قبل از تاخیر پریود از کجا بفهمم باردارم؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: با سلام. من ۸ ماه است جلوگیری طبیعی داشتم و یک هفته بعد از پریودم دو بار نزدیکی کردم برای بارداری الان تحمل ندارم تا بعد از پریودم. الان راهی وجود دارد که بفهمم باردارم یا نه؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
دوست گرامی راه دقیقی جز انجام تست بتا وجود ندارد و شما هم لازم است که برای گرفتن پاسخ دقیق تا بعد از تاخیر پریودتان صبر کنید. اگر قبل از این زمان آزمایش بدهید ممکن است پاسخ منفی باشد و بعد از اینکه پریود به تاخیر افتاد آزمایش بدهید ممکن است بفهمید که باردارید. بنابراین بهتر است اجازه دهید پریودتان به تاخیر بیفتد و بعد تست بدهید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

عموما اولین تست خونی که از شما گرفته می شود، تست بارداری است. در تست بارداری میزان یک هورمون به نام گونادوتروپین کوریونی انسان ( hCG) مورد بررسی قرار می گیرد. این هورمون توسط جفت و جنین تولید شده و وارد گردش خون مادر می شود. از این طریق می توان فهمید که آیا فرد باردار است یا خیر. اندازه هورمون hCG در زمان های مختلف در دوران بارداری با هم فرق می کند. میزان طبیعی بتا hCG در هر زمانی از بارداری می تواند نشان دهنده سلامت جنین باشد. با استفاده از آزمایش خون بارداری ( تست خون بارداری ) می توان تنها 10 روز بعد از تشکیل نطفه از بارداری مطلع شد.

زمانی که تست حاملگی مثبت شد، آیا باز هم باید آزمایش خون انجام داد؟
پس از اینکه بارداری برای ما مسلم شد آزمایشات دیگری برای حصول اطمینان از سلامت مادر و جنین انجام میشود.
در اولین آزمایش غربالگری خون معمولا آزمایش های زیر برای مادر باردار درخواست می شود.
CBC - برای بررسی کم خونی و عفونت ها
FBS - قند ناشتا برای تشخیص دیابت
BUN -Cr- برای بررسی عملکرد کلیه
BG -Rh - آزمایش گروه خون و تشخیص منفی یا مثبت بودن گروه خونی ( فاکتور Rh )
Coombs - در صورت منفی بودن گروه خون مادر با همسر با گروه خون مثبت این آزمایش نیز درخواست می شود.
U/A - آزمایش ادرار
TSH - آزمایش تیروئید
PT - PTT - برای بررسی عملکرد کارکرد کبد و اختلالات آنزیم های کبدی
HBsAg - برای بررسی وضعیت مادر از نظر ابتلا به هپاتیت نوع B
Rubella Ab - برای تشخیص ابتلای مادر به سرخک
Anti HIV - آزمایش ایدز
VDRL - برای تشخیص ابتلای مادر به بیماری سیفلیس
سایر آزمایشات برای غربالگری از نظر ابتلای مادر به بیماری های منتقله از راه جنسی در صورت نیاز درخواست می شود.

چه کسانی باید آزمایش خون در دوران بارداری انجام دهند؟
این آزمایشات برای تمامی زنان بارداری درخواست می شود. بسته به وضعیت مادر و تشخیص ماما یا پزشک ممکن است انجام تمامی آزمایشات فوق ضروری نباشد . پس اگر چند مورد از آزمایشات بالا برای شما درخواست نشده ، نگران نباشید.

تست خون بارداری چطور انجام می شود؟
این آزمایشات نیز مانند سایر آزمایشات خون دیگر بسیار ساده و تنها با استفاده از یک سرنگ انجام می شود.
مخاطرات
انجام یک آزمایش خون ساده هیچ خطری برای مادر و جنین نخواهد داشت.

