مایکل بروثورست در مقالهای که اخیراً در مجله ساینس منتشر شده، مینویسد: «توضیح رابطه جنسی دشوار است.» بروثورست، که در دانشگاه لیورپول در مورد تکامل تولید مثل جنسی مطالعه میکند، مانند دیگر افراد در این حوزه، مردان را «درک» نمیکند.
او مینویسد: «از آنجایی که نرها نمیتوانند به تنهایی تولید مثل کنند و اغلب چیزی جز ژن به فرزندان خود نمیدهند، جمعیتی از مادههای غیرجنسی میتوانند با سرعت دو برابر جمعیتی که به صورت جنسی تولید مثل میکنند، رشد کنند.»
پس چرا اصلاً جنس نر وجود دارد؟ چرا بیشتر گیاهان و حیوانات به جای فقط یک جنس، دو جنس دارند - یعنی دو جنس که با یکدیگر رابطه جنسی دارند؟
محتملترین توضیح، فرضیه ملکه سرخ نام دارد که از روی نام ملکه در رمان «از میان آینه» اثر لوئیس کارول نامگذاری شده است. در این رمان کوتاه، آلیس و ملکه سرخ مسابقهای را برگزار میکنند که در آن درجا میدوند اما هرگز به جایی نمیرسند. به طور مشابه، فرضیه ملکه سرخ بیان میکند که موجودات زنده و انگلهایی که روی آنها زندگی میکنند، در حال مسابقهای هستند که در آن دائماً در پاسخ به جهشهای ژنتیکی یکدیگر تکامل مییابند و تعادل کلی را حفظ میکنند.
بروثورست توضیح میدهد که از آنجایی که انگلها برای بهرهبرداری از نقاط ضعف یک ارگانیسم میزبان معمولی تکامل مییابند، ارگانیسمهای میزبانی که نسخههای نادری از ژنها، معروف به آللها، دارند، کمتر در معرض انگلها قرار میگیرند و بنابراین شانس بیشتری برای زنده ماندن تا سن تولید مثل خود دارند. به همین ترتیب، فرزندان آنها نیز از این آللهای مفید برخوردارند. در نتیجه، طی نسلها، آللهای نادر این ارگانیسمها در جمعیت رایجتر میشوند، بنابراین انگلها شروع به تکامل میکنند تا آنها را تصاحب کنند. در آن مرحله، آللهای غیرمعمول جدید در میان میزبانها شروع به شکوفایی میکنند.
این نظریه معتقد است که رابطه جنسی به ارگانیسمهای میزبان در این چرخه تکاملی یک مزیت میدهد. بروثورست مینویسد: «این انتخاب مداوم برای کمیابی، تولید مثل جنسی را بر تولید مثل غیرجنسی ترجیح میدهد؛ نوترکیبی جنسی به میزبانان اجازه میدهد تا دسته آللهای خود را تغییر داده و ترکیبات جدید و نادری را در فرزندان خود ایجاد کنند.»
شواهد به نفع فرضیه ملکه سرخ از بسیاری از اقشار جامعه به دست میآید. در میان حلزونهای آب شیرین که میتوانند به صورت جنسی یا غیرجنسی تولید مثل کنند، نرهای بیشتری (و بنابراین تولید مثل جنسی بیشتر) در مناطق کمعمق رخ میدهند که در آنجا حلزونها بیشتر در معرض ابتلا به کرمهای انگلی، نوعی انگل، قرار دارند. به گفته بروثورست، "این نشان میدهد که عفونت، رابطه جنسی را تقویت میکند.
با این حال، تاکنون محققان با اطمینان نمیدانستند که آیا کرمهای پهن (به عنوان مثال قبلی) واقعاً با میزبان حلزون خود سازگارتر هستند یا خیر. شاید این دو گونه اصلاً با هم تکامل نیافته باشند، که در این صورت پایههای فرضیه ملکه سرخ فرو میریزد.
لوی موران از دانشگاه ایندیانا و همکارانش به نظریه ملکه سرخ جان تازهای بخشیدهاند. در آزمایشگاه، محققان کرمهای گرد را در برابر گونهای از باکتری که آنها را میکشد، قرار دادند و مشاهده کردند که هنگام تکامل مشترک این دو چه اتفاقی میافتد. مشخص شد که کرمهای گردی که به صورت غیرجنسی تولید مثل میکردند، تنها در 20 نسل از بین رفتند، در حالی که کرمهای تولید مثل جنسی توانستند به طور مداوم تکامل یابند تا مهاجمان باکتریایی خود را دفع کنند.
در مسابقهای برای ماندن در یک جایگاه ثابت، به نظر میرسد که رابطه جنسی کلید اصلی است.