آزمایش‌های روتین بارداری، فهرست کاملی از آزمایش‌های دوران بارداری

آزمایش‌های روتین بارداری از جمله مهم‌ترین اقداماتی هستند که به حفظ سلامت مادر و جنین در طول دوران بارداری کمک می‌کنند. این آزمایش‌ها به پزشکان امکان می‌دهند تا با ارزیابی‌های دقیق و دوره‌ای، وضعیت جسمانی مادر و رشد جنین را به طور کامل بررسی کرده و در صورت نیاز، اقدامات لازم را در جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی اتخاذ کنند. در این مقاله، به فهرست کاملی از آزمایش‌های دوران بارداری و اهمیت هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.

 

آزمایشگاه تشخیص پزشکی دکتر مهدوی

mahdavi.lab

drmahdavilab.com

آدرس: بلوار آیت الله کاشانی، روبروی پمپ بنزین، ساختمان گلزار، طبقه ۲، واحد ۸

 

---

بیشتر بخوانید: آزمایش بارداری بتا؛ یک راهنمای جامع برای زنان

---

آزمایش های سه ماهه اول

در این سه ماه برای بررسی عوامل خطرزای حاملگی، باید مجموعه کاملی از سابقه پزشکی شما تهیه شود. بنابراین لازم است راجع به مصرف داروها و بیماری‌های خود به پزشکتان اطلاع دهید. آزمایش‌هایی که در این دوره سه ماهه برای بررسی سلامت شما و کودکتان انجام می‌شود، عبارتند از:

تست بارداری

تست بارداری معمولاً از طریق تجزیه و تحلیل نمونه ادرار انجام می‌شود که وجود هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) را تشخیص می‌دهد. این هورمون پس از لانه‌گزینی جنین تولید می‌شود و افزایش سطح آن نشان‌دهنده بارداری است.

آزمایش خون

جهت بررسی وجود بیماری سیفلیس، ایمنی نسبت به هپاتیت و سرخجه، تعیین گروه خونی و RH انجام می شود. اگر شما RH منفی هستید و کودک شما RH مثبت است، ممکن است بدن شما به آن واکنش نشان دهد. این اتفاق نسبتا شایع است و معمولا بدون مشکل اساسی درمان می شود. در شرایط نادری ممکن است کم خونی ایجاد شود.

آزمایش ادرار

آزمایش ادرار برای بررسی وضعیت کلی سلامت مادر از جمله عفونت‌های ادراری، قند و پروتئین در ادرار انجام می‌شود. این اطلاعات می‌تواند به پزشک کمک کرده تا هر گونه مشکل احتمالی را شناسایی و مدیریت کند.

سونوگرافی جنین

حتی در هفته پنجم حاملگی می‌توان سونوگرافی جنین را انجام داد. در این بررسی، تصویری از جنین در حال رشد، به دست می‌آید سونوگرافی از راه مهبل می‌تواند حاملگی های خارجی رحمی را (وقتی جنین در جایی غیر از رحم رشد کند) نیز مشخص کند.

نمونه برداری از کوریون

در این آزمایش تعدادی از سلول‌های جفت بین هفته هشتم و بیستم جنینی برداشته می‌شوند و از نظر اختلالات ژنتیکی مختلف از جمله نشانگان داون بررسی می‌شوند.

در نمونه‌برداری از کوریون، تعدادی از سلول‌های جفت بین هفته هشتم و بیستم جنینی برداشته و از نظر اختلالات ژنتیکی مختلف از جمله نشانگان داون بررسی می‌شوند.

این آزمایش به طور معمول انجام نمی‌گیرد بلکه فقط زمانی که سابقه بیماری‌های ژنتیکی وجود داشته باشد، انجام می‌شود.

تست اچ. آی. وی (ایدز)

از آنجایی که ایدز یکی از بیماری‌های است که از مادر به جنین منتقل می‌شود، برای جلوگیری از انتشار این بیماری، آزمایش آلودگی به ویروس ایدز یعنی اچ.آی.وی انجام می‌گیرد.

