دندان شیری کودکان، ترس از دندون لق

اگر دندان شیری فرزندتان لق شده و ناراحتش می‌کند، به احتمال زیاد دودل هستید که آیا بهتر است دندان لق را بکشید یا این که صبر کنید تا خودش بیفتد. بیرون کشیدن دندان لق هر چند به نظر راحت‌تر می‌آید، اما همیشه بهترین کار نیست. در ادامه نکته‌هایی را شرح می‌دهیم که بهتر است قبل از کشیدن دندان از آنها آگاهی داشته باشید.
اگر به نظر نمی‌رسد که دندان لق هنوز به خودی خود خیال افتادن داشته باشد، به زور کشیدن آن ممکن است ریشه‌های حساس دندان را نیز به سمت بیرون بکشد و کودک متحمل دردی غیرضروری شود.
دندان شیری زمانی لق می‌شود که دندان دائمی در فک بالا بیاید و در نهایت دندان شیری می‌افتد و دندان دائمی جایگزین آن می‌شود. ریشه دندان شیری کودکان حکم چراغ راهنما را در روند درآمدن دندان دائمی ایفا می‌کند. دندان دائمی ریشه دندان شیری را تحلیل می‌برد و جذب می‌کند.
البته لق شدن دندان شیری کودکان همواره به معنای درآمدن دندان دائمی نیست. دندان کودکان گاهی در اثر ضربه دیدن یا زمین خوردن هنگام بازی کردن لق می‌شود. اگر دندان شیری به دلیل ضربه دیدن لق شده باشد، باید به دندانپزشک کودک مراجعه کنید تا دندان را معاینه کند و از عفونت کردن یا آسیب دیدن دندان دائمی جلوگیری کند.

ترتیب افتادن دندان‌ها (افتادن به ترتیب درآمدن)
دندان‌های شیری معمولاً به همان ترتیب دندان درآوردن می‌افتد. یعنی اول دندان‌های جلویی حدود ۶ یا ۷ سالگی می‌افتد. ریشه‌های دندان شیری هنگام جوانه زدن دندان‌های دائمی تحلیل می‌رود تا آن‌قدر لق شود که بدون درد و با حداقل خونریزی بیفتد.
سن دقیق افتادن دندان شیری مانند سن درآمدن دندان متغیر است و با اختلافی چند ماهه یا حتی چند ساله رخ می‌دهد. در هر حال هنگامی که دندان مشخصی از یک سمت می‌افتد، انتظار می‌رود که همان نوع دندان در سمت دیگر نیز پس از مدت کوتاهی بیفتد. زمان افتادن دندان‌ها به وجود دندان دائمی در زیر دندان شیری بستگی دارد.

روند طبیعی افتادن دندان
در کل اگر شما و فرزندتان بتوانید با لق بودن دندان کنار بیایید، بهتر است دندان را نکشید و صبر کنید تا کاملاً لق شود و خود به خود بیفتد. به این ترتیب درد و خونریزی ناشی از افتادن دندان به حداقل می‌رسد. در صورت داشتن هر گونه سوال درباره افتادن دندان‌های شیری حتماً با دندانپزشکان مرکز تخصصی اطفال و ارتودنسی کودکان دکتر قریشی تماس بگیرید.

خونریزی افتادن دندان
اگر دندان لق به‌طور طبیعی بیفتد، خونریزی حداقل خواهد بود، فقط کافی است از فرزندتان بخواهید دهانش را با آب بشوید. اما اگر دندان در اثر ضربه دیدن و هنگام تکان دادن بیفتد، خونریزی بیشتر می‌شود. برای توقف خونریزی از کودک بخواهید تا گاز پانسمان یا حوله تمیز را فشار دهد. خونریزی پس از یک ساعت قطع می‌شود.

