اندازه هماتوم در بارداری، چه اندازه ش خطرناکه؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من باردار هفته ۷هفته و ۶روزم رفتم سونوگرافی گفت جنین سالم است و نرمال. گفت هماتوم با اندازه ٨*١۶دارید. یعنی چی؟

پاسخ دکتر آفت دنیوی، جراح و متخصص زنان و زایمان، نازایی :
دوست عزیز هماتوم لکه خون پشت جفت است. خیلی وقت ها محل اتصال جفت به دهانه رحم دچار شل شدگی می شود و سست می شود و در آن محل لخته ای برای جلوگیری از جدا شدن ایچاد می شود. این لخته ها با بزرگ شدن جفت از بین می روند. تحت نظر پزشک شیاف استفاده کنید و استراحت نسبی داشته باشید.

مهمترین مطالب در این‌باره:
هماتوم به جمع شدن موضعی خون یا لخته شدن خون که در بیرون رگ های خونی، در بافت ها و اندام اتفاق می افتد می گویند. هماتوم جفتی، جمع شدگی خون بین غشای جفت و رحم می باشد. این هماتوم معمولا در مراحل اولیه بارداری بروز می کند. هماتوم جفتی را می توان با استفاده از سونوگرافی تشخیص داد. لخته خون به صورت جرم های سیاه در رحم دیده می شود.
در خانم هایی که هماتوم جفتی دارند، نتیجه به سایز هماتوم ، سن مادر و سن جنین بستگی دارد. اگر هماتوم کوچک یا متوسط باشد، هماتوم از بین می رود. در واقع در این حالت لخته خون جذب بدن می شود یا از طریق خونریزی خارج می شود. اما اگر هماتوم بزرگ باشد، حداقل 30 تا 40% جفت را از پوشش داخلی رحم جدا می کند. اگر هماتوم درمان نشود و رشد کند می تواند باعث از بین رفتن غشای داخلی رحم شود. همچنین از رحم جدا میشود و باعث سقط جنین و جفت می شود.
هنوز دلیل هماتوم جفتی شناخته نشده است اما گاهی اوقات در طول لقاح تخمک، تخمک از رحم جدا می شود و باعث خونریزی می شود. این مسئله در هر خانمی می تواند اتفاق بیفتد و به سن بستگی ندارد. هماتوم کوچک هیچ علائمی ندارد. علائم رایج بیماری در سه ماهه اول و دوم بارداری شامل خونریزی واژن، درد شکم و زایمان زودرس می باشد. خونریزی واژن یکی از علائم رایج هماتوم جفتی می باشد. بنابراین اگر در هفته های اول بارداری، خونریزی مشاهده کردید بهتر است سونوگرافی انجام دهید. در مقاله ای دیگر به چگونگی جلوگیری از زایمان زودرس اشاره شده است.
علائم هماتوم جفتی در مراحل انتهایی بارداری شدیدتر می باشد و شامل درد و فشار بر رحم و جنین می باشد. در واقع درمانی مشخص برای هماتوم وجود ندارد. آسپرین نوعی رقیق کننده خون می باشد که خون را لخته می کند. ضد منعقد کننده نیز برای این امر استفاده می شود. خانم هایی که هماتوم جفتی دارند، باید استروژن و پروژسترون برای کمک به رشد جنین مصرف کنند. در این حالت باید از فشار آوردن به مادر و بلند کردن سنگینی جلوگیری کرد. برخی پزشکان به شما توصیه می کنند استراحت کنید برخی دیگر فعالیت کمی در روز را توصیه می کنند. برخی پزشکان نیز توصیه می کنند از نزدیکی جنسی اجتناب کنید.

هماتوم جفتی در بارداری چیست؟
هماتوم جفتی در رحم در بارداری نوعی لخته خون می باشد که بین غشای بارداری و دیواره رحم دیده می شود. خونریزی هماتوم زمانی اتفاق می افتد که قسمتی از غشای بارداری از رحم جدا شود. دلیل این اتفاق هنوز مشخص نیست. خوشبختانه این مشکل خیلی رایج نیست و در ۱% کل بارداری ها دیده می شود. نکته مهم این است که خانم هایی که در بارداری با هماتوم جفتی مشاهده می شوند، باز هم فرزندانی سالم و نرمال به دنیا می آورند.

دلایل و مشکلات هماتوم در رحم در بارداری
دلیل اصلی هماتوم در ابتدای بارداری هنوز مشخص نیست اما بیشتر پزشکان معتقدند در هنگام لقاح اگر تخمک از رحم جدا شود می تواند باعث خونریزی در رحم شود. خانم باردار هیچ کاری برای جلوگیری از این مشکل نمی تواند انجام دهد. تمام خانم ها در هر سنی و هر شرایطی ممکن است دچار این مشکل شوند. مطالعات نشان می دهد اگر هماتوم در رحم در هنگام بارداری مشاهده شود، احتمال سقط جنین را افزایش می دهد. در صورتی که هماتوم در ابتدای بارداری مشاهده شود یا سایز آن بزرگ باشد، احتمال سقط جنین زیاد می شود. هماتوم کوچک در رحم تاثیری بر جنین در بارداری ندارد. علاوه بر سقط جنین مشکلاتی که در اثر وجود هماتوم بزرگ ایجاد می شود شامل زایمان زودرس یا رشد نکردن جنین است.

