زمان تزریق آمپول بتامتازون در بارداری

سوال مخاطب نی‎نی‎‎بان: من هفته 31 بارداری هستم و دکترم ۶ تا آمپول بتامتازون واسم تجویز کرده و طبق گفته خودش در معرض زایمان زودرس نیستم فقط چون محتاطه واسم تجویز کرده. خطری واسه جنین نداره؟ اینکه شنیدم این آمپول ۲ روز حرکات جنین کم می کنه، درسته؟ اگه آمپول تزریق کنم و جنین به موقع به دنیا بیاید خطری واسش نداره؟

پاسخ دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان:
در دوران بارداری آمپول بتامتازون زمانی تجویز می شود که احتمال زایمان زودرس برای خانم باردار وجود داشته باشد که این آمپول را باید در دو روز متوالی و روزی 3 عدد تزریق شود که بعد از تزریق هم حرکت جنین کم خواهد شد که با توجه به آن اگر بعد از تزریق حرکت جنین خیلی کندتر از قبل شد، باید از جنین نوار قلب گرفته شود. اما اگر شما مشکوک به زایمان زودرس نیستید و علائمی به نفع زایمان زودرس ندارید، نباید این آمپول را تزریق کنید به همین دلیل برای اینکه مشخص شود چرا پزشک شما این آمپول را برایتان تجویز کرده است، باید حتما با پزشک خود مشورت کنید.

مهمترین مطالب در این‌باره:

زایمان زودرس چیست؟
زایمان زودرس ممکن است به مشکلات ریه ها، قلب، مغز و سایر سیستم های بدن نوزاد منتهی شود. پیشرفت های اخیر در مطالعه زایمان زودرس، داروهای مؤثر را شناسایی کرده اند که باعث تاخیر در زایمان می شود. هر چقدر جنین مدت بیشتری در رحم بماند، احتمال مشکلات زایمان زودرس کمتر می شود. اگر نشانه های زایمان زودرس دارید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. علائم زایمان زودرس عبارتند از:
- انقباضات مکرر (سفت شدن شکم)
- کمر درد
- فشار در لگن یا قسمت پایین شکم
- گرفتگی خفیف در شکم
- پارگی کیسه آب
- تغییر در ترشحات واژن
- لکه گذاری یا خونریزی از مهبل (واژن)
- اسهال
اگر قبل از هفته ۳۷ بارداری هستید و این علائم را تجربه می کنید، پزشک سعی می کند از طریق ارائه داروهای خاص از زایمان زودرس جلوگیری کند. علاوه بر داروهای Tocolytic برای جلوگیری از انقباضات، پزشک ممکن است استروئیدهای خود را برای بهبود عملکرد ریه نوزاد تجویز کند. اگر کیسه آب پاره شود، ممکن است از آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از عفونت استفاده شود تا بارداری ادامه یابد.

آمپول بتامتازون برای چیست؟
- بعضی از زنان خیلی زود زایمان می کنند. اگر قبل از هفته ۳۴ بارداری زایمان کنید، از تزریق کورتیکواستروئید برای افزایش شانس بهبودی نوزاد استفاده می شود. این تزریق به ریه های کودک کمک می کند تا به خوبی کار کنند.
استروئیدها معمولا به یکی از عضلات بزرگ (بازو، پاها یا باسن) تزریق می شوند. تزریق به مدت دو روز، دو تا چهار بار، بسته به نوع کورتون انجام می شود. شایعترین کورتون ، بتامتازون (Celestone) در دو دوز، هر 12 میلیگرم، 12 یا 24 ساعت به صورت جدا تجویز می شود. داروها از دو تا هفت روز بعد از اولین دوز موثر هستند.
- کورتیکواستروئیدها همانند استروئیدهای بدن سازی که توسط ورزشکاران استفاده می شوند، نیستند. مطالعات متعدد نشان داد که کورتیکواستروئیدهای دوران بارداری برای مادران و نوزادان ایمن هستند.درمان با بتامتازون خطر ابتلا به بیماری ریه را برای نوزادانی که به زودی متولد می شوند، به ویژه برای کسانی که در بین هفته ۲۹ تا ۳۴ بارداری متولد می شوند، کاهش می دهد. این درمان استروئیدی خطر ابتلا به بیماری ریه را به نصف کاهش می دهد و خطر ابتلا به زایمان زودرس نوزاد را تا ۴۰ درصد کاهش می دهد. تمام نوزادان متولد شده قبل از هفته 28 بارداری مشکلات ریه داشتند، اما مشکلات برای کسانی که قبل از تولد استروئید مصرف می کردند، خفیف تر بود.
- بتامتازون همچنین ممکن است عوارض دیگر را در نوزادان کاهش دهد. مطالعات نشان می دهد در صورت مصرف قرص بتامتازون توسط مادر مشکلات روده و خونریزی جنین کاهش می یابد. اگر بیمارستان زایمان زودرس را تایید کند یا به دلیل مشکل پزشکی نیاز به زایمان زودرس باشد، به احتمال زیاد یک دوره بتامتازون تجویز می شود.

