادر، می‌تواند با اختلالات ارثی همراه باشد.

چه کسانی به ماکولار آمیلوئیدوز مبتلا می‌شوند؟

بیشتر موارد آمیلوئیدوز ماکولار در اوایل بزرگسالی بروز می‌کند. شیوع این بیماری در افرادی با نژاد آسیایی و جنوب آمریکایی بیشتر از افراد با نژاد اروپایی و شمال آمریکایی است. افرادی که پوست تیره‌تر دارند، بیشتر احتمال دارد که به ماکولار مبتلا شوند. تا ۱۰% از موارد آمیلوئیدوز ماکولار، منشا خانوادگی دارند. از سوی دیگر، زنان بیشتر از مردان به آمیلوئیدوز ماکولار مبتلا می‌شوند.

علت ماکولار پوستی چیست؟

علت دقیق ایجاد ماکولار آمیلوئیدوز هنوز مشخص نیست. با این حال، به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند که این روند معمولاً با اصطکاک، مالش یا خارش مداوم ناحیه درگیر تحریک می‌شود. همچنین عوامل زیر از علل ایجاد ماکولار آمیلوئیدز هستند:

• وراثت
• قرار گرفتن طولانی ‌مدت در مقابل نور آفتاب
• مالش مداوم پوست
• پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان
• استفاده طولانی‌ مدت از مواد شوینده بدن
• تحریک پوست توسط وسایلی مثل کیسه و لیف‌هایی با جنس زبر
• اگزمای آتوپیک

علائم ماکولار آمیلوئیدز کدام‌اند؟

علامت شاخص ماکولار آمیلوئید، ایجاد لکه‌های کوچک قهوه‌ای تیره یا خاکستری مایل به آبی است. این لکه‌ها معمولاً به صورت متقارن بر روی قسمت فوقانی پشت (به‌ویژه ناحیه بین ‌کتفی) و سطوح خارجی بازوها دیده می‌شوند. در موارد نادر، ممکن است صورت، گردن، استخوان‌های ترقوه، سینه‌ها و زیربغل‌ها نیز درگیر شوند. ماکولار آمیلوئیدوز معمولاً همراه با خارش است، اگرچه شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است. این ضایعات ممکن است الگویی ظریف به شکل موج‌دار یا شبکه‌ای به خود بگیرند.

در آمیلوئید ماکولار، پوست ضخیم به نظر نمی‌رسد. با این حال، ممکن است روی پوست، افزایش رنگدانه مشاهده شود و در ناحیه آسیب ‌دیده اغلب خارش وجود دارد. گاهی اوقات هم پوست ضخیم می‌شود.

• آمیلوئیدوز لیکن، شایع‌ترین شکل آمیلوئید موضعی پوست است. در این نوع، توده‌های برجسته، ماندگار، منفرد و بسیار خارش‌دار و گروه‌هایی از توده‌ها که بیشتر در قسمت جلویی پاها یا ساعد قرار دارند، به چشم می‌خورد. این نواحی اغلب دارای رنگدانه هستند.
• آمیلوئید ندولار، بسیار کمتر از انواع دیگر رایج است. این نوع ممکن است به آمیلوئید سیستمیک تبدیل شود.

تشخیص بیماری ماکولار چگونه است؟

پزشک با پرسش درباره سابقه پزشکی و معاینه پوست شما می‌تواند آمیلوئیدوز پوستی را تشخیص دهد. سپس ممکن است بیوپسی پوست انجام دهد تا پروتئین آمیلوئید آزمایش شود. در این شرایط، سایر مشکلات پوستی که ممکن است شبیه آمیلوئید پوستی باشند، حذف می‌شود.

