مراکز نگهداری دندان شیری، داستانش چیست؟

سلول‌های بنیادی بند ناف نوزاد در درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می گیرد، در این میان برای کسانی که جهت استفاده از این فرصت اقدام نکرده بودند؛ اخیراً خبرهایی منتشر شد که باز هم امیدوارمان کرد؛ این بار گفته شد که از سلول‌های بنیادی دندان شیری هم می‌توان برای درمان بیماری‌ها استفاده کرد و بانک نگهداری از این سلول‌ها در اصفهان راه‌اندازی شده است.

دومین بانک سلول‌های بنیادی دندان‌های شیری جهان در اصفهان تاسیس شد دومین بانک سلول‌های بنیادی دندان‌های شیری پس از آمریکا با همکاری پژوهشکده رویان جهاد دانشگاهی در مرکز تحقیقات ترابی نژاد دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاسیس شد.

در این بانک سلول‌های بنیادی را از مغز دندان‌های شیری در حال افتادن در سنین ۸ تا ۱۲ سال استخراج کرده و آن را تا زمانی که فرد دارنده این سلولها نیاز داشته باشد در بانک سلولهای بنیادی در محیطی خاص نگهداری می‌شود.

برای اینکه از چند و چون ماجرا باخبر شویم با دکتر نصرت نوربخش، سرپرست سلول‌های بنیادی و متخصص دندانپزشکی کودک، به گفت‌وگو نشستیم. این مطلب را بخوانید که خبرهای خوشی برای‌تان داریم.

به زودی می‌توانید سلول بنیادی ذخیره کنید!

دکتر نوربخش خبر می‌دهد: دومین بانک سلول‌های بنیادی دندان‌های شیری جهان در اصفهان تاسیس شده و ما در حال حاضر فناوری و علم استفاده از سلول‌های بنیادی دندان شیری را دراختیار داریم.

اما در حال حاضر نگهداری دندان شیری در ایران هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. در حال طی کردن مراحل قانونی آن هستیم و به‌زودی همه مردم می‌توانند از این امکان استفاده کنند.

تقریبا تمام کارها انجام شده و زمانی که بانک دندان شیری کار خود را آغاز کند، به‌طور عمومی اطلاعیه‌های آن منتشر خواهد شد و اطلاع‌رسانی گسترده انجام خواهیم داد.

تفاوت سلول‌های بنیادی بند ناف و دندان شیری

همان‌طور که می‌دانید خون بند ناف منبع خوبی برای برداشتن سلول‌های بنیادی است اما همه محققان اتفاق‌نظر دارند که سلول‌های بنیادی دندان شیری با روش آسان‌تر و غیرتهاجمی‌تری به دست می‌آیند. به‌علاوه سلول‌های بنیادی دندان شیری طیف گسترده‌تری از بیماری‌ها را درمان می‌کنند. خون بندناف فقط در ۵دقیقه اول تولد قابل‌استفاده است و اگر به‌موقع استخراج نشود، خانواده این فرصت را برای همیشه از دست خواهد داد، در حالی که برای به‌دست آوردن سلول‌های بنیادی دندان شیری فرصت بیشتری وجود دارد. مزیت دیگر این است که هر کودک ۲۰ دندان شیری دارد که از ۸دندان جلویی به‌راحتی می‌توان سلول‌های بنیادی را جدا کرد.

سلول‌های بنیادی دندان شیری کدام بیماری‌ها را درمان می‌کند؟

سلول‌های بنیادی دندان شیری، منشا مزانشیمی دارند و این سلول‌ها برای درمان بیماری‌هایی مثل ایسکمی (کاهش خونرسانی به عضله قلب) حاد قلبی، سکته قلبی، سیروز کبدی، دیابت، بیماری‌های استخوانی و عضلانی، قطع نخاع و... می‌تواند موثر باشد.

اما برای درمان برخی دیگر از بیماری‌ها مثل لوسمی، کم‌خونی، تالاسمی و دیگر بیماری‌های خونی، استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف یا سلول‌های بنیادی که منشا آنها سلول‌های خونی است، بیشتر جواب می‌دهد. این درمانگر و متخصص است که تعیین می‌کند برای درمان بیماری از کدام سلول‌ها استفاده کند.

