مراقبت های قبل بارداری، رعایت این نکات مهم

مهمترین هدف مراقبت پیش از بارداری افزایش بهبود کیفیت زندگی نوزاد است. مشاوره قبل از بارداری ضروری است و موجب می گردد که فرد حاملگی خود را با شرایط بهتری آغاز نماید و خطراتی را که موجب عوارض بد حاملگی می گردد در دوران قبل از بارداری اصلاح نماید در نتیجه مشکلات آینده را برای سلامتی خود و فرزندش کاهش دهد .
- در صورتی که خانمی به بیماریهای چون آسم، بیماری قلبی و فشارخون، دیابت، اختلالات تیروئید، چاقی یا افزایش وزن، پوسیدگی دندان و ... مبتلاست باید از قبل از بارداری تحت نظر متخصص قرار گرفته و اعلام نماید که تمایل به بارداری دارد تا اقدامات لازم درمانی صورت گیرد.
- رفتارهای پرخطر مانند سیگار کشیدن رشد جنین را کند کرده و احتمال تولد نوزاد با وزن کم را تقریباً ۲ برابر می کند. همچنین سیگاری بودن زن باردار تأثیر زیادی در سقط خودبخودی، زایمان زودرس و تولد نوزاد مرده دارد. به همین علت متخصصان توصیه میکنند پیش از اقدام به حاملگی اعتیاد به سیگار و یا سایر مواد ترک گردد.
- مصرف روزانه 400 میکروگرم اسیدفولیک از سه ماه قبل از بارداری خطر ایجاد نقص لوله، مربوط به اعصاب جنین را کاهش می دهد. البته با نظر پزشک معالج دستور دارویی اجرا می گردد.
- در بعضی از موارد لازم است زنان قبل از بارداری سونوگرافی انجام دهند.
- در صورت لزوم واکسیناسیون توأم (کزاز و دیفتری) و سرخجه برای مادر انجام می شود.
- با انجام آزمایشات روتین قبل از بارداری بعضی از بیماریهای مادر مشخص و قبل از بارداری درمان می شود.
- در صورت سابقه بعضی از بیماریهای ژنتیکی ممکن است آزمایشات لازم درخواست گردد. کلیه زنان قبل از باردار شدن بهتر است مراقبتهای پیش از بارداری را انجام دهند، قابل ذکر است که این مراقبت ها علاوه بر اینکه توسط متخصصین زنان انجام می شود به صورت رایگان نیز در مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی و خانه های بهداشت توسط پزشک و یا ماما ارائه می گردد.ارائه مراقبت‌های صحیح در دوران بارداری منجر به تأمین سلامت مادر و نوزاد و زایمان ایمن می‌گردد. میلیون‌ها زن در جهان به خدمات بهداشتی دوران بارداری و زایمان با کیفیت مناسب دسترسی ندارند. به ویژه زنان فقیر، بی‌سواد و یا کسانی که در مناطق بسیار محروم زندگی می‌کنند. در سیستم شبکه‌های بهداشتی درمانی ایران، مراقبت‌های بهداشتی زنان باردار همچون سایر مراقبت‌های بهداشتی توسط کارکنان آموزش دیده (کاردان یا کارشناس بهداشت خانواده ، ماما و یا بهورز) انجام می‌گیرد که در شهرها از طریق مراکز بهداشتی درمانی شهری و پایگاه‌های بهداشتی و در روستاها از طریق مراکز بهداشتی درمانی روستایی و خانه‌های بهداشت به مادران ارائه می‌گردد.

