آزمایشات سه ماهه دوم بارداری

اگر سه ماهه اول بارداری خود را بدون مشکل پشت سر گذاشته‌اید، به احتمال زیاد بقیه دوران حاملگی را نیز بدون مشکل سپری خواهید کرد. اما وقتی صحبت از بارداری به میان می‌آید، نمی‌توان اوضاع را به بخت و اقبال واگذار کرد. بنابراین، اگر نتایج آزمایشات سه ماهه اول خوب بوده، دلیلی ندارد آزمایشات سه ماهه دوم و سوم را انجام ندهید. در این مطلب، شما را آزمایش‌های ضروری مربوط به سه ماهه دوم و سوم بارداری بیشتر آشنا می‌کنیم.

CBC: این آزمایش همان تست شمارش سلول‌های خون است. شمارش کامل سلول‌های خون در سه ماهه دوم بارداری انجام می‌گیرد تا غلظت و تعدادسلول‌های مختلف خون بررسی شود. پزشک با بررسی نتایج تست تشخیص می‌دهد که مادر کم‌خونی دارد یا خیر.این تست کمک می‌کند که هرگونه عفونت یا بیماری باقی‌مانده از ماه‌های اولیه بارداری تشخیص داده شود.

GCT: این آزمایش همان تست تحمل گلوکز است که در هفته بیست و چهارم یا بیست و هشتم بارداری انجام می‌گیرد؛ در این آزمایش یک گلوکز خوراکی ۷۵ گرمی به مادر داده می‌شود و ۲ ساعت بعد نمونه خون گرفته می‌شود تا غربالگری دیابت بارداری انجام بگیرد. اگر مادر در طول دوران بارداری دچار دیابت حاملگی شود، ممکن است یک نوزاد بیش از حد بزرگ به دنیا بیاورد که اغلب مشکلاتی دارد. اگر مقدار مشخص شده در تست عدد ۱۴۰ mg/dl را نشان می‌دهد، به این معنی است که مادر دیابت دارد.

آزمایشات نشانگر: اگر نوزاد مشکوک به هرگونه ناهنجاری کروموزومی باشد، حتی پس از انجام آزمایشات سه‌گانه به یک تست دیگر نیاز خواهد بود. نمونه خون مادر مجددا گرفته شده و سطح هورمون hCG و استریول در آزمایش نشانگر بررسی می‌شود.

گاهی اوقات حتی سطح آلفا فتوپروتئین نیز بررسی می‌شود؛ پروتئینی که توسط جنین ترشح می‌شود. سطح غیر طبیعی آلفا فتوپروتئین نشان می‌دهد که نوزاد در معرض خطر ابتلا به سندروم داون یا نقص لوله عصبی قرار دارد که از طریق سونوگرافی یا آمنیوسنتز قابل تشخیص هستند.

آمنیوسنتز: این آزمایش یک تست اختیاری و تهاجمی است که روی خانم‌های باردار انجام می‌شود. همه آزمایشگاه‌ها قادر به انجام آمنیوسنتز نیستند. آزمایشگاه‌ها برای انجام این تست باید مجوز داشته باشند. اگر گزارش‌های به دست آمده از تست نشانگر غیرطبیعی باشد، پزشک از بیمار می‌خواهد که این تست را انجام دهد. در این تست، یک سوزن کوچک از طریق شکم وارد کیسه آمنیوتیک شده و مایع حاوی سلول‌های جنینی را بیرون می‌کشد. بررسی سلول‌ها امکان تشخیص نقص لوله عصبی و اختلالات ژنتیکی را ممکن می‌سازد. اما اشکال این تست این است که خطر سقط جنین را بالا می‌برد. اما جنبه مثبت آن این است که پزشک می‌تواند به احتمال ۹۹ درصد هرگونه نقص لوله عصبی و به احتمال ۱۰۰ درصد هر گونه ناهنجاری ژنتیکی را تشخیص دهد.

آزمایش ادرار: آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت، دیابت یا اختلالات کلیوی انجام می‌شود.

مهم ترین مطالب در این‌باره:

برخی از آزمایش ها، مانند کشت های گروه استرپتوک گروه ب، انجام شده بنابراین مقیاس ها ممکن است برای جلوگیری از مشکلات خاص بررسی شود. سایر آزمایش ضربان قلب جنین یا شرح حال بیوفیزیکی، انجام شده است تا از سلامت جنین اطمینان دهد.

انجام کشت های گروه B Strep
تنها آمایش عادی که ممکن است در طول یکی از آخرین معاینات دوران بارداری شما انجام شود، یک کشت برای باکتری گروه B Strep است، که به طور شایع در مهبل و مقعد یافت می شود. در انجمن علمی، مباحثی مبنی بر انجام یا عدم انجام آزمایش بررسی گروه B Strep به طور عادی برای خانم ها مطرح می شود. برخی از متخصصان زنان و زایمان این آزمایش را در ۳۶ هفتگی انجام می دهند، ولی عده ای دیگر نه، در حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از خانم ها این ارگانیسم را مخفی نگاه می دارند.درصورتی که کشت در ۳۶ هفتگی مثبت باشد، دکتر شما در طول درد زایمان، آنتی بیوتیک تجویز می کند تا خطر انتقال باکتری را به بچه کاهش دهد.درمان زودتر باکتری ممکن است مؤثر نباشد، زیرا می تواند در زمانی باز شود که درد زایمان شروع می شود . در حال حاضر هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند نتیجه را فوراً معلوم کند، بنابراین نمی توانید آزمایش گروه B Strep را در زمان درد زایمان انجام دهید و باید جلوتر انجام شود.