آیا بیماری پوستی آمیلوئیدوز خطرناک است؟

ماکولار آمیلوئیدوز در درجه‌ی اول یک مشکل زیبایی محسوب می‌شود. این بیماری به‌صورت لکه‌های کوچک، صاف و قهوه‌ای یا خاکستری، عمدتاً بر روی قسمت بالایی پشت و بازوها ظاهر می‌شود. هرچند این بیماری خطرناک نیست، به دلیل ظاهر ناخوشایندش می‌تواند برای فرد مبتلا آزاردهنده باشد. همانند هر بیماری پوستی دیگر، تشخیص دقیق آن اهمیت دارد تا اطمینان حاصل شود که این ضایعات نشانه‌ی بیماری جدی‌تری نیستند.

عوارض بیماری پوستی ماکولار کدام‌اند؟

عوارض آمیلوئیدوز پوستی (بیماری ماکولار) بسته به نوع و شدت بیماری، مدت زمان ابتلا و وضعیت کلی سلامت فرد می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. این عوارض شامل موارد زیر است:

• بروز لکه‌های پوستی و تغییرات ظاهری آن؛
• ضایعات پوستی ممکن است مستعد عفونت شوند؛
• سفتی مفاصل و محدودیت در دامنه حرکتی؛
•  احتمال آسیب به اندام‌های حیاتی مانند کلیه‌ها، کبد یا قلب.

درمان قطعی ماکولار پوستی

درمان ماکولار آمیلوئیدوز پوستی، به تشخیص دقیق و انتخاب روش مناسب توسط متخصص پوست وابسته است. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های درمانی این بیماری را ذکر می‌کنیم.

درمان ماکولار آمیلوئیدز با لیزر

 یکی از جدیدترین و موثرترین روش‌ها برای بهبود ظاهر پوست و کاهش ضایعات رنگی ناشی از رسوبات آمیلوئید، لیزر درمانی است. لیزرهای فرکشنال یا Q-switched با تخریب تدریجی رسوبات آمیلوئید، به روشن‌سازی پوست و تحریک تولید کلاژن کمک می‌کنند. این روش به چندین جلسه نیاز دارد و باید در مراکز مجهز تحت نظر متخصص پوست انجام شود تا از عوارض احتمالی مانند تحریک یا تیرگی پوست جلوگیری گردد. لیزر درمانی اغلب به‌صورت مکمل با سایر روش‌ها استفاده می‌شود.

درمان ماکولار با کرایوتراپی

 این روش به‌عنوان یک درمان تکمیلی برای برخی بیماران مبتلا به ماکولار آمیلوئیدوز استفاده می‌شود. در کرایوتراپی، با استفاده از نیتروژن مایع و سرمای کنترل‌ شده، ضایعات پوستی فریز شده و رسوبات آمیلوئید تخریب می‌شوند. این فرآیند باعث از بین رفتن سلول‌ها و بافت‌های آسیب ‌دیده شده و به بهبود تدریجی ضایعات کمک می‌کند.

 درمان دارویی ماکولار

در موارد خفیف، درمان معمولاً با کرم‌ها و پمادهای موضعی انجام می‌شود که هدف آن کاهش خارش، التهاب و بهبود ظاهر ضایعات است. کورتیکواستروئیدهای موضعی برای کنترل التهاب، رتینوئیدها برای بازسازی سلول‌های پوستی و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی از جمله گزینه‌های رایج هستند. این داروها باید تحت نظر متخصص پوست و با رعایت دوز و مدت زمان تجویز شده استفاده شوند.

درمان خانگی ماکولار آمیلوئیدز

اگرچه درمان قطعی ماکولار آمیلوئیدوز تنها از طریق روش‌های پزشکی امکان‌پذیر است، برخی اقدامات خانگی می‌توانند به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند. استفاده از لباس‌های نخی و گشاد، پرهیز از خاراندن نواحی درگیر، حفظ رطوبت پوست با کرم‌های ملایم و اجتناب از عوامل تحریک‌کننده می‌تواند خارش و التهاب را کاهش دهد. این اقدامات صرفاً حمایتی هستند و جایگزین درمان تخصصی نمی‌شوند. مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و پیشگیری از پیشرفت بیماری ضروری است.

