قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

قهوه یکی از پرمصرف‌ترین و البته پرطرفدارترین نوشیدنی‌های جهان به شمار می‌رود. فارغ از عطر و طعم بی‌نظیر قهوه، وجود کافئین درون این نوشیدنی مهم‌ترین عامل کشش افراد برای مصرف مرتب آن است. طبق تحقیقاتی که اخیرا در ایالات متحده انجام گرفت، مشخص شد آمریکایی‌ها روزانه حدود ۴۰۰ میلیون فنجان قهوه مصرف می‌کنند. با این تفاسیر به طور متوسط هر آمریکایی روزانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم کافئین مصرف می‌کند. اما این مقدار قهوه با مغز چه میکند؟

در این مقاله می‌خوانید:

• قهوه با مغز چه میکند؟
• چرا مصرف مرتب قهوه اعتیادآور است؟
• عوارض جانبی مصرف بیش از حد قهوه چیست؟

بیشتر بخوانید: روز جهانی قهوه، تلخ اما پرفایده!

شاید برایتان جالب باشد که بدانید کافئین در گروه داروها و مواد روان‌گردان دسته ‌بندی می‌شود. و تنها ماده روان‌گردان قانونی و پرمصرف دنیا به شمار می‌رود و بیشترین مقدار کافئین را می‌توان از قهوه دریافت کرد. اما کافئین موجود در قهوه با مغز چه میکند که آن را به یک نوشیدنی روان‌گردان تبدیل کرده است؟ در ادامه بیشتر درباره تاثیر قهوه بر عملکرد مغز صحبت خواهیم کرد.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: عمل لیزیک برای چه کسانی مناسب است؟

قهوه با مغز چه میکند؟

کافئین موجود در قهوه یک محرک سیستم عصبی مرکزی است که خلق و خوی ما را بهبود می‌بخشد و هوشیاری ما را افزایش می‌دهد. اما این ماده چگونه این کار را انجام می‌دهد؟

قهوه هوشیاری ما را بالا می‌برد

کافئین موجود در قهوه و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار، مانند یک تقلید کننده شیمیایی عمل می‌کند. ساختار کافئین شبیه به آدنوزین (ماده‌ای شیمیایی در مغز که باعث خواب آلودگی می‌شود) است. کافئین به گیرنده‌های آدنوزین می‌چسبد و آن‌ها را مسدود می‌کند. به زبان ساده‌تر کافئین باعث می‌شود تا آدنوزین عملکردی برعکس همیشه را داشته باشد و به جای احساس خواب آلودگی، هوشیاری و احساس بیداری را در ما افزایش دهد.

کافئین با خنثی کردن اثر آرامش‌بخش آدنوزین، باعث می‌شود توجه بیشتری داشته باشیم، کمتر خسته شویم و به طورکلی انرژی و هوشیاری بیشتری داشته باشیم.

کافئین با خنثی کردن اثر آرامش‌بخش آدنوزین ، باعث می‌شود توجه بیشتری داشته باشیم، کمتر خسته شویم و به طورکلی انرژی و هوشیاری بیشتری داشته باشیم. زمانی تاثیر کافئین خنثی می‌شود که آدنوزین به گیرنده‌های ضد کافئین می‌رسد و آن جاست که گیرنده‌های جدید خواب‌آور و تعدیل‌کننده جای خود را به ماده شیمیایی تقلبی یعنی کافئین می‌دهند.

مطالب پیشنهادی: قهوه دمی بدون کافئین

احساس سرزندگی و انرژی بیشتری را در ما ایجاد می‌کند

وقتی قهوه می‌نوشیم و کافئین موجود در آن گیرنده‌های آدنوزین را مسدود کرده و نظارت سیستم عصبی را مختل می‌کند، اتفاقات جالبی در مغز رخ می‌دهد. این جاست که چند ماده شیمیایی تحریک‌کننده از جمله انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین و گلوتامات ، سر و کله‌شان پیدا می‌شود.

حس شادی و سرزندگی ناشی از نوشیدن قهوه، به دلیل ترشح آزادانه دوپامین، گلوتامات و آدرنالین است. این انتقال‌دهنده‌های عصبی هنگامی که کافئین عملکرد آندوزین را مختل کرده، آزادانه‌تر ترشح می‌شوند.

این مواد شیمیایی که باعث ایجاد حس شادی و سرزندگی در ما می‌شوند در شرایطی که عملکرد آدنوزین مختل شده، با آزادی بیشتری ترشح می‌شوند. در کنار این مواد شیمیایی کمی آدرنالین نیز به دلیل آن که سیستم هشدار عصب مرکزی فعال شده، ترشح می‌شود. این اتفاقات ۳۰ دقیقه بعد از نوشیدن یک فنجان قهوه در مغز رخ می‌دهد که احساس سرخوشی و هوشیاری را در ما ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: میزان مصرف کافئین در بارداری

آنتروپی مغز (میزان تغییرپذیری مغز) را افزایش می‌دهد

تحقیقات گسترده‌ای درباره این که کافئین موجود در قهوه با مغز چه میکند؟ انجام شده است. بسیاری از محققان علاوه بر تاثیرات آنی کافئین روی مغز، تاثیرات بلند مدت آن را نیز مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد که مصرف بلند مدت کافئین باعث افزایش آنتروپی یا تغییر پذیری مغز می‌شود.

کافئین موجود در قهوه سرعت پردازش اطلاعات در مغز را افزایش داده و اتصالات شبکه‌های مغزی را گسترش می‌دهد.