علائم و نشانه های هماتوم در بارداری
یکی از علائم خونریزی جفتی در زنان باردار خونریزی است. شدت و مقدار خونریزی در هر فردی متفاوت است؛ برخی لکه مشاهده می کنند، برخی خونریزی شدید دارند و برخی دیگر لخته مشاهده می کنند. اگر خانم باردار خونریزی شدید به دلیل هماتوم مشاهده کند، احتمال سقط جنین زیاد می شود. علاوه بر خونریزی، علائم دیگر هماتوم جفتی شامل درد و گرفتگی عضلات شکم می باشد. در بیشتر موارد علائمی مشاهده نمی شود و پزشک در هنگام سونوگرافی برای بررسی سلامتی و رشد جنین به وجود هماتوم پی می برد.
خونریزی ناشی از هماتوم می تواند از یک جریان سنگین با لخته تا لکه بینی خفیف تا خونریزی باشد. خونریزی واژینال در طول نیمه اول بارداری در هر چهار خام بر یک خانم تاثیر می گذارد و دلیل معمول برای سونوگرافی سه ماهه اول است. برخی از زنان نیز در اثر خونریزی گرفتگی های عضلانی را تجربه می کنند.

هماتوم چه تفاوتی با خونریزی های دیگر دارد؟
هماتوم زیر سرمی تنها یک دلیل خونریزی در حاملگی است. علت دقیق آنها ناشناخته است. آنها مشابه لکه بینی نیستند. طبق گفته کالج آمریکایی متخصص زنان و زایمان، این علامت در ۱۵ تا ۲۵ درصد زنان در طی سه ماهه اول رخ می دهد. در حالی که لکه بینی در هر مرحله از بارداری رخ می دهد و در سه ماهه اول شایع ترین زمان است. علل لکه بینی عبارتند از:
- لقاح
- گسترش رحم
- مقاربت
- افزایش سطح هورمون
- تغییرات دهانه رحم، از جمله پولیپ های دهانه رحم
- معاینات واژن
لکه بینی چندین نقطه خون است. در حالی که لکه بینی لکه بینی با خونریزی واژینال متفاوت است. خونریزی همراه با لکه بینی اغلب نشانه ای از چیز دیگری است. خونریزی تنها نشانه یا علائم هماتوم است. خونریزی شدید نیز می تواند نشانه ای از:
- حاملگی خارج رحمی که تخمک در خارج از رحم کاشته می شود
- سقط جنین
- بارداری مولار ، یک بیماری نادر است که منجر به توده بافتی در رحم می شود
- پارگی رحم
- جداسازی جفت از رحم
- زایمان زودرس، که زودتر از هفته ۳۷ بارداری رخ می دهد
این علل جدیتری از خونریزی واژینال همراه با علائم دیگری همچون درد شدید شکم و سرگیجه است. اگر پزشک خونریزی واژینال را تشخیص دهد، احتمالا شروع به درمان برای جلوگیری از سقط جنین می کند. گزینه ها ممکن است شامل پروژسترون یا دیودروژسترون باشند. اگر هماتوم بزرگ باشد، موارد زیر به شما توصیه می شود:
- در رختخواب بمانید
- از ایستادن به مدت طولانی اجتناب کنید.
- اجتناب از رابطه جنسی
- اجتناب از ورزش

عوارض جانبی هماتوم
هماتوم ها در اوایل دوره ی سه ماهه ی اول ایجاد می شوند که کمتر از سه ماهه اول یا دوم مشکل ساز هستند. به طور کلی، هماتوم های کوچک در سطح جفت نسبت به آن هایی که در زیر جفت یا پشت غشاء جنین رشد می کنند، بسیار کمتر رخ می دهند.
هماتوم هایی که رشد نمی کنند، موجب نگرانی کمتری می شوند. اگر بیش از 30 درصد جفت از بین رود، می تواند هماتوم را بزرگتر کند. در واقع، تحقیقات نشان داده است که هماتوم می تواند خطر عوارض حاملگی را افزایش دهد، از جمله سقط جنین، زایمان زودرس، انقباض جفت و پارگی زودرس غشاء . این خطر تا حد زیادی مربوط به اندازه هماتوم، دوران بارداری و سن مادر است.

درمان هماتوم جفتی
متاسفانه هیچ گونه درمان مشخصی برای هماتوم در رحم در طول بارداری وجود ندارد. بیشتر پزشک ها استراحت را توصیه می کنند. اما برخی پزشک ها توصیه می کنند خانم بارداری که هماتوم دارد به فعالیت های روزانه اش ادامه دهد. در هنگام وجود هماتوم در بارداری، خانم باردار باید از برداشتن سنگینی، سریع راه رفتن و نزدیکی جنسی اجتناب کند.
درمان هماتوم در بارداری در بارداری های متفاوت و با توجه به سلامتی مادر و شرایط پزشکی او متفاوت می باشد. برخی پزشکان معتقدند مادر باید استراحت مطلق کند. اما برخی دیگر رقیق کننده خون مانند آسپرین برای خونریزی لخته ها تجویز می کنند. به مادر توصیه می شود آب به مقدار زیاد بنوشد تا بدن کم آب نشود. کم آبی باعث می شود رحم به هم بچسبد و باعث لخته شدن خون و آسیب به جنین می شود.
مطالعات نشان می دهد نظارت بر هماتوم توسط پزشک کافی است و نیازی به درمان هماتوم نمی باشد. پیش از هفته بیستم بارداری ، لخته توسط بدن جذب می شود یا به طور کامل خونریزی انجام می شود. علائم هماتوم شامل خونریزی منظم از واژن، گرفتگی عضلات شکم و درد می باشد. بهترین روش، استراحت و دوری از استرس روحی و فیزیکی می باشد.