ترس کودکان از افتادن دندان
بسیاری از کودکان به تصور این که افتادن دندان درد دارد یا این که بعد از این اتفاق دیگر نمی‌توانند غذا بخورند، مضطرب می‌شوند. به فرزندتان اطمینان دهید که افتادن دندان فقط سوزش ملایمی دارد، اما اگر کودک درد دارد، می‌توانید روی لثه ژل بزنید.

در صورت تاخیر در درآمدن یا افتادن دندان شیری چه کاری باید انجام دهید؟
اگر دندان شیری طبق جدول زمانی معمول درنیامد یا نیفتاد، یا اگر هیچ یک از دندان‌های شیری تا سن هفت سالگی نیفتاد، به دندانپزشک اطفال مراجعه کنید تا درمان لازم انجام شود. دندانپزشک در این شرایط معمولاً دستور رادیوگرافی می‌دهد. وجود دندان اضافی در استخوان مانع از آن می‌شود تا دندان دائمی دندان شیری را رو به بیرون براند.

دلایل تاخیر در افتادن دندان شیری
مشکلات احتمالی و دلایلی که باعث دیر افتادن دندان شیری می‌شود به شرح زیر است:

شکل نگرفتن دندان
دندانی که شکل نگرفته باشد، طبعاً از لثه بیرون نمی‌زند. این نقص و کمبود گاهی فقط شامل یک دندان و گاهی شامل چند دندان می‌شود. چنانچه دندان دائمی شکل نگرفته باشد، دندان شیری نیز طبق انتظار نمی‌افتد.

نامرتبی/ به‌هم فشردگی دندان‌ها
ناهنجاری‌های مربوط به افتادن دندان شیری گاهی از نامرتبی و بی‌نظمی دندان‌ها نشأت می‌گیرد. دندانپزشک کودک پس از معاینه بهترین روش درمان را توضیح می‌دهد که یا در همان زمان یا در سنین بالاتر انجام می‌شود تا فضای کافی برای رویش دندان دائمی ایجاد شود.
به‌هم فشردگی دندان‌ها: در این حالت گاهی کشیدن نوبتی دندان‌ها ضرورت می‌یابد. دندان‌های شیری به ترتیب اندکی زودتر کشیده می‌شود تا رویش دندان‌های دائمی زیرین تسهیل شود.
دندان نهفته: بعضی دندان‌های دائمی آن‌قدر از نظم طبیعی خود خارج می‌شوند که نمی‌توانند از لثه بیرون بزنند. دندان‌های شیری مرتبط با این دندان‌های نهفته به دلیل فقدان نیروی رو به جلو در جای خود باقی می‌مانند و باید کشیده شوند. دندان نهفته نیز طی یک عمل جراحی از لثه خارج می‌شود و سپس با انجام ارتودنسی به سمت موقعیت صحیح حرکت داده می‌شود.

دندان اضافی
دندان دائمی اضافی روند بیرون زدن دندان دائمی مجاور را مختل می‌کند یا راه خروج آن را مسدود می‌سازد و به این ترتیب دندان شیری در جای خود باقی می‌ماند. برای حل این مشکل باید دندان اضافی خارج شود و در صورت لزوم ارتودنسی برای ردیف کردن دندان دائمی مجاور انجام شود.

ناهنجاری‌های معمول
گاهی آنچه والدین را نگران می‌کند، غیرطبیعی نیست و به خودی خود یا با درمانی جزیی مانند کشیدن دندان شیری مزاحم به سادگی حل می‌شود. شماری از این مسائل به شرح زیر است:
درآمدن دندان‌های دائمی با اندکی فاصله از نقطه معین: دندان شیری در این حالت آن‌قدر لق نمی‌شود که به خودی خود بیفتد.
درآمدن دندان‌های ثنایای دائمی از پشت دندان‌های شیری
مشکلات رویش دندان‌ها در اثر به هم چسبیده بودن دندان‌های شیری

