بیماری پره اکلامپسی در بارداری، علل و علائم

پره اکلامپسی نوعی مشکل در دوران بارداری است، که با فشار خون بالا و آسیب به سایر ارگان ها از جمله کلیه مشخص می شود. پره اکلامپسی معمولا بعد از هفته بیستم بارداری در خانم هایی با فشار خون نرمال آغاز می شود. حتی افزایش اندک در فشار خون می تواند علامتی از پره اکلامپسی در بارداری باشد. در صورت عدم درمان، پره اکلامپسی می تواند منجر به عوارض جدی برای مادر و جنین شود. اگر به پره اکلامپسی دچار شدید تنها راه درمان انجام زایمان است. اگر تشخیص پره اکلامپسی در دوران اولیه بارداری مشخص شود، انجام زایمان برای شما و پزشک چالش برانگیز خواهد بود. رشد جنین به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت، اما با وجود پره اکلامپسی، شما و جنین در خطرات جدی قرار خواهید داشت.

علائم پره اکلامپسی
پره اکلامپسی برخی اوقات بدون هیچ گونه علامتی ایجاد می شود. فشار خون بالا می تواند به آرامی ایجاد شود، اما در مواردی نیز فشار خون بالا به طور ناگهانی بروز می کند. کنترل فشار خون در مراقبت های دوران بارداری بسیار اهمیت دارد، زیرا علامت اولیه پره اکلامپسی فشار خون بالا می باشد. فشار خون ۱۴۰ بر ۹۰ میلی متر جیوه (۱۴ روی ۹) یا بیشتر در دو نوبت با فاصله زمانی ۴ ساعت غیر طبیعی خواهد بود. سایر علائم پره اکلامپسی عبارت است از:
-وجود پروتئین بیش از حد در ادرار یا علائمی مبنی بر مشکلات کلیوی
-سردرد های شدید
-تغییراتی در بینایی از جمله از دست دادن موقت بینایی، تاری دید یا حساسیت به نور
-درد در بخش بالایی شکم، معمولا زیر دنده ها و در طرف راست
-تهوع و استفراغ
-کاهش مقدار پلاکت در خون
-اختلال در عملکرد کبد
-تنگی نفس ناشی از تجمع مایعات در ریه ها
-افزایش ناگهانی وزن یا تورم، مخصوصا در صورت و دست ها اغلب با پره اکلامپسی همراه است. اما این موارد در بارداری های نرمال نیز می تواند اتفاق بیفتد، بنابراین نشانه قابل اعتمادی مبنی بر پره اکلامپسی در نظر گرفته نمی شود.

برای درمان پره اکلامپسی چه زمان باید به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کرد؟
حاصل کنید که فشار خون شما مانیتور می شود. اگر دچار سردرد هستید، مشکلاتی در دید، درد شدید در شکم و یا تنگی نفس دارید، حتما به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. به دلیل این که سردرد، تهوع و درد در دوران بارداری شایع است، به سختی می توان مشخص کرد چه زمانی باید علائم را بخشی از روند بارداری در نظر گرفت و چه زمانی بروز علائم را به منزله وجود مشکلی جدی و پره اکلامپسی دانست، مخصوصا اگر فرد بارداری اولش را سپری کند. اگر نگران علائم خود هستید با پزشک تماس بگیرید.

علل پره اکلامپسی
علت دقیق پره اکلامپسی مشخص نمی باشد. متخصصین معتقدند این مشکل به جفت بر می گردد، ارگانی که مسئولیت تغذیه جنین را در طول بارداری به عهده دارد. در اوایل بارداری عروق جدیدی ایجاد می شود تا به طور مناسب به جفت خون رسانی شود. در خانم های باردار مبتلا به پره اکلامپسی این عروق به درستی ایجاد نمی شود. این عروق باریک تر از آن هستند که بتوانند تحت تاثیر سیگنالینگ های هورمونی قرار گیرند، در نتیجه مقدار خونی که جریان خواهد داشت محدود خواهد بود. علل توسعه غیر نرمال عبارت است از:
-جریان خون ناکافی به رحم
-آسیب به عروق خونی
-مشکلاتی در سیستم ایمنی
-وجود برخی ژن های خاص