چه کسانی می‌توانند از دندان شیری کودک استفاده کنند؟

امروزه از دندان‌های شیری به‌عنوان «بیمه بیولوژیک» نام می‌برند و به نوعی هدیه کودک به خانواده‌اش محسوب می‌شود. اهمیت زیاد بانک سلول‌های بنیادی دندان شیری، این است که برای خانواده‌هاست و خانواده درجه اول شامل پدر و مادر، خواهر و برادر و در درجه بعدی پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، دایی، فرزندان عمو و... می‌توانند برای درمان بیماری‌ها از سلول‌های بنیادی دندان شیری کودک استفاده کنند. خانواده درجه اول، صددرصد می‌توانند از خواص درمانی این سلول‌ها بهره‌مند شوند اما درمورد بقیه افراد خانواده، بهترین حالت این است که سازگاری خونی از طریق آزمایش ثابت شود و بعد از این سلول‌ها استفاده شود.

چطور دندان به بانک دندان شیری منتقل می‌شود؟

اگر دندان برای برداشتن سلول‌های بنیادی مناسب باشد، باید کشیده شده، داخل پکیج گذاشته و ظرف 48ساعت به بانک دندان‌های شیری در اصفهان منتقل شود. نهایتا تا 5روز می‌توان دندان شیری را نگه داشت تا به بانک منتقل شود. اگر موفق شویم با حراست فرودگاه‌ها هماهنگ کنیم و قراردادها با موفقیت بسته شود، استفاده از پست هوایی هم امکان‌پذیر خواهد بود که دندان زودتر به بانک دندان‌های شیری منتقل شود و از این بابت نگرانی وجود نخواهد داشت.

چقدر باید هزینه کنید؟

هزینه‌ای که یک خانواده باید برای نگهداری از دندان شیری فرزندشان در بانک دندان شیری بپردازند برای هر دندان، حدود یک‌میلیون تومان در سال ۹۷ است.

دندان‌های شیری در حال حاضر تا ۲۰سال امکان نگهداری دارند‌ و سالانه مبلغ ۱۰۰هزار تومان هم هزینه دارد که باید پرداخت شود.

البته تخفیف‌هایی هم درنظر گرفته شده، مثلا اگر خانواده‌ای چند فرزند داشته باشد و بخواهد از دندان همه این فرزندان استفاده کند، حدود ۱۰۰هزار تومان از هزینه هر دندان کم خواهد شد. به‌علاوه وقتی که تایید شود سلول‌های بنیادی یک فرد برای کشت دادن و نگهداری مناسب است، آزمایش‌های بعدی شامل هپاتیت، ایدز، آزمایش‌های ویروسی و... رایگان انجام خواهد شد.

افرادی غیر از خانواده هم بهره‌مند می‌شوند؟

فناوری و علم سلول‌های بنیادی روز به روز در حال پیشرفت است و نمی‌توان گفت این پیشرفت‌ها تا کجا پیش خواهد رفت. فناوری‌ها در آینده به این سمت خواهد رفت که بتوان از سلول‌های بنیادی دندان شیری یک کودک، برای درمان بیماری‌های افرادی غیر از خانواده خود او نیز استفاده شود. البته الان در بانک‌های جهانی دندان شیری هم گزارش‌هایی از این موضوع وجود دارد اما در حال حاضر و در قدم اول، این درمان برای خانواده درجه یک کودک است.

روند نگهداری از دندان‌های شیری در بانک/ چگونه اقدام کنیم؟

ابتدا متقاضی در بانک ثبت‌نام می‌کند و اطلاع می‌دهد که متقاضی است تا از سلول‌های بنیادی دندان شیری فرزندش استفاده شود. بعد از تشکیل پرونده، بانک از متقاضیان می‌خواهد برای معاینه فرزند ۶ تا ۹ساله‌شان توسط دندانپزشکان به مرکز مراجعه کنند.