بیماری‌ها و سندرم‌ها
ابتلا به بعضی بیماری‌ها باعث زودتر یا دیرتر از موعد افتادن دندان‌های شیری می‌شود.
زودتر از موعد افتادن دندان: دیسپلازی فیبروز، دیابت جوانی، هیستیوسیتوز، نوتروپنی چرخه‌ای، هیپوفسفاتازی، سندرم چدیاک ـ هیگاشی، نرمی استخوان مقاوم به ویتامین D
دیر افتادن دندان: دیسپلازی کلیدوکرانیال، اسکلروستئوز، سندرم گاردنر، نرمی استخوان مقاوم به ویتامین D، سندرم داون، کم کاری غده هیپوفیز، کم کاری غده تیروئید

درمان دیر افتادن دندان شیری
دیر افتادن دندان شیری معمولاً نیازی به درمان آنی ندارد، اما یک طرح درمانی کلی برای مدیریت وضعیت دندان‌های کودک باید تهیه شود. دندانپزشک با توجه به دلیل اصلی دیر افتادن دندان‌های شیری درمان مناسب مانند کشیدن دندان اضافی یا ارتودنسی را پیشنهاد می‌دهد.

دندان دائمی لق
دندان دائمی نیز مانند دندان شیری در صورت عدم حمایت کافی لق می‌شود، البته دلیل لق شدن نه به تحلیل رفتن ریشه که به تحلیل استخوان نگهدارنده دندان در اثر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته لثه مربوط می‌شود. در این حالت عفونت باکتریایی به بافت‌هایی مانند لثه، رباط و استخوان حمله می‌کند که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد. بیماری لثه معمولاً پیامد رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است که به مرور زمان به جمع شدن پلاک روی دندان و سخت شدن آن و تشکیل جرم روی سطح ریشه دندان، زیر خط لثه می‌انجامد.
یکی دیگر از دلایل نه چندان رایج لق شدن دندان دائمی دندان قروچه شدید است. به عبارت دیگر دندان‌ها بدون وجود هیچ بیماری مشخصی در معرض نیروهای سایشی شدید قرار می‌گیرند. گاهی نیز ترکیبی از دو عامل بیماری لثه و دندان قروچه منجر به لق شدن دندان دائمی می‌شود.

دندان‌های دائمی در اثر ضربه دیدن نیز لق می‌شوند.
درمان لق شدن دندان دائمی
لق شدن دندان دائمی صرف نظر از دلیل بروز مشکل به درمان فوری نیاز دارد تا بتوان دندان را در صورت امکان حفظ کرد. درمان‌های گوناگونی متناسب با شرایط بیمار انجام می‌شود که در زیر به پرکاربردترین آنها اشاره می‌کنیم:

جرم‌گیری عمیق
جرم‌گیری عمیق لثه پلاک و باکتری جمع شده را از سطوح دندان‌ها پاک می‌کند. جرم‌گیری مرحله‌ی اولیه درمان بیماری لثه به شمار می‌رود.

آتل (اسپلینت)
دندان لق گاهی با استفاده از آتل (اسپلینت) به دندان‌های کناری متصل می‌شود، آتل قطعه فلز باریکی است که به پشت یا روی دندان وصل می‌شود.

تنظیم بایت
مقدار بسیار اندکی از مینای دندان تراشیده می‌شود تا از لق شدن دندان در اثر تحمل نیروهای شدید و غیرطبیعی جلوگیری شود و دندان فرصت التیام یافتن را پیدا کند.

گارد شبانه
محافظ پلاستیکی همواری شبیه به گارد شبانه دندان قروچه شب‌ها هنگام خواب یا در ساعات پرتنش روز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا نیروی روی دندان‌ها و فک به حداقل برسد.

جراحی لثه
متخصص لثه در صورت پیشرفته بودن بیماری لثه باید به ناحیه‌های درگیر پوشیده شده با بافت لثه دسترسی پیدا کند و پیوند بافت را در صورت لزوم انجام دهد.