سایر اختلالات مربوط به فشار خون در دوران بارداری:
پره اکلامپسی یکی از چهار اختلال فشار خونی است که می تواند در دوران بارداری اتفاق بیفتد. سه اختلال فشار خون بعدی عبارتند از:
-فشار خون دوران بارداری: خانم هایی که به فشار خون دوران بارداری یا هایپرتنشن دوران بارداری مبتلا هستند، فشار خون بالایی دارند اما دفع پروتئین در ادرار همچنین سایر آسیب های ارگانی را ندارند. برخی خانم های مبتلا به هایپرتنشن یا فشار خون دوران بارداری ممکن است در نهایت به پره اکلامپسی دچار شوند.
-فشار خون مزمن: فشار خون مزمن یا هایپرتنشن مزمن به فشار خون بالایی گفته می شود که قبل از بارداری نیز در فرد وجود داشته است، یا این که قبل از هفته بیستم بارداری اتفاق افتاده است. اما از آن جایی که فشار خون بالا معمولا علامتی ندارد، ممکن است تعیین زمان آغاز آن دشوار باشد.
-فشار خون مزمن همراه با پره اکلامپسی: این شرایط در خانم هایی اتفاق می افتد که قبل از بارداری به فشار خون بالا دچارند و در طول بارداری فشار خون بالای آن ها بدتر شده و دفع پروتئین در ادرار و سایر مشکلات را نیز دارند.

عوامل خطر بروز پره اکلامپسی عبارت است از:
-سابقه خانوادگی بروز پره اکلامپسی: سابقه خانوادگی در بروز پره اکلامپسی می تواند ریسک بروز آن را در شما افزایش دهد.
-اولین بارداری: ریسک پره اکلامپسی در طول بارداری اول بالاست.
-فاکتور پدری: بارداری از هر پدر جدید می تواند ریسک پره اکلامپسی را در بارداری اول از او افزایش دهد.
-سن: افراد باردار بالای ۴۰ سال بیشتر در خطر پره اکلامپسی هستند.
-چاقی: ریسک پره اکلامپسی در صورت چاقی افزایش می یابد.
-بارداری چند قلو: ریسک بروز پره اکلامپسی در خانم هایی که بارداری دو قلو یا چند قلو دارند، افزایش می یابد.
-فاصله زمانی بین بارداری ها: داشتن فرزند با فاصله کمتر از دو سال یا بیش از ده سال ریسک پره اکلامپسی را افزایش می دهد.
-سابقه برخی شرایط خاص: داشتن برخی شرایط قبل از بارداری مانند ابتلا به فشار خون بالا، سر دردهای میگرنی، ابتلا به دیابت نوع یک و دو، بیماری کلیوی، تمایل به تشکیل لخته های خونی ریسک پره اکلامپسی را افزایش می دهد.