مراقبت‌های مادران شامل ۳ مرحله می‌باشد:
۱- مشاوره و مراقبت‌های قبل از بارداری
2- مراقبت‌های دوران بارداری
۳- مراقبت‌های پس از زایمان

1- مشاوره و مراقبت‌های قبل از بارداری:
زنانی که تصمیم به باردار شدن دارند باید از نظر بیماری‌های زمینه‌ای، کم‌خونی، اختلالات تغذیه‌ای، بیماری‌های دهان و دندان، اختلالات روحی و بیماری‌های ژنتیکی بررسی گردیده و در صورت نیاز درمان‌های مناسب برایشان صورت گیرد تا مادر با آمادگی و سلامت بهتری وارد مرحله بارداری گردد. مادرانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند باید قبل از بارداری تحت درمان قرار گرفته تا مصرف داروها در دوران بارداری به حداقل ممکن برسد. کلیه زنان باردار جهت پیشگیری از کم‌خونی باید از سه ماه قبل از بارداری قرص فولیک اسید مصرف نمایند. (مصرف هر نوع دارو با مشورت پزشک معالج)

2- مراقبت‌های دوران بارداری:
این مراقبت‌ها که از هفته ۶ بارداری شروع و تا زایمان ادامه می‌یابد شامل موارد زیر می‌باشد:
1- اندازه‌گیری وزن و بررسی تغییرات وزن؛
۲- اندازه‌گیری فشار خون؛
3- تعیین وضعیت بارداری بر اساس معاینه شکمی از ماه سوم؛
۴- شنیدن صدای قلب جنین از ماه پنجم؛
5- انجام واکسیناسیون در صورت نیاز؛
۶- بررسی وضعیت مادر از نظر ادم، رنگ پریدگی، مسمومیت حاملگی، دیابت بارداری، عفونت، کم‌خونی و ....؛
7- آموزش بر حسب ماه بارداری، شامل: بهداشت فردی و محیط ـ بهداشت دوران بارداری ـ تغذیه دوران بارداری ـ تغذیه نوزاد باشیر مادر ـ مراقبت از نوزاد ـ تغذیه و مراقبت از کودک ـ واکسیناسیون کودک ـ بهداشت دهان و دندان ـ بهداشت و مراقبت بعد از زایمان ـ فاصله‌گذاری بین تولدها و ... که آموزش‌ها به صورت چهره به چهره،و یا گروهی در کلاس‌های آموزشی در مراکز بهداشتی درمانی و یا خانه های بهداشت داده می‌شود؛
۸- تحویل قرص اسید فولیک از ابتدای بارداری و قرص آهن و مولتی ویتامین از هفته ۱۶ بارداری؛ (مصرف هر نوع دارو با مشورت پزشک معالج)
9- معاینه دهان و دندان در نیمه اول بارداری؛
۱۰- تحویل پمفلت‌های آموزشی؛
11- ارجاع زنان باردار جهت انجام آزمایش‌های لازم شامل: اندازه‌گیری هموگلوبین، و هماتوکریت و پلاکت تعیین گروه خونی و ارهاش (RH)، قند (FBS) ، تجزیه ادرار، کشت ادرار، BUN و کراتی‌نین و در صورت نیاز سفلیس‌(VDRL)، HBsAg (هپاتیت) و HIV (ایدز) و یا سایر آزمایشات بر حسب نیاز،
۱۲- ارجاع موارد غیر طبیعی به پزشک و یا مراکز بالاتر.

3- مراقبت‌های پس از زایمان:
پس از زایمان مراقبت‌ها در سه نوبت: ۱ تا ۳ روز، ۱۰ تا ۱۵ روز و ۴۲ تا ۶۰ روز پس از زا یمان انجام می شود که شامل موارد زیر می‌باشد:
1- اندازه‌گیری وزن و فشارخون؛
۲- معاینه شکمی؛
3- بررسی وضعیت شیردهی؛
۴- تحویل قرص‌ آهن و مولتی ویتامین تا ۳ ماه پس از زایمان؛
5- معاینه دهان و دندان؛
۶- آموزش‌های لازم شامل: بهداشت بعد از زایمان ـ نحوه صحیح شیردهی ـ مراقبت از نوزاد ـ واکسیناسیون و تغذیه کودک ـ تنظیم خانواده و ....؛
7-ارجاع کلیه موارد غیر طبیعی.
۸-انجام پاپ اسمیر
کلیه اقدامات ذکر شده فوق در مراکز و خانه‌های بهداشت به صورت رایگان انجام می‌شود و انجام آزمایشات طبق تعرفه‌های دولتی می‌باشد.