درد کشاله ران و واژن در ماه های آخر بارداری

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: خانمی ۲۶ ساله هستم که در هفته 30 بارداریم. تقریبا دو الی سه هفته است که شب ها موقع خواب به دلیل درد شدید کشاله ران و واژن به سختی پهلو به پهلو می شوم و بلند شدنم نیز همراه با درد هست. این درد طبیعی است؟

پاسخ از دکتر فریبا الماسی، متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی، استاد دانشگاه:

دوست عزیز شرح حال شما کامل نیست، آیا هر دو کشاله ران درد می گیرند یا فقط یک کشاله؟ با این حال توصیه می کنم که به متخصص مراجعه کنید و معاینه های دقیق تری صورت گیرد، زیرا این شرح حالی که دادید طبیعی نیست. اگر درد واژن بود بحث دیگری بود، اما چون هم کشاله ها و هم واژن درد می گیرند و این درد شدت دارد باید بررسی شود. توصیه می شود با توجه به ماه های آخر بارداری نسبت به دردهایی که شدید هستند، کمی دقیق تر باشید و با متخصص خود مشورت داشته باشید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

بارداری دوران لذت بخشی است؛ کسی نیست که این موضوع را نداند، اما هر قدر در بارداری پییش می روید، مشکلات بارداری نیز بیشتر می شود.

با رشد جنین و بزرگ شدن رحم همگام با رشد آن، رحم از جای اصلی خود در درون لگن تغییر مکان داده و به درون شکم و سپس به سمت جلو کشیده می شود. همگام با این تغییر مکان، رباط ها و یا لیگامان های گرد رحمی نیز کشیده می شوند تا حد الامکان رحم در حال رشد را حمایت کنند.
این کشیدگی خود سبب ایجاد درد در نواحی زیر شکم و کشاله ران می شود. تغییر مکان یکباره و سریع که سب تغییر مکان ناگهانی این رباط ها شود، همچون عطسه، سرفه، بلند شدن ها و نشستن های ناگهانی، می تواند سبب کشیده شدن ناگهانی این رباط ها و ایجاد یک درد تیر کشینده ودر نواحی کشاله ران شود که گاها بسیار شدید است.
سرفه، عطسه، خنده و یا حرکت سریع می تواند درد مزمن آنها را ناگهان تشدید کنند. اگرچه این درد در بارداری ناراحت کننده است اما به دلیل تغییراتی که در بدن مادر رخ می دهد، کاملا طبیعی بوده و مشکلی ایجاد نمی کند.
درد لیگمان گرد نوعی اسپاسم شدید و ناگهانی در شکم است که معمولا سمت راست را تحت تاثیر قرار می دهد اما گاهی در هر دو طرف نیز احساس می شود و فقط حدود چند ثانیه به طول می انجامد. پزشک را از درد ها و ناراحتی ها خود مطلع سازید، درد لیگمان دردی شدید اما کوتاه است.

تسکین و درمان درد کشاله ران در بارداری
اگرچه درد لیگمان گرد باعث ناراحتی مادر باردار می شود، اما معمولا خیلی جدی نیست و در میان افراد باردار شایع است. با تغذیه هدفمند، مراقبت کایروپرکتیک منظم و تمرینات ورزشی منظم می توان از این درد پیشگیری و یا به بهبود آن کمک کرد. برای اینکه ببینید با توجه به شرایط بدنی شما چه راهی بیشترین تاثیر را دارد، راه حلهای مختلف را به صورت آزمایش و خطا امتحان کنید، نگران نباشید، همه چیز خوب پیش خواهد رفت.
برای برطرف شدن و تسکین این درد راهکارهای دیگری را به شما پیشنهاد می کنیم:

۱- آرامش در حمام
یک حمام دلپذیر به آرامش و ریلکس شدن عضلات کمک کرده و فشار بدن را از بین می برد. برای آرامش بیشتر از نمک اپسوم که به آن حمام نمک نیز می گویند، استفاده کنید. نمک اپسوم یا اپسوم سالت از کریستال های کوچک و بی رنگ تشکیل شده که ظاهری شبیه به نمک خوراکی دارد اما به جای کلرید سدیم حاوی سولفات منیزیم است.
به این ترتیب، بدن در معرض مقدار کافی منیزیم قرار می گیرد که عنصری آرامش بخش و باعث آرامش اعصاب، شل شدن عضلات و ریلکس شدن رگ‌های خونی است.
منیزیم و گرما در کنار یکدیگر تسکین دهنده های خوبی هستند که در بهبود درد لیگامان گرد مؤثرند. افزودن مقداری اسطوخودوس، بابونه یا روغن مرزنجوش نیز خاصیت تسکین دهندگی را افزایش می دهد.

