درمان خانگی اسهال نوزادان

در مورد درمان اسهال در کودکان چه می دانید؟ اسهال موجب مرگ در کودکان کم سن می گردد و ۹ درصد از کودکانی که به دلیل اسهال جان خود را از دست داده اند سنی کمتر از ۵ سال داشته اند این درصد برابر با از دست دادن ۱۴۰۰ کودک به صورت روزانه است.

اسهال هرگز نشانه‌ی خوبی نیست؛ اما برای کودکان یا نوزادان به مراتب خطرناک‌تر بوده و حتی گاهی زندگی آن‌ها را تهدید می‌کند. مدفوع شل و آبکی نوزاد خود را سریعاً به پزشک اطلاع دهید.

اسهال زمانی است که مدفوع نوزاد به شکل مایع و بسیار روان باشد و مقدار آن در برخی موارد بیش از حد معمول می‌شود و نوزاد به دفعات مکرر نیاز به دفع مدفوع پیدا می‌کند. همچنین ممکن است مدفوع وی به شکل مخاطی باشد. اسهال نوزادان در برخی موارد با استفراغ همراه است.

عفونت های ویروسی، عفونت های گوش، عفونت باکتریایی، انگل، آلرژی های غذایی و مصرف آنتی بیوتیک ها برخی از دلایل اسهال نوزادان به شمار می روند.

میزان اسهال
- اسهال خفیف: ۵ مدفوع مایع آبکی در روز
- اسهال متوسط: ۶ تا ۹ مدفوع آبکی و مایع در روز
- اسهال شدید: ۱۰ مدفوع مایع و آبکی یا بیشتر در روز

دلایل ابتلا به اسهال در نوزادان
دلایل شایع اسهال در نوزادان عبارتند از:
- عفونت‌های ویروسی: هر مقدار ویروس (مانند روتاویروس و آنفولانزا) می‌تواند موجب ابتلا به اسهال و همچنین استفراغ، درد شکم، تب و لرز و درد نوزاد شود.
- عفونت‌های باکتریایی: باکتری‌ها مانند سالمونلا، شیگلا، استافیلوکوس، کامپیلوباکتر یا ای. کولی می‌توانند موجب اسهال گرفتن نوزاد شوند. اگر نوزاد شما به عفونت‌های باکتریایی مبتلا شده است، ممکن است دچار اسهال شدید همراه با انقباضات ماهیچه‌ای، مدفوع خونی و تب شود.
- عفونت‌های گوش: در برخی موارد عفونت گوش (عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی) می‌تواند باعث ابتلا به اسهال شود. در این موارد، نوزاد بسیار گریان و ناراحت بوده و به روی گوش خود دست می‌کشد. همچنین ممکن است نوزاد استفراغ کرده و بی‌اشتها شود و همچنین ممکن است او به تازگی دچار سرماخوردگی شده باشد.
- انگل: عفونت‌های انگلی هم ممکن است عامل ابتلا به اسهال باشند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر نوزاد شما در حال مصرف آنتی‌بیوتیک به اسهال مبتلا شود، این اسهال او مرتبط با دارویی است که مصرف می‌کند.
- عدم تحمل غذایی یا حساسیت‌های غذایی: ممکن است نوزاد غذایی بخورد که هضم آن در روده برای او مشکل باشد. این غذاها برای هر فرد متفاوت است.
- عدم تحمل لاکتوز: این متداول‌ترین نمونه عدم تحمل غذایی است
- مواد افزودنی و رنگ‌های شیمیایی یا شکر: این مواد می‌توانند روده نوزادان را دچار مشکل کنند.
- آلرژی‌های غذایی: آلرژی‌های غذایی علائم مختلفی دارند و اسهال مخاطی که گاهی اوقات با خون نیز همراه است یکی از این علائم است. عدم تحمل غذایی ممکن است تأثیر خود را در نقاط مختلف بدن مانند روده‌ها، پوست و دستگاه تنفسی بگذارد.
- آلرژی به پروتئین شیر: این یک نمونه از علائم آلرژی‌های غذایی است. ممکن است نوزاد دچار اسهال شود یا صورت، بدن و ناحیه تحت پوشک او دچار بثورات پوستی شده و آب بینی او روان شده و دچار سرفه و خس‌خس سینه شود.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در بیشتر اوقات، اسهال نوزاد به حدی است که باید مراقبت‌های پزشکی اورژانسی از او به عمل آید اما در صورتی که کودکی علائمی مبنی بر کم‌آبی بدن داشته باشد (خشک بودن پوشک برای مدتی بیش از ۶ ساعت، کمبود اشک یا نیامدن اشک، خشکی دهان، چشم‌های گودرفته یا کم‌تحرکی) باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر در مدفوع نوزاد خون دیدید یا نوزاد تب شدیدی کرد و مکرراً استفراغ کرد باید به پزشک مراجعه کرد.