اندازه گیری تکامل ریه
اگر برای تکرار یک زایمان سزارین (به این معنی است که در بارداری قبلی خود سزارین انجام داده اید) یا القای درد زایمان در کمتر از ۳۹ هفتگی برنامه ریزی می کنید، برخی از پزشکان برای تثبیت تکامل ریه های جنین و آمادگی به کار، پیشنهاد انجام آمنیوسنتز را می دهند.رایج ترین آزمایش انجام شده برای تکامل ریه نسبت L/S نام دارد. یعنی نسبت لیستین به سفنگومیلین (هر دوی آن ها مواردی است که در مایع آمنیوتیک یافت می شود). اگر نسبت L/S ۲ یا بیشتر باشد، یا PG (فسفاتیدیل گلیسرول، ماده ای از سلول های ریه کامل شده تولید می شود) در مایع آمونیک وجود داشته باشد، ریه های بچه کامل در نظر گرفته می شود.

ارزیابی وضعیت سلامت جنین
پزشک ممکن است در مواقع خاصی، پیشنهاد انجام آزمایش هایی را برای فرزند شما بدهد. این آزمایش ها، که مراقبت جنینی پیش از زایمان نیز گفته می شود، وضعیت سلامت بچه را کنترل می کند. پزشک می تواند این آزمایش ها را از هر زمان بعد از ۲۴ هفتگی تا ۲۶ هفتگی، در صوتی که دلایلی برای نگرانی وجود داشته باشد.


تست بدون استرس (NST)
Freeman و Lee با معرفی تست بدون استرس « تسریع تعداد ضربان قلب جنین در پاسخ به حرکات جنین » را به عنوان نشانه ای از سلامت جنین معرفی کردند.در این تست، با استفاده از تکنیک داپلر، همزمان با احساس حرکات جنین توسط مادر، تسریع تعداد ضربان قلب جنین مشخص می شود.این تست به منظور ارزیابی وضعیت سلامتی جنین انجام می شود و در برگیرنده ی استفاده از یک مانیتور خارجی جهت مشاهده حرکات و تحریکات قلب جنین (FHR) همراه با حرکات جنین می باشد.تسریع در ضربانات قلب جنین می تواند علامت سیستم عصبی مرکزی و خودمختار باشد که نمی تواند به دلیل هایپوکسی داخل رحمی ایجاد شده باشد. مدت انجام این تست ۲۰ دقیقه می باشد و انجام این تست بسیار آسان بوده و از نتایج این تست برای تفسیر نتایج مثبت کاذبی که در تست OCT به دست می آید استفاده می شود.

انجام تست بدون استرس عموماً نوعی آزمایش وضعیت جنین است و با تست استرس انقباضی که شامل بررسی عملکرد رحمی جفتی است تفاوت دارد .در حال حاضر تست بدون استرس پرکاربردترین روش اولیه ای است که برای ارزیابی سلامت جنین بکار می رود و در سیستم تست پروفایل بیوفیزیکی نیز وارد شده است جنین نرمال سیکل های خواب و بیداری ۲۰ تا ۴۵ دقیقه ای دارد که طول این سیکل ها با پیشرفت حاملگی افزایش می یابد . با حرکات بدن جنین ، FHR بطور نرمال دچار Acceleration (شتاب) می شود . در NST حرکات جنین توسط مادر درک می شود و ثبت می گردد و FHR باداپلر تحت مانیتورنیگ قرار می گیرد و نتیجه ی تست به یکی از ۲ صورت زیر است
1 - واکنشی Reactive
۲ - غیر واکنشی Non Reactive

موارد کاربرد تست بدون استرس
کنترل حاملیگی های پرخطر که شامل آن دسته از حاملیگی های است که
1. مادر دچار دیابت
۲. فشارخون بالا و القا شده توسط حاملگی بوده
3. تأخیر در رشد داخل رحمی
۴. چندقلویی
۵. پارگی کیسه آب به طور خود به خودی
6. حاملگی پست ترم
۷. مرده زایی قبلی
8. کاهش حرکت جنین

نحوه انجام تست
تست بدون استرس با استفاده از دستگاه مانیتورینگ خارجی جنین انجام میشود.مادر در وضعیت نیمه نشسته و خوابیده به طرف چپ قرار میگیرد سپس مبدل اولتراسونیک پس از آغشته شدن به ژل مخصوص توسط کمربند در قسمتی که ضربان قلب بصورت واضح شنیده میشود قرار میگیرد. فشار خون مادر قبل از شروع تست و سپس هر ۱۰ دقیقه چک میشود چنانچه افت و یا افزایش ناگهانی فشار خون مشاهده شود وضعیت اصلاح شده و مجددا تست انجام میشود. این تست در هر زمان بعد از ۲۶ تا ۲۸ هفتگی بارداری توصیه می‌شود.

تسریع ضربان قلب
آزمایش بدون استرس بر این پایه استوار است که تعداد ضربان قلب در جنین هایی که فاقد اسیدوز (اسیدوز به علت هیپوکسی یا دپرسیون نورولوژیک) هستند، در پاسخ به حرکات جنین به صورت گذرا تسریع می شود.برخی دستگاه ها دکمه ای داشته که به مادر داده می شود که با حرکت جنین، با فشار دادن آن دکمه حرکت جنین بر روی نوار ثبت می شود.در جنین های پره ترم کاهش تعداد تسریع ( Acceleration ) مشاهده می شود که دلیل آن کمتر از حدطبیعی بودن فشار اکسیژن ( PO۲ ) خون شریان نافی در این جنین ها است.سن حاملگی، تسریع و یا واکنش پذیری ضربان قلب جنین را تحت تأثیر قرار می دهد. با بالا رفتن سن حاملگی، درصد تعداد حرکات بدنی همراه با تسریع ضربان و همچنین دامنه ی این تسریع ها افزایش پیدا می کند.