2- کمپرس گرم
اگر وقت کافی برای یک حمام گرم ندارید، می توانید از مزایای کمپرس گرم برای تسکین درد لیگامان گرد بهره بگیرید. استفاده از حوله یا بطری آب گرم در دوران بارداری خطری نخواهد داشت به شرط آنکه این دو نکته را از یاد نبرید:
- میزان گرما یا درجه حرارت نباید خیلی بالا باشد.
- حوله گرم را حداکثر به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه در محل قرار دهید.

3- تقویت و حفظ تعادل با نرمش
شاید کشیده کردن یک عضله کشش یافته کمی غیر منطقی به نظر برسد اما راهکار خوبی است. برخی نرمش های مخصوص لگن علاوه بر اینکه به تقویت عضلات شکمی کمک می کنند، باعث می شوند رحم، لیگامان و جنین در وضعیت مناسبی نسبت به یکدیگر قرار بگیرند. یوگا و تمرینات ثبات مرکزی نمونه ای از این نرمشها هستند.
یوگای بارداری و تمرینات تقویت هسته مرکزی شکم با تاکید بر ماهیچه های عرضی شکم در تسکین مؤثرند. اما دراز نشست و کرانچ فشار زیادی به این ناحیه وارد کرده و به ویژه در افرادی که مبتلا به جدایش شکمی یا بازشدگی ماهیچه های شکم هستند، نباید انجام شود. شنا در دوران بارداری، نقش مفیدی در تقویت عضلات دارد و آب به کاهش فشار روی رباط های بدن کمک می کند.
با توجه به اینکه انجام تمرینات کششی در حین اسپاسم لیگامان گرد به تکسین درد کمک می کنند، بهتر است بخشی از برنامه ورزشی روزانه مادران در دوران بارداری باشد. ورزش دائم موجب کاهش درد کشاله ران شده و به طور کلی دردهای شدید را تقلیل می دهد.

4- استراحت کنید
احساس سوزش خفیف در ناحیه شکم اغلب به دلیل فشار فیزیکی بیش از حد به لیگامان های گرد به وجود می آید. در این شرایط باید به پهلوی چپ دراز بکشید و خونسردی خود را حفظ کنید تا از شدت فشار کاسته شود.
حتما یک بالش زیر زانو قرار دهید تا لگن در وضعیت درستی قرار بگیرد. در صورت نیاز می توانید زیر معده نیز بالش دیگری بگذارید. بالا نگه داشتن زانوها روی بالش به طرف قفسه سینه نیز به کاهش فشار روی لیگامان کمک می کند.

۵- در وضعیت مناسب قرار بگیرید
به دلایل متعدد حفظ تعادل لگن در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. ایستادن در وضعیتی که دو پا از یکدیگر فاصله دارند به طوریکه یکی صاف و دیگری در وضعیت دورتر قرار بگیرد و زاویه ایجاد کند یعنی کفل یک طرف جلوتر از دیگری باشد یا لگن به داخل یا خارج کشیده شود و یا هر شکل دیگری که تعادل و تراز بدن را بر هم بزند، موجب فشار خواهد شد.
نشستن نیز به اندازه ایستادن مهم است. بر روی استخوان های نشیمن گاهی بنشینید به طوریکه لگن به یک طرف یا به عقب تمایل پیدا نکند.

۶- نحوه نشستن در بارداری

در دوران بارداری برای نشستن کمر باید صاف و شانه ها عقب نگه داشته شود و باسن تکیه گاه صندلی را لمس کند. در حالت نشسته حتما یک حمایت کننده مثل یک حوله لوله شده یا بالش بارداری در قوس کمر قرار دهید.
وزن بدن باید روی هر دو لگن تقسیم شود. زاویه قرارگیری لگن و زانوها باید ۹۰ درجه باشد حتی می توان در صورت تمایل از زیر پایی نیز استفاده کرد. کف پاها باید با زمین در تماس باشد و هیچگاه نباید یک پا را روی پای مقابل قرار داد.
شاید نشستن بر روی یک توپ ورزشی که در آن کفل ها کمی بالاتر از زانوها قرار می گیرند، تجربه خوبی باشد. کفش های راحت بدون پاشنه بپوشید، تنگ نبودن کفش و عدم فشار بر روی کف پا در حفظ تراز و موقعیت صحیح لگن اهمیت فراوان دارد.

۷- ماساژ برای تسکین درد
دراز کشیدن و ماساژ ناحیه لیگامان (رباط) موجب آرامش و کاهش تنش می شود. بهتر است از فشار ملایم استفاده کنید و بر دو طرف کشاله ران و رحم تمرکز نمائید. لوسیون منیزیم یا انواع روغن باعث افزایش اثربخشی ماساژ خواهند شد.