عوارض پره اکلامپسی
بروز پره اکلامپسی ممکن است با القای زایمان همراه باشد. انجام سزارین همیشه به نفع ما نیست، مگر آن که مشکلاتی از قبیل تغییر موقعیت جنین و یا سرعت زایمان مطرح باشد. اگر شما دچار پره اکلامپسی شدید شده باشید، یا در هفته های کمتر از 30 بارداری قرار داشته باشید، انجام سزارین برای شما ضروری خواهد بود.
عوارض و مشکلات پره اکلامپسی عبارت است از:
-فقدان خون رسانی مناسب به جفت: پره اکلامپسی بر شریان هایی تاثیر می گذارد که خون را به جفت می برند. اگر جفت به اندازه کافی خون دریافت نکند، جنین با اکسیژن کمتری مواجه شده و به درستی تغذیه نمی شود. این نکته می تواند منجر به آهسته شدن رشد، کاهش وزن به هنگام تولد و یا زایمان زودرس شود. عدم بلوغ کافی جنین می تواند منجر به بروز مشکلات تنفسی گردد.
-جدا شدن زودرس جفت: پره اکلامپسی ریسک جدا شدن زودرس جفت را افزایش می دهد، در نتیجه جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا می شود. جدا شدن شدید می تواند به خونریزی سنگین و آسیب به جفت منتج شود و می تواند برای جنین و مادر هر دو خطرناک باشد.
-سندرم HELLP: این سندرم به مخفف کلمات همولیز (تخریب سلول های قرمز خون)، افزایش آنزیم های کبدی و کاهش تعداد پلاکت ها اشاره دارد. سندرمی که می تواند برای مادر و جنین هر دو مرگ آور باشد. علائم سندرم HELP عبارت است از تهوع و استفراغ، سردرد و درد در ناحیه فوقانی شکم در سمت راست. این سندرم بسیار خطرناک است زیرا منجر به آسیب به سیستم چندین ارگان می شود. بسته به موقعیت، سندرم HELP می تواند ناگهانی حتی قبل از این که فشار خون بالا تشخیص داده شود به وجود آید.
-اکلامپسی: (تفاوت اکلامپسی با پره اکلامپسی): وقتی پره اکلامپسی کنترل نشود، اکلامپسی اتفاق می افتد (اکلامپسی چیست؟ اکلامپسی به پره اکلامپسی همراه با تشنج گفته می شود). علائمی که خبر از اکلامپسی قریب الوقوع می دهد، عبارت است از درد در ناحیه فوقانی شکم، سردرد شدید، مشکلاتی در دید و تغییراتی در وضعیت ذهنی مانند کاهش هوشیاری. از آن جایی که اکلامپسی می تواند نتایج مختلفی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد، انجام زایمان صرف نظر از این که بارداری تا چه حد پیشرفته است الزامی است.
-بیماری قلبی عروقی: داشتن پره اکلامپسی، شانس ابتلا به بیماری قلبی عروقی را در زندگی آینده فرد افزایش می دهد. در واقع پره اکلامپسی بعد از زایمان می تواند منجر به بیماری قلبی عروقی در مادر شود. اگر شما بیش از یک بار دچاره پره اکلامپسی شده و یا زایمان زودرس داشته باشید، شانس بیماری قلبی عروقی بیشتر نیز خواهد شد. برای به حداقل رساندن این ریسک، بعد از زایمان سعی کنید تا وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارید، از میوه ها و سبزیجات استفاده کنید و به طور منظم ورزش کنید و سیگار نکشید.

آماده شدن برای ملاقات با پزشک برای درمان پره اکلامپسی:
پره اکلامپسی احتمالا در طول معاینات روتین دوران بارداری تشخیص داده خواهد شد. بعد از آن، شما احتمالا باید بیشتر با پزشک متخصص زنان و زایمان خود دیدار کنید. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند برای ملاقات با پزشک متخصص زنان و زایمان آماده شوید، و بدانید که چه انتظاراتی می توانید از پزشک خود داشته باشید. برای آماده شدن جهت ملاقات با پزشک تمام علائم خود را که تجربه می کنید هر چند که نرمال باشد، یادداشت کنید. لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود اعم از ویتامین ها، مکمل ها و داروهای نسخه ای، به همراه دوز مصرفی آن ها تهیه بفرمایید. سعی کنید تنها به ملاقات پزشک نروید و از یک دوست و یا اعضای خانواده همراهی بخواهید زیرا او می تواند شما را در به خاطر سپردن مواردی که پزشک عنوان می کند، یاری رساند. تمام سوالاتی که می خواهید از پزشک خود بپرسید را یادداشت کنید. برخی سوالات احتمالی پزشک از شما برای تشخیص پره اکلامپسی، عبارت است از:
-آیا بارداری اول شما است و آیا این نخستین بارداری است که با پدر این فرزند داشته اید؟
-آیا علائم غیر معمولی مانند تاری دید و یا سردرد را دارید؟
-آیا در ناحیه فوقانی شکم احساس درد می کنید؟ دردی که به نظر می رسد به حرکات جنین ارتباطی ندارد؟
-آیا در گذشته فشار خون بالا داشته اید؟
-آیا در بارداری های قبلی نیز دچار پره اکلامپسی شده اید؟
-آیا مشکل زمینه ای دیگری نیز دارید؟