مراقبت‌های پس از درمان ماکولار آمیلوئیدوز کدام‌اند؟

مراقبت‌های پس از درمان ماکولار آمیلوئیدوز نقش مهمی در پیشگیری از عود بیماری و بهبود پوست دارند. در ادامه، نکات مهم مراقبتی پس از درمان لک ماکولار آورده شده است.

•  پوست پس از درمان ممکن است حساس‌تر شود، بنابراین استفاده از کرم ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰ و پوشیدن لباس‌های محافظ ضروری است. تابش آفتاب می‌تواند ضایعات پوستی را تشدید کند.
•  داروها و کرم‌های تجویزی مانند کورتیکواستروئیدها، رتینوئیدها یا سایر محصولات موضعی باید طبق زمان‌بندی و دستورالعمل پزشک استفاده شوند.
•  از مصرف کرم‌ها یا لوسیون‌های حاوی الکل، عطر یا مواد شیمیایی قوی که ممکن است پوست را تحریک کنند، خودداری کنید.
• برای جلوگیری از تحریک ناحیه درمان‌ شده، حتی در صورت خشکی یا حساسیت پوست، از خاراندن یا ساییدن آن پرهیز کنید.
•  استفاده منظم از کرم‌های مرطوب‌کننده ملایم و بدون عطر، به پیشگیری از خشکی و تحریک پوست کمک می‌کند.
•  معاینات دوره‌ای با پزشک برای ارزیابی روند بهبودی، تشخیص عود یا عوارض احتمالی و تنظیم درمان در صورت نیاز ضروری است.
•  پوشیدن لباس‌های نرم و تنفس‌پذیر و جلوگیری از تعریق زیاد در نواحی تحت درمان به بهبود پوست کمک می‌کند.

چطور از ابتلا به ماکولار پیشگیری کنیم؟

اگرچه هیچ روش قطعی برای پیشگیری از بیماری ماکولار پوستی وجود ندارد، اقدامات زیر می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند.

• بررسی منظم و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است با آمیلوئیدوز مرتبط باشند، اهمیت زیادی دارد.
• از مصرف خودسرانه داروها پرهیز کنید و تنها طبق دستور پزشک داروها را استفاده کنید.
• درمان سریع و مناسب عفونت‌ها می‌تواند به کاهش عوامل خطر مرتبط با این بیماری کمک کند.
• داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی می‌تواند به تقویت سلامت عمومی بدن و کاهش خطر ابتلا کمک کند.
• حفظ وزن مناسب و جلوگیری از چاقی می‌تواند در کاهش احتمال بروز بیماری موثر باشد.
• استفاده از کرم ضدآفتاب، پوشیدن لباس‌های محافظ و کاهش قرار گرفتن در معرض نور خورشید به حفظ سلامت پوست کمک می‌کند.

آیا بیماری ماکولار واگیردار است؟

خیر؛ این بیماری پوستی واگیردار نیست.

نقل قول از:

dralpana

While macular amyloidosis doesn’t spread like an infection, its extent and severity might increase, especially with frequent scratching or rubbing.

ترجمه:

اگرچه ماکولار آمیلوئیدوز مانند یک عفونت قابل سرایت نیست اما وسعت و شدت آن ممکن است افزایش یابد، به‌ویژه در صورت خارش یا مالش مکرر ناحیه درگیر.

سخن پایانی

اگرچه ماکولار یک بیماری غیرواگیردار است اما به دلیل علائم آزاردهنده‌ای مانند خارش و لکه‌های پوستی نیازمند توجه و مراقبت ویژه است. با تشخیص دقیق توسط متخصص پوست و استفاده از روش‌های درمانی مانند لیزر، کرایوتراپی، داروهای موضعی و مراقبت‌های خانگی، می‌توان علائم را کنترل و ظاهر پوست را بهبود بخشید.