8- از کمر بند یا شکم بند بارداری استفاده کنید
با رشد جنین و افزایش وزن او فشار بیشتری به لیگامانها وارد شده و لذا درد بیشتری در این ناحیه احساس می گردد. کمر بند یا شکم بندهای بارداری به کاهش این فشارها کمک می کنند. انواع مختلفی از این نوع تجهیزات پزشکی وجود دارد که می توانید به فراخور فرم بدن و نیاز خود از میان آنها بهترین را برگزینید.

9- از فعالیت های آرام و آهسته غافل نشوید
اگر تمرینات شدید در شما منجر به درد کشاله ران می شود، بهتر است به انجام نرمشهای نرم و سبک بپردازید. از حرکات ناگهانی مانند خارج شدن سریع از رختخواب یا چرخیدن از سمتی به سمت دیگر خودداری کنید.
به هنگام چرخیدن به جای تاب دادن پاها، گامهای کوتاه کودکانه بردارید. کمی آهسته تر حرکت کنید و خیلی حساس نباشید. از حرکات ناگهانی اجتناب کنید، تغییر وضعیت از حالت ایستاده یا نشسته باید به آرامی انجام شود چرا که حرکات سریع درد و کشش ایجاد می کنند.

۱۰- مفصل ران را منقبض کنید
قبل از سرفه، عطسه یا خندیدن، برای جلوگیری از کشیده شدن رباط ها، مفصل ران را منقبض کنید.

11- از سینه بند تنگ استفاده نکنید
خوب! آیا می دانستید سینه بندی که استفاده می کنید در درد لیگامان مؤثر است؟ بله خیلی بیشتر از آنچه که تصور می کنید تاثیر دارد. اگر سینه بند بیش از حد تنگ باشد، به وسط پشت و دیافراگم فشار کرده و این فشار طی یک خاصیت دومینویی ستون فقرات ادامه می یابد و عضلات لگن و تراز بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.

12- مراقب تغذیه خود باشید
تمامی لیگامانهای بدن انسان عمدتا از کلاژن تشکیل شده است. مصرف پودر کلاژن به تقویت و بازسازی آنها کمک می کند. اگرچه کلاژن به طور طبیعی در بدن انسان تولید می شود، اما برای تولید آن مواد مغذی متعددی باید با یکدیگر ترکیب شوند.
بهره مندی از رژیم غذایی سالم و طبیعی و نیز مصرف مولتی ویتامین های مبتنی بر غذا در دوران بارداری، این مواد مغذی را تامین می کنند. با این حال اگر قرص پرینتال (مولتی ویتامین های بارداری) به طور 100 درصد قادر به تامین برخی مواد مغذی خاص به اندازه نیاز روزانه مادر باردار نباشد، حتما باید از مکمل استفاده کرد.

۱۳- ویتامین های مصرفی
- روی، منیزیم و B۱۲ به تشکیل اسید ریبونوکلئیک (RNA) و ‌اسید دئوکسی ‌ریبونوکلئیک (DNA) کمک می کنند. اگر با کمبود این سه عنصر مواجه باشیم، تولید کلاژن مختل می شود.
- ویتامین C و آهن در کنار یکدیگر به اسید آمینه های تشکیل دهنده کلاژن کمک می کنند، همچنین پس از تولید، ترشح کلاژن را از سلول ها تحریک می نمایند.
- در بافت همبند منگنز بیشتر از همه وجود دارد و برای تشکیل این بافت ها و نیز تولید کلاژن بسیار مهم و ضروری است. ویتامین B۶ ، B۱۲ و مس نیز در تولید فیبرهای کلاژنی مهم اند.
به این نکته توجه داشته باشید، گاهی درد شکم علامت یک مشکل جدی است. اگر درد در ناحیه مرکز باشد، احتمالا از رحم است و ربطی به لیگامان های گرد اطراف رحم ندارد.

در صورت بروز یک یا چند علامت زیر به پزشک مراجعه کنید
- درد شدید یا دردی که قطع نمی شود.
- انقباض یا گرفتگی رحم .
- درد ناگهانی کمر و افزایش فشار لگن به طوریکه گویی جنین به طرف پائین حرکت می کند.
- خونریزی واژینال .
- تب.
- تهوع یا استفراغ همراه با تب که نشانه عفونت است.
- درد یا سوزش ادرار کردن که علامت عفونت ادراری است.
- درد به هنگام ادرار.
- دشواری در راه رفتن برای مدت طولانی.