آزمایشات و تشخیص پره اکلامپسی
برای تشخیص پره اکلامپسی شما بعد از هفته بیستم بارداری علاوه بر فشار خون بالا برخی از علائم زیر را خواهید داشت:
-دفع پروتئین در ادرار
-کاهش تعداد پلاکت
-اختلال در عملکرد کبد
-علائمی مبنی بر مشکلات کلیوی (البته غیر از دفع پروتئین در ادرار)
-وجود مایعات در ریه ها
-سردرد هایی که به تازگی آن ها را تجربه می کنید.
-مشکلاتی در بینایی
قبلا پره اکلامپسی تنها در صورتی تشخیص داده می شد، که خانم باردار دچار فشار خون بالا و دفع پروتئین در ادرار می بود. به هر حال متخصصین زنان و زایمان در حال حاضر می دانند که پره اکلامپسی می تواند هرگز با دفع پروتئین در ادرار همراه نباشد. تجاوز فشار خون از 90/140 در طول بارداری غیر نرمال است. به هر حال صرف فشار خون بالا به معنی ابتلا به پره اکلامپسی نیست. داشتن فشار خون بالا در دو نوبت به فاصله 4 ساعت می تواند شما را در خطر پره اکلامپسی قرار دهد. پزشک در این حالت ممکن است فشار خون شما را بیشتر کنترل کرده و آزمایش ادرار و خون از شما بگیرد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با پره اکلامپسی به مطلب زیر مراجعه نمایید:

اگر پزشک به پره اکلامپسی مشکوک شود برخی آزمایشات زیر را انجام خواهد داد:
-آزمایش خون: با استفاده از آزمایش خون مشخص می شود، کلیه ها و کبد شما تا چه حد درست عمل می کند و آیا تعداد پلاکت خون شما نرمال است یا خیر. پلاکت ها سلول هایی هستند که به روند انعقاد خون کمک می کنند.
-آزمایش ادرار: نمونه ادرار برای بررسی نسبت پروتئین به کراتین گرفته می شود، کراتین ترکیب شیمیایی است که همیشه در ادرار وجود دارد و می تواند برای تشخیص مورد استفاده قرار گیرد. نمونه ادرار در طول 24 ساعت جمع آوری می شود و مقدار پروتئین از دست رفته در ادرار می تواند شاخصی از شدت پره اکلامپسی باشد.
-سونوگرافی جنین: پزشک به شما توصیه می کند که رشد جنین نیز به دقت از طریق انجام سونوگرافی بررسی و مانیتور شود. تصاویر به دست آمده از جنین می تواند به پزشک این امکان را بدهد تا وزن جنین را برآورد کند و مقدار مایع در رحم را نیز بسنجد (مایع آمنیوتیک).
-تست بدون استرس یا پروفایل بیوفیزیکال: تست بدون استرس روشی ساده است که طی آن ضربان قلب جنین بر اساس حرکات او چک می شود. پروفایل بیوفیزیکی همراه با سونوگرافی اطلاعات دقیق تری را در مورد تنفس جنین، حرکات جنین و حجم مایع آمنیوتیک رحم در اختیار پزشک قرار می دهد.

