اختلال ادرار در کودکان، علل و درمان
والدین درصورتی که در فرزندانشان با اینگونه موارد روبرو شدند باید با مراجعه به پزشک در صدد رفع این مشکل برآیند.
اختلالات دفع ادرار در کودکان هرساله باعث مراجعه تعداد زیادی از کودکان به مراکز درمانی می شود این بیماری علائم و نشانه هایی دارد که والدین درصورتی که در فرزندانشان با اینگونه موارد روبرو شدند باید با مراجعه به پزشک در صدد رفع این مشکل برآیند.
دکتر جواد غروبی فوق تخصص جراحی اطفال و دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در مورد اختلالات دفع ادرار در کودکان گفت: مثانه نرمال به‌راحتی پر از ادرار شده و در زمان مناسب به‌منظور تخلیه، منقبض می‌شود در زمان انقباض مثانه، اسفنکتر خارجی به‌طور کامل ریلکس شده و ادرار داخل آن راحت، روان و کامل تخلیه می‌شود. اشکال در پر شدن و خالی شدن ادرار در مثانه را اختلال دفع ادرار در کودکان می‌نامند
علت های مشکل در دفع ادرار در کودکان
مشکلات رفتاری و عادت‌های غلط در کودکان مانند پرهیز از دستشویی رفتن به‌طور منظم و مرتب، عادت‌های غلط دستشویی رفتن، بازیگوشی، توجه و علاقه‌ی بیش‌ازحد خردسال به اسباب‌بازی، بازی‌های کامپیوتری و کارتون‌ها و… که منجر به امتناع کودک از دستشویی رفتن به‌موقع می‌شود، ترس از ادرار کردن به علت عفونت ادراری قبلی که در کودک درد ایجاد کرده و اختلالات توجهی، فشارهای هیجانی و روانی در کودکان بخشی از علل این بیماری است .
مشکلات مادرزادی در آناتومی فیزیکی یا شکل دستگاه ادراری
مشکلات اکتسابی ایجادشده در آناتومی یا دستگاه ادراری ازجمله تومورها و تروما (آسیب)، بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی و اختلالاتی که دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مثل فلج مغزی، صرع، بیماری ام اس و بیماری‌های دیگر مغز یا نخاع که سبب ایجاد اختلال در مثانه یا عملکرد اسفنکتر ادراری شود را می توان از علت های دیگر این بیماری نام برد.
بیماری‌های کلیوی یا غدد مترشحه‌ی داخلی که دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهند
مانند بیماری‌های کلیوی مزمن و دیابت ،برخی بیماری‌های ژنتیکی که روی دستگاه ادراری اثر می‌گذارند. عفونت یا التهاب دستگاه ادراری ازجمله عفونت ادراری، التهاب پیشاب‌راه، و وجود جسم خارجی نیز از علت های دیگر اختلالات اداری در کودکان است.
علائم و نشانه‌های اختلال دفع ادرار در کودکان
خروج بی‌اختیار ادرار در طی روز یا شب، غالباً به‌عنوان اولین علامت موردتوجه والدین قرار می‌گیرد.
تکرر ادرار و یا نیاز سریع به تخلیه‌ی ، تأخیر در خروج ادرار، قطره‌قطره ادرار کردن، قطع متناوب جریان ادرار و زور زدن در هنگام ادرار کردن، درد پشت، پهلو و یا شکم،عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری و وجود خون در ادرار از جمله موارد و نشانه های بیماری اختلال در دفع ادرار در کودکان است.
اختلال دفع ادرار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در اینگونه موارد شرح‌حال کاملی از تاریخچه پزشکی، فامیلی و شرایط اجتماعی کودک توسط پزشک متخصص اخذ شده و در مرحله بعد برای یافتن ناهنجاری‌های فیزیکی یا آناتومیک (شکلی)، باید اقدامات دیگری انجام شود .
انجام تست‌های آزمایشگاهی
آزمایش‌ها شامل آنالیز ادرار، کشت ادرار و اندازه‌گیری سطح سرمی قند خون، اوره و کراتینیناز راه های بررسی مقدماتی برای تشخیص بیماری هستند.
انجام تست‌های اختصاصی:
گرفتن عکس‌های رادیولوژی اختصاصی و همچنین نوار مثانه توصیه می‌شود. نوار مثانه، تغییرات فشار و حجم مثانه را در حالت پر و تخلیه به‌صورت نوار ثبت کرده و همچنین سونوگرافی نیز انسداد مسیر ادرار، حجم و ظرفیت مثانه و باقیمانده‌ی ادرار بعد از تخلیه را مشخص می‌کند. البته با انجام ام آر آی ستون فقرات کمری، ناهنجاری‌هایی که سبب اختلال عملکرد دستگاه ادراری و گوارشی می‌شود، تعیین می‌شود.
