خشکی پوست نوزاد | ۶ علت شایع و راهکارهای درمان آن

خشکی پوست نوزاد چیست؟

خشکی پوست نوزاد (Dry Skin in Babies and Children) به حالتی گفته می‌شود که سطح پوست نوزاد یا کودک رطوبت طبیعی خود را از دست می‌دهد و خشک، خشن یا پوسته‌پوسته می‌شود. این موضوع در نوزادان شایع است چون پوست آنها بسیار نازک‌تر و حساس‌تر از بزرگسالان است و سد دفاعی ضعیف‌تری دارد.

بیشتر بخوانید:  پوسته پوسته شدن سر نوزاد، درمان

علت و عوامل خشکی پوست صورت نوزاد و قرمزی آن

 خشکی پوست نوزاد دلایل مختلفی دارد از جمله:

۱. تغییرات طبیعی بعد از تولد

پوست نوزاد در هفته‌های اول بعد از تولد لایه محافظ (ورنیکس) خود را از دست می‌دهد و برای سازگاری با محیط خشک‌تر، ممکن است پوسته‌پوسته و خشک شود. این تغییرات معمولاً موقتی هستند و خودبه‌خود بهتر می‌شوند.

بیشتر بخوانید:  چگونه از نوزاد تازه متولد شده نگهداری کنم؟

۲. عوامل محیطی

• آب‌وهوای سرد و خشک: سرما و باد می‌توانند رطوبت پوست را کاهش دهند و باعث خشکی و قرمزی گونه‌ها شوند.
• هوای گرم و خشک داخل خانه: استفاده از بخاری یا سیستم‌های تهویه می‌تواند رطوبت هوا را کم کند.

۳. تحریکات خارجی و تماس مداوم

• تماس مداوم با بزاق، شیر یا دستمال‌های خشن باعث تحریک و خشکی اطراف دهان و گونه‌ها می‌شود
• شست‌وشوی مکرر با آب داغ یا صابون‌های عطردار و قوی.
• تماس با مواد حساسیت‌زا مثل پودر لباسشویی یا مواد شوینده روی لباس یا ملحفه
• استفاده از پودر بچه یا محصولات عطری ممکن است پوست را تحریک کرده و قرمز کند.

نقل قول:

healthychildren

Avoid using antibacterial soaps for general bathing, since they may irritate the skin.

ترجمه:

از صابون‌های ضد باکتری برای حمام  خودداری کنید، زیرا ممکن است پوست را تحریک کنند.

۴. مشکلات پوستی شایع در نوزادان

بعضی از مشکلات پوستی شایع در نوزادان که می‌تواند موجب خشکی پوست نوزاد شوند از جمله:

• اگزمای نوزادی: می‌تواند باعث خشکی، خارش و قرمزی روی گونه‌ها، پیشانی یا پشت گوش شود.
• جوش‌های نوزادی (Baby Acne): دانه‌های کوچک قرمز یا سفید که ممکن است با خشکی اطراف همراه شوند.
• کلاهک گهواره‌ای (Seborrheic Dermatitis): گاهی پوست صورت و ابرو را هم درگیر می‌کند و باعث پوسته‌پوسته شدن و قرمزی می‌شود.

۵. حساسیت یا آلرژی

• واکنش به غذاها (به‌ویژه پروتئین شیر گاو در برخی نوزادان).
• آلرژی به محصولات پوستی یا تماس با حیوانات خانگی.

بیشتر بخوانید:  علت آلرژی نوزادان، اثر حیوانات خانگی

۶. کمبود رطوبت یا مواد مغذی

کمبود برخی ویتامین‌ها یا اسیدهای چرب ضروری می‌تواند پوست را خشک و حساس کند (کمتر شایع است).

علت‌های کمتر شناخته شده خشکی پوست نوزاد تازه متولد شده

• ژنتیک و سابقه خانوادگی: اگر در خانواده سابقه اگزما یا آلرژی وجود داشته باشد، احتمال خشکی پوست نوزاد بیشتر است.
• شرایط خاص پزشکی: مشکلات تیروئید، دیابت مادر یا کمبود برخی آنزیم‌ها در موارد نادر ممکن است پوست نوزاد را خشک کند.
• آب‌وهوای سرد یا خیلی گرم: سرمای زمستان یا گرمای شدید تابستان، به‌ویژه در شهرهایی با رطوبت کم، می‌تواند باعث خشک شدن پوست نوزاد شود.