درمان پره اکلامپسی
تنها راه درمان پره اکلامپسی زایمان است. شما در خطر تشنج، جدا شدن زودرس جفت، سکته و احتمالا خونریزی شدید قرار دارید، مگر آن که فشار خون شما کاهش بیابد. البته اگر در دوران اولیه بارداری قرار داشته باشید زایمان ممکن است بهترین گزینه برای جنین نباشد. اگر تشخیص پره اکلامپسی در مورد شما داده شود، پزشک به شما خواهد گفت که چند وقت یک بار برای ویزیت بارداری به مطب بیایید. در این حالت احتمالا شما باید دفعات بیشتری را به ملاقات پزشک متخصص زنان و زایمان بروید. احتمالا به انجام آزمایشات خون مکرر، سونوگرافی های بیشتر و یا انجام تست بدون استرس نیاز خواهید داشت.
درمان دارویی پره اکلامپسی:
-استفاده از داروهایی برای کاهش فشار خون: این داروها که به آن ها داروهای ضد فشار خون بالا گفته می شود، به کاهش فشار خون شما کمک می کند. فشار خون ۹۰/۱۴۰ عموما درمان نمی شود. اگر چه داروهای متعددی برای کاهش فشار خون وجود دارد، اما تمام آن ها در زمان بارداری قابل مصرف نیست. در این مورد باید با پزشک خود مشورت کنید.
-کورتیکواستروئیدها: اگر شما دچار پره اکلامپسی شدید یا سندرم HELLP شده باشید، احتمالا از این دسته داروها استفاده می شود، زیرا داروهای دسته کورتیکواستروئید به طور موقت عملکرد کبد و پلاکت را بهبود می بخشد و به شما کمک می کند به بارداری خود ادامه دهید. کورتیکواستروئیدها همچنین به رشد ریه جنین نیز کمک می کند این امر به آماده سازی جنین برای زندگی خارج از رحم کمک می کند.
-داروهای ضد تشنج: اگر پره اکلامپسی شدید باشد، پزشک ناچار خواهد بود تا از داروهای ضد تشنج مانند منیزیم سولفات استفاده کند تا از بروز اولیه تشنج جلوگیری کند.
سایر روش های درمانی پره اکلامپسی:
-استراحت: عموما استراحت به خانم های باردار مبتلا به پره اکلامپسی توصیه می شود. اما تحقیقات نشان نداده است که این رویکرد می تواند به نفع بیمار باشد، همچنین می تواند ریسک تشکیل لخته های خونی را افزایش دهد همچنین ممکن است تاثیرات اجتماعی و اقتصادی را برای خانواده به همراه داشته باشد. در مورد اغلب خانم ها دیگر استراحت چندان توصیه نمی شود.
-بستری شدن: موارد شدید پره اکلامپسی خانم باردار نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. در بیمارستان تست های بیوفیزیکال به طور مرتب انجام می شود تا وضعیت جنین و حجم مایع آمنیوتیک بررسی شود. فقدان مایع آمنیوتیک علامتی از خون رسانی ضعیف به جنین خواهد بود.
-القا زایمان: اگر پره اکلامپسی در زمان نزدیک به پایان بارداری تشخیص داده شود، پزشک فورا زایمان را در شما القا خواهد کرد. آمادگی سرویکس به لحاظ اتساع، نازک شدن و نرم شدن فاکتوری در تعیین روند زایمان خواهد بود.
در موارد شدید ممکن است سن بارداری یا آمادگی سرویکس در نظر گرفته نشود. اگر امکان انتظار وجود نداشته باشد، پزشک زایمان را القا کرده و یا فورا ترتیب سزارین را خواهد داد. در طول زایمان منیزیم سولفات به طور وریدی تزریق می شود، تا از بروز تشنج جلوگیری کند. پره اکلامپسی بعد از زایمان بهبود می یابد، در طول 12 هفته بعد از زایمان انتظار می رود، فشار خون به حالت نرمال بازگردد، اما معمولا خیلی زودتر چنین خواهد شد. اگر بعد از زایمان درد داشته باشید و به داروهای مسکن نیاز داشته باشید، پزشک در این مورد به شما کمک خواهد کرد. معمولا داروهای ضد درد و ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم می تواند فشار خون را افزایش دهد، بنابراین برای کنترل درد استامینوفن معمولا جایگزین بی خطری است.
نکات مهم:
این نکته که دچار عارضه جدی و خطرناکی مانند پره اکلامپسی در طول بارداری شده اید، می تواند بسیار ترسناک باشد. اگر تشخیص پره اکلامپسی در اواخر دوران بارداری شما داده شود، ممکن است غافلگیر شده و از القای زایمان بهراسید. اگر تشخیص در اوایل دوران بارداری داده شود، ممکن است هفته ها نگران سلامت جنین باشید.
یادگیری در مورد این شرایط احتمالا می تواند کمک کننده باشد. به موقع به ملاقات پزشک بروید و از بررسی جنین خود اطمینان حاصل کنید. سعی کنید اوقات خود را به نحوی پر کنید و زمان زیادی را صرف نگرانی نکنید و از همسر و اعضای خانواده خود پیشتیبانی دریافت کنید.