---

پیشنهاد ویژه نی نی بان:  قهوه با مغز چه میکند؟ فِرِش و شاداب

---

آزمایش های سه ماهه دوم

بین هفته سیزدهم تا بیست و هفتم حاملگی شما باید از پزشک خود انتظار انجام آزمایش های زیر را داشته باشید:

غربالگری سندروم داون

یکی از آزمایش‌های اصلی در سه ماهه دوم بارداری، غربالگری برای تشخیص سندروم داون است. سندروم داون یک اختلال ژنتیکی است که به دلیل وجود یک کروموزوم اضافه در کروموزوم‌های شماره ۲۱ به وجود می‌آید. این اختلال منجر به مشکلات فیزیکی و ذهنی در کودک می‌شود.

تست تحمل گلوکز (GTT)

پزشک به شما شربت قندی می دهد تا بنوشید و سپس قند خون را در فواصل منظم اندازه می گیرد. این آزمایش نشان می دهد که بدن با چه سرعتی متابولیسم (سوخت و ساز) قند را انجام می دهد. هر بی قاعدگی در این رویه می تواند نشانگر دیابت حاملگی باشد.

سونوگرافی

سونوگرافی یکی دیگر از ابزارهای مهم در ارزیابی وضعیت جنین در سه ماهه دوم است. این روش با استفاده از امواج صوتی بدون آسیب به مادر و جنین، تصاویر دقیقی از رحم و جنین فراهم می‌کند. سونوگرافی معمولاً در هفته ۱۸ تا ۲۰ انجام می‌شود و به «سونوگرافی آنومالی» یا «سونوگرافی مورفولوژی» معروف است.

بررسی الکتریکی قلب جنین

در آغاز هفته بیستم حاملگی ، پزشک می تواند به ضربان قلب جنین با گوشی های خاصی گوش دهد و سلامت کلی جنین را از این طریق بررسی کند. علاوه بر این، ممکن است سونوگرافی جنین برای بررسی پیشرفت رشد جنین نیز انجام گیرد.

غربالگری سرم خون مادر

به طور معمول این تست انجام نمی شود. این آزمایش برای کشف نقایص تولد انجام می گیرد تا موارد زیر در سرم خون مادر بررسی شود:

• تست آلفا فیتوپروتئین: (AFP) این ماده به طور معمول در کبد جنین تولید می شود. افزایش میزان آن ممکن است بدلیل نقص در نخاع باشد در حالی که کاهش آن نشانگان داون را نشان می دهد.
• آزمایشHCG: گنادوتروپین جنین انسانی از جفت ترشح می شود. سطح خونی HCG در ۱۴ هفته اول حاملگی افزایش می یابد. اگر سطح HCG خیلی بالا باشد ممکن است علا مت نشانگان داون باشد.

گنادوتروپین جنین انسانی از جفت ترشح می شود. سطح خونی HCG در ۱۴ هفته اول حاملگی افزایش می یابد. اگر سطح HCG خیلی بالا باشد ممکن است علا مت نشانگان داون باشد.

• استریول: این ماده به وسیله جفت تولید می شود. سطح آن اولین بار در هفته نهم حاملگی قابل اندازه گیری است. کاهش سطح آن می تواند علامت نشانگان داون باشد.
• مهارکننده آ: یک آزمایش غربالگری جدید یک پروتئین را که جنین و جفت تولید می کنند، اندازه گیری می کند. اگر سطح آن به طور غیر طبیعی بالا برود، علامت، نشانگان داون است.
• آمنیوسنتز: اگر نتیجه بررسی سرم غیرطبیعی باشد یا اگر عوامل خطر (مثلا:کاهش حرکات جنین …) وجود داشته باشد، آمنیوسنتز انجام می گیرد.
• مایع آمنیوتیک: مایع آمنیوتیک، بررسی می شود تا صد نوع متفاوت از نقایص جنینی کشف شود. در ضمن جنس جنین نیز به این وسیله مشخص می شود.

