از چه سنی میتوان به کودک عسل داد؟

دادن عسل به نوزاد زیر یک‌سال باعث بروز مسمومیت "بوتولیسم" می‌شود. بوتولیسم در اثر اسپورهای باکتری بوتولینم به‌وجود می‌آید. اسپورهای این باکتری به مقدار زیادی در خاک، گرد و غبار و عسل وجود دارد. اگر این اسپورها توسط افراد بزرگسال بلعیده شوند، تأثیر بدی بر آنها ندارند. ولی اگر وارد بدن نوزاد شوند، در مجرای گوارشی او تکثیر می‌یابند و باعث تولید سم بوتولینم می‌شوند. حتی اگر برای شیرین‌شدن سر پستانک نوزاد، عسل به آن بمالید، این سم را در بدن نوزاد ایجاد خواهد کرد. سم بوتولینم به‌عنوان کشنده‌ترین سم برای انسان شناخته شده است. مقدار کشنده آن یک ده‌میلیونیم میلی‌گرم به‌ازاء هر کیلوگرم وزن بدن است که این مقدار با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود. اگر این مقدار بسیار جزئی وارد جریان خون شود، در کمتر از چند دقیقه با فلج‌کردن عضلات تنفسی، باعث مرگ فرد می‌شود.

بوتولیسم نوزادان، در تمام قاره‌ها به‌جزء آفریقا وجود دارد. بوتولیسم می‌تواند توسط خاک یا گرد و غبار (به‌خصوص گرد و خاک کیسه جاروبرقی) در نوزاد ایجاد شود، ولی خوردن عسل، مهم‌ترین عامل بروز این مسمومیت است. مسمومیت بوتولیسم در نوزادان زیر یک‌سال اتفاق می‌افتد، ولی بیشتر تا سن ۶ ماهگی است. خوشبختانه در بیشتر موارد، مقدار سم آنقدر کم است که مسمومیت غیرقابل تشخیص است.

اولین علامت بوتولیسم در نوزاد، یبوست است (البته یبوست در بسیاری از نوزدان شایع است و خطری هم ندارد) که ۳ تا ۳۰ روز بعد از خوردن عسل بروز می‌کند. در طی روزهای بعدی نوزاد دچار ضعف، بی‌میلی به غذا، کاهش اشتها و گریه‌کردن ضعیف می‌شود.

اگر بیماری پیشرفت کند، نوزاد کمتر و کمتر حرکت می‌کند و آب از دهانش می‌ریزد. عمل مکیدن و بازکردن دهان کاهش می‌یابد. عدم کنترل سر نیز از علائم جدی این بیماری است. حتی تنفس ضعیف ممکن است به تدریج یا به‌طور ناگهانی بروز کند. پس اگر کودک سالمی دچار علائم بالا باشد یعنی یبوست همراه با ضعف در مکیدن و گریه‌کردن یا نفس‌کشیدن، باید او را نزد پزشک ببرید، زیرا ممکن است دچار بوتولیسم شده باشد، مگر اینکه علت دیگری برای این ضعف وجود داشته باشد.

اگر پزشک تشخیص داد که کودک دچار بوتولیسم شده است، بایستی برای مدت یک‌ماه در ICU تحت مراقبت ویژه باشد (با سیستم تهویه خودکار و غذاخوردن متناسب از راه لوله). بعد از آن برای مدت دو هفته هم در بیمارستان بستری شود. اگر پزشک بوتولیسم را به‌درستی و فوری تشخیص دهد و نوزاد هم سریعاً تحت درمان و مراقبت قرار بگیرد، هیچ خطری سلامتی نوزاد را تهدید نخواهد کرد و می‌تواند کاملاً بهبود یابد. میزان مرگ ناشی از این مسمومیت در نوزادان بستری در بیمارستان کمتر از یک‌درصد است. اخیراً یک پادزهر برای این مسمومیت کشف شده است که می‌تواند مدت زمان بستری شدن در بیمارستان و ICU را کاهش دهد. مؤثرترین روش برای جلوگیری از مسمومیت بوتولیسم در نوزاد، ندادن عسل به اوست. شیر مادر نیز شدت بوتولیسم را کاهش می‌دهد. بنابراین علی‌رغم فواید فراوان عسل، مصرف آن در کودکان زیر یک سال مجاز نمی‌باشد و برای سلامتی آنها مضر است.