علائم و نشانه‌های خشکی پوست نوزاد

علائم خشکی پوست نوزاد می‌تواند شامل پوسته‌پوسته یا زبر شدن پوست، کدر یا خاکستری به نظر رسیدن آن و ایجاد ترک‌های ریز باشد. در موارد شدید، حتی ممکن است پوست ترک بخورد یا خونریزی کند. اگر خشکی همراه با قرمزی یا تورم باشد، احتمال اگزما وجود دارد؛ مشکلی که بیشتر در نوزادان زیر یک سال دیده می‌شود.

نکته مهم این است که جوش صورت نوزاد با اگزما فرق دارد:

• جوش صورت نوزاد معمولاً بدون درمان و خودبه‌خود برطرف می‌شود.

• اگزمای نوزاد همراه با خشکی، خارش و التهاب است و ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد.

بیشتر بخوانید:  انواع اگزما در نوزاد را چطور درمان کنیم؟

محصولات مناسب برای درمان خشکی پوست نوزاد

پوست نوزاد سد دفاعی ضعیف‌تری دارد، حفظ رطوبت و تغذیه پوست ضروری است تا  از مشکلات پوستی و عوارض آن که شامل  کاهش حساسیت و التهاب است، پیشگیری شود. بعضی از محصولاتی که می‌توانید برای پیشگیری از خشکی پوست نوزاد استفاده کنید عبارتند از:

جدول محصولات ایرانی مناسب برای پوست نوزاد

کرم و پماد برای خشکی پوست نوزاد

بهترین کرم‌ها برای صورت نوزاد

• کرم‌های مرطوب‌کننده حاوی سرامید، گلیسرین، شی‌باتر یا آلوئه‌ورا مناسب‌ترین گزینه هستند.

• این ترکیبات به ترمیم سد دفاعی پوست و حفظ رطوبت کمک می‌کنند.

پمادها و محافظ‌های پوستی

• کالاندولا و وازلین با ایجاد یک لایه محافظ روی پوست، مانع از دست رفتن رطوبت می‌شوند.

لوسیون‌های مخصوص نوزاد

• پس از حمام و در حالی‌که پوست هنوز کمی مرطوب است، در عرض ۳ دقیقه لوسیون را روی پوست بزنید تا اثر آن بیشتر شود.

• انتخاب نوع محصول را با توجه به فصل تنظیم کنید:

  • در هوای گرم → لوسیون سبک

  • در هوای سرد → کرم یا پماد سنگین‌تر

• پیش از مصرف گسترده، همیشه مقدار کمی از محصول را روی بخشی کوچک از پوست تست کنید تا مطمئن شوید حساسیت ایجاد نمی‌کند.

بیشتر بخوانید: مراقبت از پوست نوزاد، توصیه‌هایی برای مراقبت

روغن‌های گیاهی

• روغن زیتون خالص و تصفیه‌شده می‌تواند به‌عنوان نرم‌کننده طبیعی استفاده شود.

• روغن بچه (Baby Oil) در موارد خشکی خفیف مفید است، اما بهتر است روی پوست تمیز و کمی مرطوب  استفاده شود.

بانداژ درمانی برای خشکی یا اگزمای پوست نوزاد

بانداژهایی برای کودکان تولید می‌شوند که با پیچیدن آن‌ها بر روی نواحی از پوست که خشک شده است، می‌توانید به درمان و بهبود این بخش‌ها کمک کنید.این تکنیک باعث افزایش جذب مرطوب‌کننده‌ها، کاهش خارش، کاهش التهاب و تسکین پوست می‌شود. در مطالعات انجام شده روی کودکانی که از این بانداژ‌ها استفاده کردند مشخص شد، کودکان مبتلا به اگزمای متوسط تا شدید تا ۷۱٪ کاهش علائم را تجربه کرده‌اند.

استفاده از دستگاه بخور (مرطوب‌کننده هوا):

دستگاه بخور یکی از روش‌های موثر برای کاهش خشکی پوست نوزاد است، به‌ویژه در فصول سرد یا محیط‌های خشک. حفظ رطوبت محیط می‌تواند از ترک خوردن، پوسته‌پوسته شدن و قرمزی پوست صورت نوزاد جلوگیری کند. به‌ویژه برای نوزادانی که اگزما یا خشکی مزمن دارند، بخور می‌تواند علائم را کاهش دهد. هوای خشک در زمستان یا در اتاق‌هایی که از بخاری و شوفاژ استفاده می‌شود، رطوبت پوست نوزاد را از بین می‌برد. دستگاه بخور با افزایش رطوبت محیط (حدود ۴۰٪ تا ۵۰٪) مانع از تبخیر آب از سطح پوست می‌شود و پوست نرم‌تر و سالم‌تر می‌ماند.