در این معاینات شرایط دندان را در‌نظر می‌گیرند و اگر مناسب باشد دندان را می‌کشند و آن را نگهداری می‌کنند. دندان باید ترجیحا پوسیدگی نداشته باشد، خیلی لق نشده باشد، دوسوم ریشه باقی‌مانده باشد، دچار ضربه‌های قبلی نشده باشد و... بعد از معاینات اگر این‌طور تشخیص داده شد که این دندان برای جدا کردن سلول‌های بنیادی مناسب است، در ظرف و محلول مناسب نگهداری می‌شود.

به‌علاوه از آنجا که سلول بنیادی که قرار است کشت داده شود، باید سالم باشد، کودک باید از لحاظ بیماری‌هایی مثل ایدز، هپاتیت، سل و هر نوع بیماری عفونی قابل سرایت بررسی شود و مشکلی نداشته باشد.

اگر دندان شیری به‌طور طبیعی افتاد، چه کنیم؟

گاهی اوقات شرایطی به وجود می‌آید که دندان شیری کودک، در منزل و به‌طور طبیعی می‌افتد و فرصت برای کشیدن آن توسط دندانپزشک نیست.

ما این دندان‌ها را هم برای نگهداری و استفاده از سلول‌های بنیادی از دست نمی‌دهیم. در این شرایط، دستورالعمل‌هایی وجود دارد که خانواده‌ها بتوانند تا زمان رساندن دندان به بانک دندان‌های شیری، به‌طور صحیح از آن محافظت کنند.

بعد از اینکه دندان در منزل افتاد، اگر از قبل با بانک دندان‌های شیری هماهنگ شده باشند و بسته نگهداری و دستورالعمل‌ها را دریافت کرده باشند که می‌توانند طبق همان دستورالعمل‌ها رفتار کنند، در غیر این‌صورت بلافاصله با مراکزی که در شهرها داریم تماس بگیرند؛ محلول نگهداری با پیک برای‌شان فرستاده می‌شود.

در منزل چطور باید از دندان شیری نگهداری کنید؟

دستورالعمل نگهداری دندان در منزل (تا زمانی که به بانک منتقل شود) این است که باید دندان را در ظرف مخصوصی که از طرف بانک فرستاده می‌شود، نگهداری کنید.

اما توجه کنید تا زمانی که پیک محلول نگهداری را به در منزل متقاضی تحویل دهد، دندان باید در یخچال نگهداری شود اما حتما توجه کنید که ۲۰دقیقه بعد از افتادن دندان باید آن را در یخچال بگذارید.

یعنی وقتی دندان افتاد هول نشوید و بلافاصله دندان را در یخچال نگذارید تا شوک به آن وارد نشود. یخچال نگهداری هم لازم نیست شرایط خاصی داشته باشد و یخچال‌های معمولی با ۴درجه سانتی‌گراد برای این کار مناسب هستند.

بعد از آنکه محلول نگهداری از دندان به در منزل تحویل داده شد، آن را داخل ظرف و محلول گذاشته و باید تا ۴۸ساعت آن را به بانک دندان‌های شیری تحویل دهید.

نگران نباشید، هنوز دیر نشده!

یک نکته مهم این است که برخی خانواده‌ها دیر متوجه شده‌اند که می‌توان از سلول‌های بنیادی دندان شیری استفاده کرد، یا کودکی در این سنین ندارند، یا دندان‌های شیری خراب و پوسیده شده یا به هر دلیلی امکان استفاده از بانک دندان‌های شیری را ندارند، اما می‌خواهند از این امکان بهره‌مند شوند. خبر خوب این است که از برخی دندان‌های دائمی از‌جمله دندان عقل (دندان عقل نهفته در لثه‌ها یا دندانی که درآمده اما باید کشیده شود)، افرادی که در سنین 17 تا 21سال هستند را هم می‌توان برای این کار استفاده کرد.

دندان‌هایی که در فرآیند ارتودنسی توسط متخصص کشیده می‌شود هم دندان‌های بسیار خوبی برای استفاده در پروژه سلول‌های بنیادی هستند؛ چرا‌که معمولا دندان‌های جوان و سالم در فرآیند ارتودنسی کشیده می‌شوند.