چرا بتامتازون در بارداری تجویز می شود؟
اگر جنین در معرض خطر زایمان زودرس باشد، تجویز استروئید برای مادر قبل از تولد، باعث می شود ریه های جنین سریع تر کامل شود. این مسئله خطر عوارض جدی یا مرگ نوزاد را کاهش می دهد. زایمان زودرس زمانی است که نوزاد قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد شود.
مصرف بتامتازون در بارداری به طور موقت ضربان قلب جنین و حرکات بدن او را کاهش می دهد. در نتیجه این دارو باید با احتیاط در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد و تنها درصورتی که مزایای مورد انتظار برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی باشد دارو مصرف می شود.

آیا تزریق بتامتازون ممکن است به جنین صدمه وارد کند؟
یک مطالعه نشان داده است که تزریق استروئید به زنان باردار قبل از زایمان زودرس ممکن است خطر ابتلا به مشکلات رفتاری بعدی را افزایش دهد. در مراحل پایانی بارداری کورتیزول در جنین تولید می شود تا به تکامل ریه کمک کند و کودک را برای زندگی در خارج از رحم آماده سازد.

زمان و نحوه تزریق بتامتازون در بارداری
آمپول بتامتازون در بارداری زمانی تجویز میشود که شما علائم زایمان زودرس را داشته باشید، این علائم هم توسط پزشک تشخیص داده میشود. ممکنه در هفته ۳۱ بارداری یا حتی زودتر تشخیص زایمان زودرس داده شود و شما باید آمپول را تزریق کنید. نگران نباشید برای جنین ضرر ندارد. این آمپول را باید در دو روز متوالی و هر بار ۳ عدد تزریق کنید که بعد از تزریق حرکت جنین نیز کم میشود.که اگر حرکات خیلی کم شد باید نوار قلب از جنین گرفته شود.

خطر استفاده از بتامتازون چیست؟
- مطالعات حیوانی نشان داده است که تزریق بتامتازون به زن باردار می تواند بر سیستم ایمنی بدن، رشد عصبی و رشد فرزندانش تاثیر بگذارد. با این حال، این اثرات تنها در مطالعاتی نشان داده شده است که در آن استروئیدها در دوزهای بسیار بالایی یا در اوایل بارداری داده می شوند. در درمان زایمان زودرس، استروئیدها در اواخر بارداری داده می شوند.
- مطالعات انسانی هیچ خطری قابل توجهی در ارتباط با یک دوره استروئیدی منفرد نشان نداده است. مطالعات اثرات جانبی ناشی از استروئیدها بر رشد فیزیکی کودک نشان نداد. با این حال، مطالعات بیشتری باید انجام شود. در گذشته، زنانی که در معرض خطر زایمان زودرس بودند، یک بار در هفته استروئید مصرف می کردند تا زمانی که زایمان انجام شود. در حال حاضر، دوره های مکرر توصیه نمی شود، مگر اینکه در یک مطالعه تحقیقی شرکت داشته باشید.

اثرات جانبی بتامتازون چیست؟
شایعترین عارضه جانبی موضعی بتامتازون، سوزش است. سایر عوارض جانبی عبارتند از:
- سوزش، خارش یا خشکی پوست
- توده های قرمز در اطراف دهان
- رشد موهای بسیار ضخیم در مناطق غیر معمول بدن
- روشن شدن پوست یا از دست دادن رنگ طبیعی پوست
- نازک شدن پوست
- علائم کششی روی پوست
عوارض جانبی جدی بتامتازون شامل موارد زیر است:
- بثورات قرمز و پوست ملتهب
- حساسیت پوست به نور خورشید

چه کسی باید آمپول بتامتازون تزربق کند؟
در سال ۱۹۹۴، موسسه ملی بهداشت(NIH) دستورالعمل های مربوط به تجویز کورتون ها را برای زنان با زایمان زودرس منتشر کرد. با توجه به این دستورالعمل، پزشکان باید استروئیدها را به همه زنان با شرایط زیر بدهند:
- زنان در معرض خطر زایمان زودرس که در بین هفته 24 تا 34 بارداری هستند
- دریافت دارو برای کمک به توقف درد زایمان (داروهای Tocolytic)

چه کسی نباید بتامتازون را مصرف کند؟
بتامتازون ممکن است دیابت را کنترل کند. استروئیدها هنگامی که با ترکیبی از داروهای بتا-مینیمم مصرف می شود، حتی می تواند مشکل ساز باشد. زنان مبتلا به دیابت مستلزم نظارت بر قند خون برای سه تا چهار روز پس از دریافت استروئید هستند . علاوه بر این، زنان مبتلا به عفونت فعال یا مشکوک در رحم (کوریو آمنیونیت) نباید استروئید مصرف کنند.

