سونوگرافی آنومالی در بارداری چیست؟

سونوگرافی آنومالی اسکن (anatomy scan) برای بررسی و ارزیابی ساختار آناتومیک جنین انجام می‌شود.
بهترین زمان انجام آن ۱۸ تا ۲۲ هفتگی است; اما با توجه به محدودیت زمانی سقط قانونی در کشور ما، بهتر این است قبل از سن بارداری ۱۹ هفته انجام شود.
در سونوگرافی آنومالی در بارداری علاوه بر ارزیابی ساختار جنین ; به بررسی رشد جنین، حجم مایع آمنیوتیک و وضعیت جفت و بند ناف نیز می‌پردازیم.

در سونوگرافی آنومالی ( آنومالی اسکن ) سر جنین مورد بررسی قرار می‌گیرد، بعضی از موارد به شرح زیر می‌باشند:

• شکل جمجمه

• یکپارچگی استخوان آن

• اندازه دور سر

• بررسی فالکس مغز (یا همان خطی که مغز را به دو نیمکره مساوی تقسیم می‌کند).

• بطن‌های طرفی مغز

• سیسترنا مگنا

• ضخامت چین پشت گردن (NF)

• کیست کورویید

• مخچه و ساختار آن

سیسترنا مگنا درواقع فضایی از ساب آراکنویید که در پشت مخچه قرارگرفته; و از مایع مغزی نخاعی پرشده است.
سایز نرمال آن بین ۲/۵ تا ۱۰ میلی‌متر است. و اندازه‌های بیشتر یا کمتر از آن نیاز به بررسی‌های بیشتر مغز و ستون فقرات خواهد داشت.
برای اندازه‌ گیری سر جنین به‌ طور شایع از دو معیار BPD ،HC استفاده می ‌شود. BPD درواقع فاصله بین دو استخوان آهیانه جنین و HC محیط دور سر جنین است. با استفاده از این دو معیار و منحنی مربوط به اندازه آن‌ها، می‌توان از طبیعی یا غیرطبیعی بودن سایز سر جنین اطلاع یافت.

نوکال فولد (NF) یا ضخامت چین پشت گردن

در آنومالی اسکن، نوکال فولد (NF) یا ضخامت چین پشت گردن از ۱۵ تا ۲۱ هفته اندازه‌گیری خواهد شد. همان‌طور که در سونوگرافی غربالگری اول در مورد سونوگرافی NT گفتیم; اندازه NT از هفته ۱۱ بارداری تا ۱۳ هفته +۶ روز اندازه‌گیری می‌شود; و اندازه زیر ۳ میلی‌متر یا زیر منحنی ۹۵ درصد سن بارداری، نرمال تلقی می‌شود.
در مورد NF که در ۱۵ تا ۲۱ هفته اندازه‌گیری می‌شود. سایز زیر ۶ میلی‌متر نرمال است و ضخامت بیشتر یا مساوی ۶ میلیمتر نیاز به بررسی کروموزومی و ساختار قلبی جنین خواهد داشت.

صورت جنین

در بررسی پروفایل صورت جنین، لب از لحاظ شکاف لب ، حفره‌ها و لنز چشم، وضعیت آناتومیک چانه جنین و طول استخوان بینی، مطالعه می‌شوند.
ستون فقرات وضعیت قرار گرفتن مهره‌ها و امتداد صحیح آنها; عدم مشاهده زاویه غیرطبیعی در مهره‌ها، ساختار مهره و پوست روی آنها در این قسمت بررسی می‌شوند; و دقت کافی از لحاظ وجود توده‌های این ناحیه، نقایص پوستی، مننگوسل و اسپینا بیفیدا باید به عمل آید.
هرچند که تشخیص اسپینا بیفیدای مخفی در این سن بارداری دشوار هست.
برخلاف سونوگرافی NT، در سونوگرافی آنومالی اسکن اندازه استخوان بینی نیز به را ما حائز اهمیت است.
در صورتی که سایز استخوان بینی کمتر یا مساوی ۲/۵ میلی‌متر باشد و یا اندازه آن زیر منحنی ۵٪ یا ۲/۵ ٪ باشد و یا در مواردی که اصلاً استخوان بینی مشاهده نگردد، نیاز به بررسی کروموزومی جنین خواهد بود.
هر چند که لازم به ذکر است در ۶۷ درصد جنین‌های نرمال استخوان بینی کوچک دیده می‌شود و می‌تواند یک یافته سرشتی باشد; اما ازآنجایی‌که در جنین‌های سندرومیک نیز این یافته دیده می‌شود، توصیه به بررسی کروموزومی دقیق می‌شود.

قفسه سینه جنین

در این قسمت از سونوگرافی آنومالی اسکن وضعیت دنده‌ها، ریه‌ها، وجود مایع در اطراف قلب یا ریه‌ها، قلب و عروق و محل قرارگیری آنها در داخل قفسه سینه بررسی می‌شود; که در مبحث اکوی قلب جنین به‌تفصیل در این رابطه صحبت شد.

ستون فقرات

وضعیت قرار گرفتن مهره‌ها و امتداد صحیح آنها، عدم رؤیت زاویه غیرطبیعی در مهره‌ها، ساختار مهره و پوست روی آنها در این قسمت بررسی می‌شوند; و دقت کافی از لحاظ وجود توده‌های این ناحیه، نقایص پوستی، مننگوسل و اسپینا بیفیدا باید به عمل آید; هرچند که تشخیص اسپینا بیفیدای مخفی در این سن بارداری دشوار هست.

بررسی اندام‌ ها

در این بخش از سونوگرافی آنومالی و اسکن نیز وارد زیر در جنین مورد بررسی قرار می‌گیرند:

• وضعیت و امتداد اندام‌های فوقانی و تحتانی

• زاویه کف دست و کف پا از محل مچ

• تعداد استخوان‌ها و سایز هر یک

• اطمینان از وجود ۱۲ استخوان

• در بررسی ناحیه تناسلی جنین، مذکر یا مؤنث بودن جنین و یا در مواردی عدم تمایز جنسی جنین دیده می‌شود.

در سونوگرافی آنومالی اسکن، علاوه بر مطالعه ساختار آناتومیک جنین، معیارهای رشد جنین نیز با اندازه‌گیری دور سر، دور شکم و طول استخوان ران ارزیابی‌شده; و درنهایت می‌توان وزن تخمینی جنین (EFW) را به‌دست آورد.
در صورتی که وزن تخمینی جنین زیر منحنی ۱۰ درصد نرمال باشد نیاز به بررسی بیشتر از نظر علت ایجاد کاهش رشد جنین در این سن بارداری است.

آنومالی اسکن

• بررسی شکم جنین در آنومالی اسکن

• در بررسی شکم جنین، موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند.

• دیافراگم

• سایز و محل قرار گیری معده

• کیسه صفرا

• کلیه‌ها

• روده‌ها و اکوژنیستیه و شفافیت آنها

• عروق

• محل اتصال بند ناف به شکم

• بیرون‌زدگی روده‌ها

• مثانه

• تعداد عروق بند ناف در کنار مثانه