به زبان ساده‌تر این ماده سرعت و کارایی مغز را افزایش داده و اتصالات شبکه‌های مغزی را گسترش می‌دهد. این محرک روانی قوی و تاثیرات آن بر ساختار مغز باعث می‌شود تا سرعت پردازش اطلاعات در مغز افزایش پیدا کند. به همین دلیل است که نوشیدن قهوه زیاد و مصرف مداوم آن در برخی افراد باعث بروز اختلالات خواب خواهد شد. زیرا کافئین باعث ایجاد پیچیدگی‌ و بی‌نظمی فعالیت مغز در حالت استراحت و خواب می‌شود.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: قیمت زاویه سازی صورت سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ چند در می‌یاد؟

چرا مصرف مرتب قهوه اعتیادآور است؟

همان‌طور که در پاسخ به سوال قهوه با مغز ما چه میکند ، بیان کردیم، کافئین برای مدتی عملکرد گیرنده‌های آندوزین را مختل می‌کند. زمانی که برای مدتی طولانی خستگی خود را با مصرف قهوه خاموش می‌کنیم، گیرنده‌های آدنوزین بیشتری برای تعدیل سیستم عصبی ما تولید می‌شوند تا دوباره محیط عصبی مغز ما را به سمت آرامش و خواب آلودگی سوق دهند. همین امر باعث می‌شود تا به مرور زمان بیشتر و بیشتر نیاز به نوشیدن قهوه را در خود احساس کنیم زیرا دیگر مقدار مصرفی قبلی قهوه ما برای افزایش سطح هوشیاریمان کافی نیست.

مصرف قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای مدت طولانی باعث می‌شود تا مغز بدون وجود کافئین دچار سردرگمی شود. به همین دلیل قطع مصرف قهوه برای ما سخت خواهد بود.

از طرفی تغییر در ساختار شیمیایی مغز که بر اثر نوشیدن قهوه و وارد شدن کافئین به بدنمان ایجاد شده، باعث می‌شود تا مغز ما بدون وجود کافئین نتواند عملکرد درستی داشته باشد و برای مدتی دچار سردرگمی خواهد شد. همین امر باعث می‌شود تا برایمان خیلی سخت باشد که مصرف کافئین را کاهش دهیم یا آن را کنار بگذاریم.

مطالب پیشنهادی: غذاهای ممنوع در شیردهی، کافئین مضره؟

عوارض جانبی مصرف بیش از حد قهوه چیست؟

درست است که نوشیدن قهوه و کافئین موجود در آن می‌تواند سطح هوشیاری و انرژی ما را برای مدتی معین بالا ببرد و مزیت‌هایی برای ما دارد، اما مصرف بیش از اندازه این نوشیدنی می‌تواند عوارض جانبی فراوانی را برای ما ایجاد کند.

از جمله عوارض مصرف بیش از حد قهوه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش اضطراب

مصرف بیش از حد قهوه باعث ترشح آدرنالین در بدن و افزایش اضطراب می‌شود. این احساس اضطراب ناشی از مصرف کافئین زیاد می‌تواند به صورت بی‌قراری، تحریک‌پذیری اعصاب، ادرار زیاد و اختلالات گوارشی نیز بروز پیدا کند.

تپش قلب و آریتمی قلبی

کافئین ضربان قلب را تسریع می‌کند و اثرات قابل توجه آن بر عملکرد قلب پس از مصرف ۳۶۰ میلی گرم ، معادل سه و نیم فنجان قهوه دم کرده رخ می‌دهد. در دوزهای بالاتر، کافئین می‌تواند با تغییر در سرعت بر هم زدن نظم ضربان قلب، اثرات جدی‌تری مانند آریتمی قلب را در فرد ایجاد کند.

بیشتر بخوانید: مصرف کافئین در بارداری، چقدر مجاز است؟

افزایش فشار خون

مصرف کافئین ممکن است فشار خون را افزایش دهد. این اثر کافئین می‌تواند روی هر سن یا جنسیتی بروز یابد. افرادی که سابقه فشار خون بالا دارند، با مصرف بیش از اندازه قهوه بیشتر در معرض ابتلا به این مشکل قرار خواهند گرفت. اگر سابقه فشار خون بالا دارید و در طول روز سه فنجان یا بیشتر قهوه می‌نوشید، حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

ایجاد تمایل بیشتر به مصرف مواد مخدر و الکل

معمولا افرادی که به صورت روزانه مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنند، نوشیدن سه فنجان قهوه یا بیشتر را نیز در برنامه روزانه خود جای می‌دهند. علت اینکه نوشیدن قهوه تمایل افراد به مصرف الکل یا مواد مخدر را افزایش می‌دهد به این دلیل است که اثرات محرک کافئین موجود در قهوه می‌تواند اثرات سوء مواد مخدر و الکل را پنهان کند.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: علائم فشار چشم، خانم‌ها مراقب باشند

کلام آخر

در این مقاله سعی داشتیم تا به زبان ساده پاسخی جامع برای سوال قهوه با مغز چه میکند؟ در اختیارتان قرار دهیم. بدون شک قهوه یکی از نوشیدنی‌های پرطرفدار است و مصرف به اندازه آن مزیت‌های فراوانی برای بدن دارد. اما آگاهی از این که این نوشیدنی خوش عطر و طعم می‌تواند چه پیامدهایی برای بدن و مغز ما داشته باشد، باعث می‌شود تا نسبت به مصرف آن محتاط‌‌تر عمل کنیم.