تشخیص
به کمک معاینات فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی و مشاهده مدفوع نوزاد می‌توان بیماری او را تشخیص دهد. اگر خون یا چرک در مدفوع نوزاد دیده شد یا اسهال او به موقع بهبود نیافت، آزمایش مدفوع می‌تواند به شناسایی دلیل زمینه‌ای کمک می‌کند. این آزمایش‌ها شامل کشت مدفوع، مطالعات ویروسی و آزمایش انگل می‌شود.

درمان اسهال نوزادان
معمولاً علائم اسهال در نوزادان پس از ۳ تا ۵ روز برطرف می‌شود و این بیماری به ندرت بیش از دو هفته طول می‌کشد. به هر حال، برای رهایی از این بیماری برخی اقدامات مراقبتی که در زیر به آنها اشاره شده می‌تواند مفید باشد:
نوشیدن مایعات
غالباً اسهال باعث کم‌آبی بدن می‌شود و نوزاد دچار خشکی دهان، خشکی غیرطبیعی شده و تحریک‌پذیر می‌شود. زمانی که نوزاد به اسهال مبتلا می‌شود، باید مایعات زیادی به وی بنوشانید. مصرف مقادیر کم مایعات به دفعات مکرر می‌تواند بسیار مفید باشد. از دادن آب‌میوه یا نوشیدنی‌های غیرطبیعی به نوزاد اجتناب کنید زیرا ممکن است بیماری او را تشدید کند.
جبران کم‌آبی بدن
پزشکان توصیه می‌کنند که اگر نوزاد دچار کم‌آبی شد، آب بیشتر یا مایعات خوراکی بیشتر بین وعده‌های غذایی نوزاد به او بدهید. داروهای خوراکی جبران‌کننده کم‌آبی بدن باید هر ۴ تا ۶ ساعت یک مرتبه به نوزاد داده شوند. مصرف شیر مادر یا شیر خشک از شیشه باید به شکل عادی ادامه یابد. در موارد شدید ابتلا به اسهال، ممکن است نیاز باشد که نوزاد در بیمارستان بستری شده و آب بدن او به وسیله لوله‌ای که آب را به معده می‌رساند تأمین شود یا از طریق تزریق سرم این کم‌آبی بدن جبران شود.
دارو
در صورتی که نوزاد به اسهال شدید مبتلا شود، پزشک داروهایی برای درمان اسهال تجویز می‌کند. یکی از داروهای مؤثر برای درمان اسهال کودکان بزرگ‌تر از سه ماه راسکادوتریل است.
آنتی‌بیوتیک‌ها
در صورتی که اسهال نوزاد منشأ باکتریایی یا انگلی داشته باشد، آنتی‌بیوتیک‌ها به درمان اسهال نوزاد کمک می‌کنند.
ترکیب غذاها
اگر نوزاد شما شروع به خوردن غذاهای جامد کرده است به او سیب خردشده، موز تیره، غذاهای نمکی، هویج، کدو، پوره سیب‌زمینی، برنج و بلغور جو دو سر بدهید. همچنین شما می‌توانید به نوزاد نان برشته، کلوچه، نان، چوب شور، برنج، نودل، موز، سیب، هویج، کدو، بلغور جو دو سر و ماست با میکروب‌های فعال بدهید.
از مصرف محصولات تولید شده از شیر اجتناب شود
برخی نوزادان در هنگام ابتلا به اسهال دچار عدم تحمل لاکتوز می‌شوند بنابراین باید به متخصص اطفال مراجعه کنید.

آیا نوزاد شیرخواره کمتر دچار اسهال می‌شود؟
بله. برخی از محتویات شیر مادر می‌تواند از رشد موادی که باعث ابتلا به اسهال می‌شوند جلوگیری کنند.

چگونه می‌توان از ناراحتی نوزاد کاست؟
نوزاد را در آغوش گرفته در حد امکان او را نوازش کرده و آرام کنید و او را خشک نگه دارید. حتماً مراقب پوشک او باشید زیرا در صورت ابتلا به اسهال ممکن است نوزاد دچار درد و زخم در ناحیه پوشک شود. در صورتی که اسهال نوزاد بیش از یک روز طول کشید از کرم‌های محافظ برای پیشگیری از سوزش استفاده کنید. کودک با استراحت کردن می‌تواند به سرعت این بیماری را پشت سر گذارد.

