کافئین در دوران بارداری، چند توصیه مهم

زنان باردار باید مراقب عادات و رفتارهای خود باشند. خیلی از خانم‌ها در مورد مصرف کافئین در بارداری شک و تردید دارند. البته کاملاً حق دارند. کافئین جزو ترکیباتی است که تأثیرات گسترده‌ای بر بدن می‌گذارد. دوران بارداری هم دورانی است که باید همه تغییرات بدن به‌شدت تحت کنترل باشد.
از عوامل تأثیر گذار بر سلامت جنین، رژیم غذایی مادر است. مثلاً توصیه می‌شود نوشیدنی‌های الکلی، سوشی (که از ماهی تقریباً خام درست می‌شود)، لبنیات غیرپاستوریزه کنار گذاشته شوند. به‌طور خلاصه دور هر نوع خوردنی مشکوک (از نظر اثرگذاری بر روی بدن)، باید خط کشید. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا کافئین هم در فهرست خوردنی‌های ممنوعه قرار دارد؟ مادرانی که به نوشیدن چند فنجان قهوه روزانه عادت دارند باید چه کنند؟

توصیه‌ای در مورد مقدار مصرف کافئین در بارداری
برای بسیاری از افراد، کنار گذاشتن کامل کافئین کاری بسیار دشوار است. خبر خوب این است که نیازی هم به چنین کاری نیست. اگر روزانه مقدار کمی کافئین مصرف کنید، مشکل خاصی پیش نمی‌آید.
متخصصین می‌گویند مصرف ۲۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز مشکل خاصی به وجود نمی‌آورد. یعنی تقریباً یک لیوان قهوه. ولی حواستان باید باشد مقدار مصرفتان بیشتر از این نشود!

تاثیر کافئین در بارداری
خروج کافئین و از بین رفتن اثر آن در زنان باردار زمان بیشتری لازم دارد. ولی به هر حال بدن می‌تواند مقدار کم تا متوسط کافئین را تحمل کند. با این حال در دوران بارداری، خیلی از رفتارهای بدن تغییر می‌کند. مثلاً ممکن است بدن فردی که تا قبل از آن با کافئین مشکل نداشته، بعد از دوران بارداری واکنش منفی نسبت به آن نشان دهد. حتی ممکن است این واکنش به شکل تغییر ذائقه باشد. یعنی مادر دیگر از بو یا طعم قهوه خوشش نیاید. ولی اگر چنین اتفاقی نیفتاد، خودتان باید مقدار کافئین مصرفی در روز را کنترل کنید.
یادتان باشد که کافئین می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد:
کافئین محرک است و می‌تواند ضربان قلب و فشار خون را افزایش دهد.
کافئین می‌تواند انرژی بخش باشد ولی مصرف زیاد آن می‌تواند اضطراب و استرس را به دنبال داشته باشد.
کافئین زیاد ممکن است باعث بی‌خوابی شود.
کافئین اعتیاد آور است. متوقف کردن ناگهانی مصرف کافئین ممکن است علائمی مثل سر درد، بد خلقی یا خستگی داشته باشد.

تأثیر کافئین بر جنین
کافئین مثل مواد غذایی دیگری که مادر می‌خورد، از طریق جفت به جنین منتقل می‌شود. در طول دوران بارداری اعضا جنینِ در حال رشد و تکامل هستند و کبد، مغز و سیستم عصبی هنوز تکامل پیدا نکرده‌اند. در نتیجه جنین نمی‌تواند اثرات کافئین را مثل ما خنثی کند.
تاثیر کافئین بر جنین واضح نیست اما می‌توان گفت:
کافئین باعث تحریک بچه می‌شود. احتمالاً مادر پس از خوردن نوشابه کافئین‌دار یا قهوه و چای متوجه تحرکات بیشتر بچه می‌شود.
ضربان قلب بچه ممکن است افزایش پیدا کند.
اگر میزان زیادی کافئین به بدن وارد شود، احتمالاً این کافئین در بدن جنین تجمع می‌یابد؛ زیرا جنین توانایی تجزیه کافئین را ندارد. در نتیجه ممکن است نوزاد پس از تولد نشانه‌هایی از وابستگی به کافئین نشان دهد. مثل بی‌قراری، لرز و اختلال در الگوی خواب.

نکات مهم در مورد مصرف کافئین در بارداری
خیلی از مادرها نگران اثرات مصرف کافئین بر زایمان هستند. مثل سقط جنین، زایمان زودرس یا مشکلات دیگر. این موارد همچنان در حال بررسی هستند. ولی به‌طور کلی مصرف مقدار کم کافئین مشکل خاصی برای زایمان به وجود نمی‌آورد. ولی مصرف زیاد کافئین ممکن است چنین مشکلاتی را برای مادر و بچه به وجود بیاورد. هر چند که هیچ کدام از این موارد قطعی نیستند.
سقط جنین: اطلاعات و بررسی‌ها نشان می‌دهند که سقط جنین با مصرف بیش از حد کافئین ارتباط دارد. در ۲۶ مطالعه‌ای که در این زمینه انجام شده است، مشخص شده که مصرف کافئین احتمال سقط جنین را افزایش می‌دهد. احتمال سقط جنین در صورت مصرف فقط ۱۵۰ میلی گرم کافئین در روز تا ۱۹ درصد می‌تواند افزایش پیدا کند. البته همه مطالعات در این مورد توافق نظر ندارند. در یکی از تحقیقات گفته شده است که مصرف کافئین به‌تنهایی تاثیری در سقط جنین ندارد؛ بلکه ترکیب کافئین با رفتارهای دیگر مثل سیگار کشیدن، مصرف الکل و مواد مخدر عامل افزایش احتمال سقط جنین تشخیص داده شده است.

مقدار کافئین در نوشیدنی‌ها و غذا
برخی از نوشیدنی‌ها و غذاها به داشتن کافئین معروف هستند؛ مانند قهوه. اما خوراکی‌های کافئین‌دار دیگری هم وجود دارند که شاید از داشتن کافئین آن‌ها مطلع نباشید. حتی محصولاتی که کافئین آن‌ها گرفته شده است هم ممکن است مقداری کافئین داشته باشند. در این جدول مقدار کافئین در خوراکی‌های متداول آورده شده است. هر چند که محصولات شرکت‌های مختلف کمی با هم متفاوت هستند.

داروهای دارای کافئین در بارداری
مصرف داروهای بدون نسخه در دوران بارداری باید حتماً با مشورت پزشک صورت گیرد. مسکن‌هایی مانند نوافن و مگافن ترکیبی از استامینوفن، آسپرین و کافئین هستند و موجب تسکین درد و کاهش تب می‌شوند. هر کپسول از این داروها حدود ۶۵ میلی‌گرم کافئین دارد.

مراقب مصرف کافئین در بارداری باشید
قطعاً چیزی به غیر از بچهٔ داخل شکم برای خانم‌های باردار در اولویت نیست. ولی در بسیاری از موارد تصمیم گیری در مورد رفتار درست، دشوار است. به‌خصوص وقتی که اطلاعات ضد و نقیضی در مورد یک مسئله وجود دارد. بهترین کار این است که از پزشک‌تان راهنمایی بگیرید.
اگر از آن افرادی نیستید که قهوه، نوشابه یا چای می‌نوشند، که نگران نباشید. اگر هم نوشیدن چای و قهوه بخش جدا نشدنی از کارهای روزانه‌تان است، مصرف آن را تا حد امکان کاهش دهید. مهم‌تر از همه اینکه به علائم دقت کنید و اگر عوارضی مشاهده کردید، آن را گزارش کنید.