درمان‌های خانگی و طب سنتی برای خشکی پوست نوزاد

 بعضی از درمان‌های سنتی که می‌توانید برای درمان خشکی پوست نوزاد استفاده کنید عبارتند از:

1. وازلین برای خشکی پوست نوزاد: بهترین گزینه برای نواحی ترک‌خورده یا خیلی خشک.
2. شیر مادر: مالیدن قطره‌ای از شیر مادر روی نواحی خشک یا قرمز می‌تواند موثر باشد.
3. پرهیز از محصولات عطردار و صابونی: استفاده از شوینده‌های ملایم و بدون سولفات توصیه می‌شود.

پیشگیری و مراقبت روزانه برای جلوگیری از خشکی پوست نوزاد

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. دو نکته مهم برای حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی پوست نوزاد ضروری است:

• حمام کردن صحیح و کوتاه (۵–۱۰ دقیقه) با آب ولرم؛ از صابون‌های ملایم و بدون عطر استفاده کنید
• به‌محض پایان حمام و در عرض ۳ دقیقه، مرطوب‌کننده مناسب را روی پوست مرطوب بمالید («قاعده سه دقیقه»)

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

گاهی خشکی پوست نوزاد از حالت طبیعی خارج شده و به درمان‌های دارویی نیاز می‌شود. به طور کلی:

• اگر خشکی پوست نوزاد همراه با خارش شدید، خونریزی، عفونت، یا تاول باشد.
• اگر خشکی با قرمزی شدید یا تب همراه شود.
• اگر کرم‌ها و مراقبت‌های خانگی نتیجه‌بخش نباشند یا مشکل بدتر شود.

زمان مراجعه به پزشک است.

سخن پایانی

خشکی پوست نوزاد، موضوعی شایع اما قابل مدیریت است. رعایت نکات ساده مانند حمام کوتاه با آب ولرم، استفاده از کرم‌های مناسب، و حفظ رطوبت هوا می‌تواند بسیار موثر باشد. اگر خشکی ماندگار یا همراه علائم غیرعادی بود، حتماً باید پزشک متخصص کودکان یا پوست، نوزاد را معاینه کند.

سوالات متداول درباره خشکی پوست نوزاد

۱)   پوست نوزادم خیلی خشکه، چه کنم؟

1. حمام کوتاه با آب ولرم و شوینده بدون عطر.
2. استفاده از کرم و پماد مخصوص نوزاد (بدون عطر).
3. مرطوب کردن پوست ظرف ۳ دقیقه بعد از حمام.
4. در صورت ادامه مشکل، مراجعه به پزشک.

۲) چه کرمی برای خشکی پوست نوزاد خوبه؟

• کرم‌های حاوی سرامید، هیالورونیک اسید و گلیسرین.
• بدون عطر و مناسب پوست حساس.

۳) برای خشکی پوست سر نوزاد چه باید کرد؟

• استفاده از روغن ملایم مثل روغن بچه یا نارگیل قبل از حمام.
• برس نرم برای برداشتن پوسته‌ها.
• مراجعه به پزشک در صورت التهاب یا ترشح.

۴) درمان خشکی و قرمزی پوست صورت نوزاد چیست؟

• کرم ضد التهاب و مرطوب‌کننده مخصوص نوزاد.
• پرهیز از مواد محرک.
• مراجعه به پزشک در صورت زخم یا عفونت.

۵) آیا خشکی پوست نوزاد خطرناک است؟

معمولاً بی‌خطر است و با مراقبت برطرف می‌شود، اما در صورت ترک، خونریزی، عفونت یا تب، مراجعه به پزشک ضروری است.

۶) بهترین روغن برای خشکی پوست نوزاد چیست؟

• روغن زیتون تصفیه‌شده، روغن نارگیل و روغن بادام شیرین.
• همیشه روی پوست تمیز و مرطوب.
• ابتدا تست حساسیت انجام دهید.