هشدارها و اقدامات احتیاطی در مورد آمپول بتامتازون
در صورت وجود موارد زیر قبل از تزریق آمپول بتامتازون با پزشک خود صحبت کنید:
- اگر تا به حال افسردگی شدید یا افسردگی مانی (اختلال دوقطبی) داشته اید. این شامل داشتن افسردگی قبل از مصرف داروهای استروئیدی مانند تزریق بتامتازون است
- اگر هر یک از نزدیکان شما این بیماری را داشته است
- اگر تا به حال مبتلا به سل (TB) شده اید،
- اگر مبتلا به صرع، بیماری های شدید روانی، بیماری های قلبی، فشار خون بالا، زخم معده ، دیورتیکولیت (التهاب روده) یا عفونت تبخال چشم هستید.
- اگر پوکی استخوان دارید. زنان یائسه به خصوص در معرض این خطر هستند
- اگر شما یا هرکدام از خانواده تان گلوکوم داشته اید (افزایش فشار چشم)
- اگر اخیرا دچار حمله قلبی شده اید
- اگر سکته مغزی کرده اید یا سابقه سکته مغزی در خانواده دارید
- اگر اخیرا دچار آسیب دیدگی شده اید
- اگر به تازگی با کسی که دارای ویروس آبله مرغان یا سرخک است تماس داشته اید.
- اگر شما یا یکی از اعضای خانوادتان دچار دیابت هستید
- اگر غده تیروئید ضعیف دارید
- اگر مبتلا به میاستنی گراویس هستید (بیماری ای که باعث ضعف عضلانی می شود)
- اگر تا به حال از عوارض ناشی از کورتیکواستروئیدها رنج برده اید
- اگر بیماری کبد، کلیه یا قلب دارید
- اگر اواخر مصدوم شده اید
- اگر عفونت دارید
- اگر باردار هستید یا شیردهی می کنید.
- اگر دچار اختلال بینایی یا اختلالات دید هستید.
- اگر در حال مصرف داروهای دیگری از جمله داروهای بدون نسخه هستید، به پزشک خود اطلاع دهید:
بعضی از داروها ممکن است اثرات تزریق بتامتازون را افزایش دهد و اگر این داروها را مصرف می کنید پزشک باید با دقت شما را تحت نظر قرار دهد
- داروهای ضد دیابت یا انسولین خوراکی
- داروهای فشار خون بالا
- قرص های آب (دیورتیک ها)
- داروی رقیق کننده خون مانند وارفارین
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
- آسپرین
- داروهایی برای Myasthenia gravis به نام آنتی کولین استراز
- داروهایی برای قلب به نام گلیکوزید قلبی
- استازولامید (برای درمان گلوکوم)
- ریفامپیسین و ریفابوتین (آنتی بیوتیک برای سل) و افدرین
- کاربامازپین، فنیتوئین، پرییدون، فنوباربیتون و آمینوگلوتیمید برای صرع
- کاربن اکسولون (داروی زخم)، تئوفیلین (برای درمان آسم و سایر مشکلات تنفسی) و آمفوتریسین B (ضد قارچ)
- قرص پیشگیری از بارداری خوراکی( ضد پروژسترون)
- سموتروپین (هورمون رشد)
- آرامبخشهای عضلانی
- Fluoroquinolones برای برخی از عفونت ها
- Quetiapine علائم برخی از بیماری های روانی را بهبود می بخشد
- ترتینوئین (برای مشکلات پوستی مانند آکنه بد استفاده می شود)
داروهای دیگر، از جمله داروهایی که بدون نسخه تجویز می شوند. تزریق بتامتازون نیز ممکن است بر نتایج اشعه ایکس مثانه تاثیر بگذارد.

چگونه آمپول بتامتازون را نگهداری کنیم؟
این دارو را از دسترس کودکان دور نگهدارید. از این دارو پس از تاریخ انقضا استفاده نکنید. دارو را در دمای بیش از ۲۵ درجه سانتی گراد نگهداری نکنید. برای محافظت از نور، در بسته اصلی نگهداری کنید. داروها را از طریق فاضلاب یا زباله های خانگی دور نریزید. از داروساز خود بخواهید روش دور انداختن دارو که به شما بگوید. این اقدامات به حفاظت از محیط زیست کمک می کند.