---

مطالب پیشنهادی: هفته اول بارداری

---

آزمایش های سه ماهه سوم

در این دوره بیشتر آزمایش‌ها انجام شده است. با این وجود بررسی‌های دیگری برای اطمینان از سلامت کلی جنین و زایمان صورت می‌گیرد که موارد زیر را شامل می‌شود.

شمارش کامل خون (CBC)

شمارش کامل خون یکی از آزمایش‌های رایج در سه ماهه سوم بارداری است که به بررسی وضعیت سلامتی مادر از طریق اندازه‌گیری انواع سلول‌های خونی می‌پردازد. این آزمایش شامل شمارش گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌ها می‌شود.

• گلبول‌های قرمز (RBC): این سلول‌ها وظیفه حمل اکسیژن به بافت‌های بدن را بر عهده دارند. در دوران بارداری، نیاز بدن به اکسیژن بیشتر می‌شود و در نتیجه افزایش گلبول‌های قرمز اهمیت ویژه‌ای دارد. کمبود گلبول‌های قرمز یا کاهش سطح هموگلوبین ممکن است به کم‌خونی منجر شود. کم‌خونی در دوران بارداری می‌تواند خستگی شدید، ضعف و خطر زایمان زودرس را افزایش دهد. شمارش کامل خون کمک می‌کند تا کم‌خونی شناسایی و درمان شود.

• گلبول‌های سفید (WBC): این سلول‌ها در دفاع بدن در برابر عفونت‌ها نقش مهمی دارند. افزایش یا کاهش غیرعادی گلبول‌های سفید می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا سایر مشکلات جدی باشد. با توجه به اینکه عفونت‌ها می‌توانند بارداری را به خطر بیندازند، این بخش از آزمایش برای بررسی سلامت عمومی مادر ضروری است.

• پلاکت‌ها: پلاکت‌ها به لخته شدن خون کمک می‌کنند. کاهش سطح پلاکت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند پره‌اکلامپسی باشد که یک بیماری جدی بارداری است و نیاز به مراقبت ویژه دارد. پزشکان با بررسی سطح پلاکت‌ها می‌توانند خطر خونریزی شدید در هنگام زایمان را ارزیابی کنند.

تست استرپتوکوک گروه B

این تست خون نشان می دهد که آیا با این نوع میکروب (که می تواند بیماری شدیدی در نوزاد ایجاد کند) بیماری عفونی ایجاد شده است؟! اگر باکتری دیده شود، آنتی بیوتیک برای حفظ کودک در زمان زایمان تجویز می شود.

مونیتورینگ ضربان قلب جنین

مونیتورینگ ضربان قلب جنین یکی دیگر از آزمایش‌های حیاتی در سه ماهه سوم بارداری است که به ارزیابی سلامت جنین کمک می‌کند. این آزمایش به‌ویژه زمانی اهمیت دارد که نگرانی‌هایی درباره رشد جنین یا وضعیت سلامت مادر وجود دارد. مونیتورینگ ضربان قلب جنین به دو روش انجام می‌شود:

• مونیتورینگ خارجی: در این روش، یک دستگاه کوچک به نام «داپلر» یا یک کمربند الکترونیکی روی شکم مادر قرار می‌گیرد و ضربان قلب جنین را اندازه‌گیری می‌کند. این روش معمولاً در چکاپ‌های معمول بارداری به کار می‌رود و به پزشک اجازه می‌دهد تا مطمئن شود که ضربان قلب جنین در محدوده نرمال است (بین ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه).
• مونیتورینگ داخلی: در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر است، مونیتورینگ داخلی انجام می‌شود. این روش معمولاً در طول زایمان استفاده می‌شود و شامل قرار دادن یک الکترود کوچک در رحم و نزدیک به پوست سر جنین است تا ضربان قلب او به‌طور دقیق‌تر اندازه‌گیری شود. این نوع مونیتورینگ برای بررسی مشکلات احتمالی حین زایمان بسیار مفید است.