چه زمانی نتیجه آزمایش خون بارداری صحیح است؟
تشخیص صحیح باردار بودن یا نبودن فرد از طریق آزمایش خون حدود ۱۱ روز پس از لقاح و در حدود ۱۲ - ۱۴ روز پس از لقاح با آزمایش ادرار تشخیص داده می‌شود.
معمولا در زمان بارداری، سطوح هورمون hCG هر ۷۲ ساعت دو برابر می‌شود، در هفته هشتم تا هفته یازدهم بارداری این میزان به بالاترین سطح خود می‌رسد و بعد از آن دوباره کاهش می‌یابد. اما در تمام زمان بارداری، میزان آن از نسبت به زمانی که فرد باردار نیست، بیشتر است.
البته در برخی موارد نیز با وجود مثبت بودن بارداری، میزان این هورمون زیاد نیست ولی خطری را متوجه جنین نمی‌کند. اما بالا بودن بیش ازحد این هومون می‌تواند عاملی خطرناک برای سلامت جنین باشد. در بعضی موارد برای اطمینان از سلامت بارداری، چند آزمایش در فواصلی منظم انجام می‌شود تا یک نتیجه ثابت از آن گرفته بشود.

چگونه تفسیر آزمایش بارداری را انجام دهیم؟
معمولاً در جواب آزمایش در قسمت Beta-HCG، مقدار این هورمون در خون شما نشان داده می‌شود و در قسمت Reference Range می‌توانید به آسانی مثبت یا منفی و یا موارد مشکوک را بخوانید. بر این اساس اگر مقدار Beta-hCG کمتر از ۱۰ باشد، بارداری منفی است، اگر مقدار Beta-hCG بین ۱۰ تا ۲۵ باشد، مثبت یا منفی بودن آزمایش مشخص نیست و باید چند روز دیگر آزمایش تکرار شود و اگر مقدار هورمون Beta-hCG بیشتر از ۲۵ باشد به معنای بارداری مثبت است.

راهنمای سطح هورمون در طول زمان بارداری چگونه است؟
راهنمای سطح هورمون در طول زمان بارداری به صورت یک جدول ارائه می‌شود که در آن، زمان بر اساس سن بارداری و (LMP) به معنی "تعداد هفته‌هایی که از اولین روز آخرین قاعدگی گذشته است" می‌باشد. به عنوان مثال زمانی که ۳ هفته از LMP گذشته باشد، میزان غلظت این هورمون ۵۰-۵ mIU/ml است یا زمانی که ۴۰-۲۵ هفته از LMP گذشته باشد میزان این هورمون به ۱۱۷۰۰۰-۳۶۴۰ mIU/ml می‌رسد. برای زن غیر حامله میزان این هورمون کمتر از ۵ mIU/ml و بعد از یائسگی نیز کمتر از ۵/۹ mIU/ml می‌باشد.
توجه کنید که این اعداد فقط به عنوان راهنما داده شده است و افزایش این هورمون در هر فرد متفاوت می‌باشد.
هزینه آزمایش خون بارداری چقدر است؟ آزمایش خون بارداری را می توان بدون نسخه پزشک انجام داد؟ آزمایش خون بارداری تحت پوشش بیمه است؟

هزینه اولین آزمایش خون
اگر بارداری طبیعی داشته باشید، تا هفته ۲۸ تا ۳۲ بارداری، باید ماهی یک بار توسط متخصص زنان و زایمان ویزیت شوید. البته هر ماه نیازی به آزمایش خون نیست .در اولین آزمایش خون دوره بارداری، گروه خون، سطح آهن (برای تشخیص کم‌خونی)، سطح قند خون (برای تشخیص دیابت) و فاکتور RH مشخص می‌شود. همه اینها در یک برگه نوشته می شود و همه با یک بار خون گرفتن انجام می شود. هزینه این آزمایش بین ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان البته با در نظر گرفتن داشتن دفترچه بیمه و یا آزاد بودن آن. یعنی اگر بیمه باشید بین ۳۰ تا ۳۵ هزار تومان و اگر دفترچه بیمه نداشته باشید بین ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان.