درمان اختلال دفع ادرار چیست؟
شیوه‌های درمانی بر اساس علت زمینه‌ای آن، شدت علائم و یافته‌هایی است که از شرح‌حال، معاینه‌ی بالینی، نتایج آزمایشگاهی و رادیولوژی به دست می‌آید و لذا با توجه به موارد ذکر شده روش درمان می‌تواند یکی از موارد ذیل باشد:
درمان یبوست:
درمان دقیق و صحیح یبوست با استفاده از تنقیه، ملین و مصرف رژیم غذایی فیبردار، باعث کاهش عفونت ادراری و همچنین درمان بی‌اختیاری ادراری می‌شود.
حذف محرک‌های مثانه:
خوردن مواد محرک ازجمله کافئین، آب‌میوه‌های کربناتی، نوشیدنی‌های حاوی سیترات و شکلات می‌تواند منجر به تحریک مثانه شود. نوشیدن آب فراوان به‌منظور رقیق کردن ادرار و رفع یا کاهش این مشکل، توصیه می‌شود. با عمل به این توصیه، تخلیه‌ی ادرار به‌راحتی و بدون سوزش صورت می‌گیرد .
همچنین در موارد مرتبط با عفونت ادراری نیز برای درمان تجویز آنتی‌بیوتیک انجام می شود.
رفتار درمانی
در این روش با استفاده از ابزار و تکنیک، به افزایش توان کودک و والدین برای فائق آمدن به این بیماری کمک می‌شود. به‌طور مثال برای شب‌ادراری از دستگاهی با سنسورهای حساس به خیسی ادرار استفاده می‌شود. گیرنده‌های این دستگاه به لباس‌زیر کودک وصل شده که به‌محض مواجهه با ادرار و انتقال پیام به دستگاه، زنگ آن به صدا درآمده و باعث بیداری کودک یا والدین می‌شود. با این شیوه، بچه نسبت به این صدا شرطی شده و برای تخلیه‌ی ارادی ادرار به دستشویی می‌رود.
در مواردی نیز از قرص یا اسپری مینیرین یا دسموپرسین برای کاهش تولید ادرار شبانه در کلیه استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که مصرف این دارو سبب درمان قطعی نشده و معمولاً با قطع دارو شب‌ادراری بیمار مجدداً شروع می‌شود.
درمان جراحی
دکتر غروبی در پایان در مورد لزوم دخالت جراحی در درمان این بیماری گفت: درمان جراحی در مواردی که مشکل آناتومیک یا شکلی، علت این بیماری باشد لازم است و باید انجام شود.
دکتر جواد غروبی فوق تخصص جراحی اطفال و دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در مورد اختلالات دفع ادرار در کودکان گفت: مثانه نرمال به‌راحتی پر از ادرار شده و در زمان مناسب به‌منظور تخلیه، منقبض می‌شود در زمان انقباض مثانه، اسفنکتر خارجی به‌طور کامل ریلکس شده و ادرار داخل آن راحت، روان و کامل تخلیه می‌شود. اشکال در پر شدن و خالی شدن ادرار در مثانه را اختلال دفع ادرار در کودکان می‌نامند
علت های مشکل در دفع ادرار در کودکان
مشکلات رفتاری و عادت‌های غلط در کودکان مانند پرهیز از دستشویی رفتن به‌طور منظم و مرتب، عادت‌های غلط دستشویی رفتن، بازیگوشی، توجه و علاقه‌ی بیش‌ازحد خردسال به اسباب‌بازی، بازی‌های کامپیوتری و کارتون‌ها و… که منجر به امتناع کودک از دستشویی رفتن به‌موقع می‌شود، ترس از ادرار کردن به علت عفونت ادراری قبلی که در کودک درد ایجاد کرده و اختلالات توجهی، فشارهای هیجانی و روانی در کودکان بخشی از علل این بیماری است .
مشکلات مادرزادی در آناتومی فیزیکی یا شکل دستگاه ادراری
مشکلات اکتسابی ایجادشده در آناتومی یا دستگاه ادراری ازجمله تومورها و تروما (آسیب)، بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی و اختلالاتی که دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مثل فلج مغزی، صرع، بیماری ام اس و بیماری‌های دیگر مغز یا نخاع که سبب ایجاد اختلال در مثانه یا عملکرد اسفنکتر ادراری شود را می توان از علت های دیگر این بیماری نام برد.
بیماری‌های کلیوی یا غدد مترشحه‌ی داخلی که دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهند
مانند بیماری‌های کلیوی مزمن و دیابت ،برخی بیماری‌های ژنتیکی که روی دستگاه ادراری اثر می‌گذارند. عفونت یا التهاب دستگاه ادراری ازجمله عفونت ادراری، التهاب پیشاب‌راه، و وجود جسم خارجی نیز از علت های دیگر اختلالات اداری در کودکان است.