هپاتیت ب

اگر جواب آزمایش شما برای ابتلا به هپاتیت ب مثبت باشد، کمی بعد از تولد، کودک واکسنی در مقابل این بیماری دریافت می کند.

افاسمان (کشیدگی) گردن رحم

نزدیک زمان زایمان هم پزشک باید معایناتی انجام دهد. بدنبال این بررسی پزشک متوجه می شود که جنین به چه مقدار در لگن پائین آمده است و گردن رحم تا چه اندازه شروع به کشیده شدن کرده است. این اندازه گیری ها به تخمین پیشرفت زایمان کمک می کند. ممکن است حتی بررسی جنین نیز لازم باشد.

تست بدون استرس

یکی از شاخص های مهم دیگر سلامت جنین علاوه بر ضربان قلب، حرکات جنین است، که در صورت کاهش آن آزمایش های خاصی چون بیوفیزیکال و تست بدون استرس (NST) انجام می گیرد.

آمنیوسنتز

در نهایت اگر کودک شما به هر دلیل نیاز به زایمان زودرس داشته باشد، آمنیوسنتز برای بررسی اینکه آیا رشد ریه جنین به حد کافی هست یا خیر، انجام می گیرد.

---

پیشنهاد ویژه نی نی بان: نه سالگی کودک و هر آنچه که باید بدانید

---

اهمیت آزمایش های روتین بارداری

در اولین دیدار، پزشکتان وزن شما و طول رحم را برای تخمین میزان رشد کودک اندازه می‌گیرد. فشارخون شما نیز برای غربالگری و تشخیص فشارخون حاملگی ، اندازه گیری می‌شود. نمونه ادرار از نظر سطح قند، پروتئین و وجود باکتری در آن بررسی می‌شود. قند در ادرار زن حامله، علامت دیابت حاملگی است. پروتئین بالای ادرار می‌تواند نشانگر عفونت مجاری ادراری، بیماری کلیوی یا فشارخون بالا باشد.

نتیجه گیری

در نهایت، آزمایش‌های روتین بارداری نقش مهمی در تضمین سلامت مادر و جنین ایفا می‌کنند. از تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی تا پیگیری وضعیت رشد جنین، این آزمایش‌ها نه تنها آرامش خاطر برای والدین به ارمغان می‌آورند، بلکه به پزشکان نیز کمک می‌کنند تا بهترین مسیر مراقبتی را برای مادر و کودک در نظر بگیرند. رعایت دقیق برنامه‌های پیشنهادی و انجام این آزمایش‌ها، بخش مهمی از تجربه یک بارداری سالم و ایمن است.

سوالات متداول

آیا آزمایش‌های روتین بارداری برای همه زنان باردار ضروری است؟

بله، این آزمایش‌ها به طور کلی برای همه زنان باردار توصیه می‌شود. با این حال، نوع و تعداد آزمایش‌ها ممکن است بسته به شرایط خاص هر فرد و سابقه پزشکی او متفاوت باشد. پزشک می‌تواند براساس سن، سابقه بارداری یا وجود بیماری‌های خاص، آزمایش‌های اضافی توصیه کند.

اگر نتیجه آزمایش‌ها نرمال نباشد چه باید کرد؟

اگر نتیجه یک آزمایش نرمال نباشد، پزشک معمولاً آزمایش‌های بیشتری انجام می‌دهد یا به مشاوره با متخصصین نیاز خواهد بود. در برخی موارد، درمان یا مراقبت‌های ویژه مورد نیاز است. به‌هرحال، تشخیص زودهنگام مشکلات می‌تواند به جلوگیری از عوارض بیشتر کمک کند.

آیا می‌توان برخی آزمایش‌ها را رد کرد؟

بله، هرچند که آزمایش‌های روتین بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین توصیه می‌شوند، اما تصمیم‌گیری نهایی درباره انجام یا رد این آزمایش‌ها به والدین بستگی دارد. مشورت با پزشک و بررسی مزایا و معایب هر آزمایش به شما کمک می‌کند تصمیمی آگاهانه بگیرید.