هزینه آزمایش بتا بارداری
آزمایش بتا برای تشخیص بارداری است و از طریق خون یا ادرار انجام می شود. در زمان بارداری سلول های موجود در جفتِ در حال رشد گنادتروپین انسانی HCG تشکیل می دهند. آزمایش بتا سطح هورمون HCG موجود در نمونه ی خون شخص را اندازه گیری می کند. HCG هورمونی است که طی دوران بارداری توسط جفت تولید می شود و پس از برقراری ارتباط خونی بین مادر و جنین وارد گردش خون مادر می شود.
این هورمون اولین بار ۱۱ روز پس از تخمک گذاری قابل تشخیص است. سطح هورمون HCG هر ۴۸ تا ۷۲ ساعت دو برابر میشود و حدوداً ۱۱ هفته پس از تخمک گذاری به اوج خود می رسد و پس از آن در ادامه بارداری سطح هورمون HCG کم می شود. بتا در واقع بخشی از هورمون HCG است. در آزمایشگاهها به این آزمایش تیتر بتا می گویند. هزینه تیتر بتا یا عدد بتا حدودی بین 30 تا45 هزار تومان است. که باز بسته به بیمه بودن یا نبودن این عدد تغییر می کند.

هزینه آزمایش خون در سه ماهه اول بارداری
در سه ماهه اول بارداری یک آزمایش خون اساسی انجام می شود. در این آزمایش، مقدار دو ماده را در خون اندازه‌گیری می‌کنند؛ هورمون hCG و پروتئین A پلاسما؛ PAPP-A، که در دوران بارداری تولید می‌شود. هورمون hCG توسط جفت تولید می‌شود و میزان زیاد آن می‌تواند نشان‌دهندۀ برخی نقص‌های مادرزادی باشد. پروتئین A، پروتئینی است که در خون موجود است و کم بودن میزان آن ممکن است به دلیل برخی نقص‌های مادرزادی باشد. هزینه آزمایش خون غربالگری حدود ۱۱۷ هزار تومان است که مشمول بیمه هم نمی شود.

هزینه آزمایش خون در سه ماهه دوم بارداری
در غربالگری سه ماهه دوم، یک آزمایش خون بین هفته‌های ۱۴ تا ۲۲ بارداری انجام می‌شود و باز هم با اندازه‌گیری آلفا فتوپروتئین و گنادوتروپین جفتی انسان در خون مادر، احتمال بروز سندرم داون، نقص لوله عصبی و تریزومی ۱۸ را در جنین بررسی می‌کند و یکی از دقیق‌ترین تست‌هایی است که انجام می‌شود. در واقع میزان تشخیص آلفافتوپروتئین در غربالگری سه ماهه دوم، با دقت بیش از ۹۵ درصد، سندرم داون بیش از ۸۰ درصد و تریزومی ۱۸ با دقت ۷۰ درصد انجام می شود. هزینه آزمایش خون غربالگری سه ماهه دوم حدود ۳۱۶ هزار تومان است. این آزمایش هم مشمول بیمه نمی شود. البته تمام این موارد به نوع بیمه شما بستگی دارد و می توانید قبل از انجام آزمایش از مسئول آزمایشگاه درباره تعرفه ها و بیمه های تحت پوشش سوال کنید.

آزمایش خون بدون نسخه پزشک
یکی از مهمترین سوالهای زنان باردار این است که آزمایش خون را می توانند بدون نسخه پزشک انجام بدهند؟ جواب این سوال به اینکه چه آزمایشی و در چه مرحله ای باشد مربوط است. اولین آزمایش خون که برای مشخص بودن بارداری است را می توان بدون نسخه پزشک و در آزمایشگاه انجام داد، اما آزمایشهایی که مربوط به غربالگری است حتما باید با نسخه پزشک انجام شود.

آزمایش های تشخیص بارداری
- از راه خون:
که دقیق تر و حساس تر هستند و ۲ نوع هستند
کیفی:
که عدد دقیق ارائه نمیده. فقط میگه مثبته یا منفی.
کمی (تیتر بتا):
که عدد دقیق رو ارائه میده.
- از راه ادرار:
که ۲ نوع هست
گراویندکس
بی بی چک (تست خانگی)
اگر ادرار رقیق باشه، ممکنه تست های ادراری، بطور کاذب منفی نشون بدن.