علائم و نشانه‌های اختلال دفع ادرار در کودکان
خروج بی‌اختیار ادرار در طی روز یا شب، غالباً به‌عنوان اولین علامت موردتوجه والدین قرار می‌گیرد.
تکرر ادرار و یا نیاز سریع به تخلیه‌ی ، تأخیر در خروج ادرار، قطره‌قطره ادرار کردن، قطع متناوب جریان ادرار و زور زدن در هنگام ادرار کردن، درد پشت، پهلو و یا شکم،عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری و وجود خون در ادرار از جمله موارد و نشانه های بیماری اختلال در دفع ادرار در کودکان است.
اختلال دفع ادرار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در اینگونه موارد شرح‌حال کاملی از تاریخچه پزشکی، فامیلی و شرایط اجتماعی کودک توسط پزشک متخصص اخذ شده و در مرحله بعد برای یافتن ناهنجاری‌های فیزیکی یا آناتومیک (شکلی)، باید اقدامات دیگری انجام شود .
انجام تست‌های آزمایشگاهی
آزمایش‌ها شامل آنالیز ادرار، کشت ادرار و اندازه‌گیری سطح سرمی قند خون، اوره و کراتینیناز راه های بررسی مقدماتی برای تشخیص بیماری هستند.
انجام تست‌های اختصاصی:
گرفتن عکس‌های رادیولوژی اختصاصی و همچنین نوار مثانه توصیه می‌شود. نوار مثانه، تغییرات فشار و حجم مثانه را در حالت پر و تخلیه به‌صورت نوار ثبت کرده و همچنین سونوگرافی نیز انسداد مسیر ادرار، حجم و ظرفیت مثانه و باقیمانده‌ی ادرار بعد از تخلیه را مشخص می‌کند. البته با انجام ام آر آی ستون فقرات کمری، ناهنجاری‌هایی که سبب اختلال عملکرد دستگاه ادراری و گوارشی می‌شود، تعیین می‌شود.
درمان اختلال دفع ادرار چیست؟
شیوه‌های درمانی بر اساس علت زمینه‌ای آن، شدت علائم و یافته‌هایی است که از شرح‌حال، معاینه‌ی بالینی، نتایج آزمایشگاهی و رادیولوژی به دست می‌آید و لذا با توجه به موارد ذکر شده روش درمان می‌تواند یکی از موارد ذیل باشد:
درمان یبوست:
درمان دقیق و صحیح یبوست با استفاده از تنقیه، ملین و مصرف رژیم غذایی فیبردار، باعث کاهش عفونت ادراری و همچنین درمان بی‌اختیاری ادراری می‌شود.
حذف محرک‌های مثانه:
خوردن مواد محرک ازجمله کافئین، آب‌میوه‌های کربناتی، نوشیدنی‌های حاوی سیترات و شکلات می‌تواند منجر به تحریک مثانه شود. نوشیدن آب فراوان به‌منظور رقیق کردن ادرار و رفع یا کاهش این مشکل، توصیه می‌شود. با عمل به این توصیه، تخلیه‌ی ادرار به‌راحتی و بدون سوزش صورت می‌گیرد .
همچنین در موارد مرتبط با عفونت ادراری نیز برای درمان تجویز آنتی‌بیوتیک انجام می شود.
رفتار درمانی
در این روش با استفاده از ابزار و تکنیک، به افزایش توان کودک و والدین برای فائق آمدن به این بیماری کمک می‌شود. به‌طور مثال برای شب‌ادراری از دستگاهی با سنسورهای حساس به خیسی ادرار استفاده می‌شود. گیرنده‌های این دستگاه به لباس‌زیر کودک وصل شده که به‌محض مواجهه با ادرار و انتقال پیام به دستگاه، زنگ آن به صدا درآمده و باعث بیداری کودک یا والدین می‌شود. با این شیوه، بچه نسبت به این صدا شرطی شده و برای تخلیه‌ی ارادی ادرار به دستشویی می‌رود.
در مواردی نیز از قرص یا اسپری مینیرین یا دسموپرسین برای کاهش تولید ادرار شبانه در کلیه استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که مصرف این دارو سبب درمان قطعی نشده و معمولاً با قطع دارو شب‌ادراری بیمار مجدداً شروع می‌شود.
درمان جراحی
دکتر غروبی در پایان در مورد لزوم دخالت جراحی در درمان این بیماری گفت: درمان جراحی در مواردی که مشکل آناتومیک یا شکلی، علت این بیماری باشد لازم است و باید انجام شود.
منبع:
عصر ایران
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