راه های پیشگیری از پره اکلامپسی
تحقیقات در زمینه راه های پیشگیری از پره اکلامپسی ادامه دارد، اما هنوز استراتژی مشخصی به دست نیامده است. اما از جمله راه های پیشگیری از پره اکلامپسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-مصرف کمتر نمک، تغییر فعالیت های فیزیکی، محدود کردن کالری مصرفی روزانه، مصرف سیر همچنین روغن ماهی، اما این راه ها لزوما ریسک پره اکلامپسی را کاهش نمی دهد، همچنین افزایش مصرف ویتامین C و E تاثیرات مثبتی را نشان نداده است و تحقیقات روی مصرف ویتامین D همچنان ادامه دارد.
در برخی موارد شما می توانید ریسک پره اکلامپسی را با موارد زیر کاهش دهید:
مصرف دوز اندک آسپرین: اگر شما به پره اکلامپسی در بارداری های قبلی دچار شده اید که منجر به القای زایمان در هفته های قبل از 34 بارداری شده است، پزشک ممکن است دوز اندک آسپرین را برای مصرف روزانه به شما تجویز کند (60 تا 81 میلی گرم).
مصرف مکمل کلسیم: در برخی جمعیت ها زنان به فقر کلسیم قبل از بارداری مبتلا هستند و در طول بارداری از طریق رژیم غذایی کلسیم کافی را دریافت نمی کنند، استفاده از مکمل کلسیم در این زنان باردار می تواند مفید باشد همچنین به پیشگیری از پره اکلامپسی کمک می کند. به هر حال خانم ها در جوامع پیشرفته بعید به نظر می رسد دچار فقر کلسیم باشند، به نحوی که استفاده از مکمل برای آنها مزایای قابل توجهی را در پی دارد.

نکات مهم:
-قبل از مصرف هرگونه دارو، ویتامین و مکملی در دوران بارداری با پزشک متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید.
-قبل از باردار شدن مخصوصا اگر سابقه پره اکلامپسی داشته اید، اطمینان از سلامت شما می تواند ایده مناسبی برای پیشگیری از پره اکلامپسی باشد. در صورت لزوم، کاهش وزن و کنترل برخی بیماری ها مانند دیابت قبل از بارداری بسیار اهمیت خواهد داشت.
-به هنگام بارداری از خودتان و جنین مراقبت کنید و به طور منظم ویزیت های بارداری را پیگیری کنید. اگر پره اکلامپسی در بارداری به موقع تشخیص داده شود، شما به همراه پزشک متخصص زنان و زایمان می توانید از بروز علائم پره اکلامپسی پیشگیری کنید، و بهترین انتخاب های درمانی را برای خودتان و جنین ایجاد کنید.