پیشگیری
رعایت مناسب بهداشت می‌تواند احتمال ابتلا به اسهال را کاهش دهد زیرا موادی که باعث ایجاد اسهال می‌شوند به آسانی از دست و دهان منتقل می‌شوند؛ بنابراین دست‌های خود را قبل از عوض کردن پوشک نوزاد خوب بشویید. نوزاد ممکن است در اثر ابتلا به اسهال در ناحیه پوشک دچار سوختگی شود. برای پیشگیری از سوختگی نوزاد می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- پوشک نوزاد را در فواصل زمانی کوتاه عوض کنید.
- پشت کودک را با آب تمیز کنید. زمانی که کودک دچار اسهال می‌شود از دستمال مرطوب استفاده نکنید.
- اجازه دهید پشت کودک با جریان هوا خشک شود.
- از کرم ضد سوختگی استفاده کنید.

نکته

اسهال و استفراغ از بیماری های شایع دوران کودکی هستند و با وجود اینکه در بزرگسالی هم اتفاق می افتند، اما بروز آن در بچه ها و به خصوص دوران شیرخوارگی بسیار مهم تلقی می شود.
قصد من از نگارش این یادداشت، آموزش نکاتی اساسی در پیشگیری از آن است چون تأکید روی اسهال و استفراغ به علت عوارضی است که بر جای می گذارند.
اگر بتوانید از بروز آنها جلوگیری کنید و یا لااقل از بروز عوارضی مانند کم آبی ناشی از آن پیشگیری کنید، بهترین اقدام را در روند درمان انجام داده اید. اما چطور می توانید این کار را انجام دهید.
اول از همه باید بدانید بچه ها تا پیش از شش ماهگی تنها باید با شیر مادر تغذیه شوند. شیوع اسهال و استفراغ در کودکانی که از شیشه و پستانک استفاده می کنند، بیشتر است، چون این وسایل به راحتی آلودگی ها را انتقال می دهند. چه دست های آلوده ای که پستانک یا سرشیشه را بارها در دهان کودک می برد!

اغلب موارد اسهال از نوع ویروسی است، ولی اگر اسهال میکروبی و انگلی اتفاق بیفتد، باید خیلی مواظب باشید، چون غیر از عارضه کم آبی، با تب و وجود خون در مدفوع نیز همراه است. بنابراین اگر کودک شما دل پیچه دارد و خون و بلغم (تکه های سفید رنگ) در مدفوع او می بینید، موضوع را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص سریع و تجویز آنتی بیوتیک اختصاصی، روند درمان تسریع شود.

شما برای جلوگیری از عوارض کم آبی و افت فشار خون احتمالی و یا حتی شوک، باید حتماً از پودر او. آر.اس ( (ORSاستفاده کنید. یک بسته ی آن را در یک لیتر آب جوشیده حل کرده و خنک کنید و با قاشق یا فنجان به کودک بدهید. مبادا آن را در شیشه شیر بریزید. سعی کنید هر چند دقیقه یک قاشق به او بدهید، به خصوص اگر کودک استفراغ می کند. کودک مبتلا به کم آبی، با میل و رغبت از این مایع معجزه آسا خواهد نوشید.
دادن تکه های خرد شده یخ (یخ پودری شکل) نیز مناسب است. او.آر.اس نه تنها آب، بلکه املاح اساسی مثل سدیم و پتاسیم را داراست.
تغذیه کودک شیرخوار را همچنان با شیر مادر ادامه بدهید و اگر غذا می خورد، لزومی به پرهیز غذایی نیست. همه چیز بخورد، ولی مایعات شیرین که تشدید کننده اسهال است را قطع کنید و به جای آن دوغ و ماست به کودک بدهید.
اگر آب میوه دوست دارد، حتماً به طور طبیعی، آن را در منزل تهیه کنید و مصرف نوع آماده صنعتی آن ممنوع است.میوه سیب خیلی خوب است اما آب سیب به بچه ندهید.بهترین مایع آب و او.آر.اس است.
چندی پیش شرکت تولیدکننده ای برای بهبود طعم بد او.آر.اس، مواد طعم دار به آن افزوده بود که این اشتباه جبران نشدنی است، چون بچه ای که حتی کم آبی ندارد، از طعم آن خوشش می آید و با نوشیدن آن، تنظیم املاح سدیم و پتاسیم در بدنش به هم می خورد که این مشکل آفرین خواهد بود.

رنگ مدفوع نوزادان