چرا بعضی روزها حرکات جنین کم می‌شود؟ ۶ دلیل + راه حل
حرکات جنین یکی از شاخص‌های سلامت جنین در دوران بارداری است. با پیشرفت بارداری، این حرکات بیشتر و قابل پیش‌بینی می‌شود. با این حال، گاهی مادران متوجه می‌شوند که در بعضی روزها، تعداد یا شدت حرکات جنین کمتر از حد معمول است. این کاهش حرکات معمولاً نگران‌کننده است، اما همیشه به معنی وجود مشکل نیست. در ادامه در مورد دلایل کاهش حرکات جنین در برخی روزها و اینکه چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید، بیشتر توضیح خواهیم داد.
فهرست مطالب
- حرکات جنین از چه زمانی حس می‌شود؟
- چرا حرکات جنین مهم است؟
- حرکات طبیعی جنین چقدر باید باشد؟
- دلایل کم شدن حرکات جنین
- ۱. وضعیت خواب و فعالیت جنین
- ۲. تغذیه و میزان قند خون مادر
- ۳. موقعیت جنین در رحم
- ۴. سطح فعالیت و وضعیت جسمانی مادر
- ۵. استرس و فشار روانی مادر
- ۶. عوامل فیزیولوژیک و سلامتی جنین
- نحوه ارزیابی حرکات جنین در منزل
- اگر حرکات جنین کم بود چه کنیم؟
- چه زمانی کم شدن حرکات جنین خطرناک است؟
حرکات جنین از چه زمانی حس می‌شود؟
حرکات جنین معمولاً بین هفته ۱۸ بارداری تا هفته ۲۴ بارداری برای مادر قابل احساس است، اگرچه این زمان می‌تواند در بارداری‌های اول کمی دیرتر و در بارداری‌های بعدی کمی زودتر باشد. در ابتدا حرکات جنین شبیه تکان‌های کوچک، ضربه‌های خفیف یا حباب‌های گاز در شکم حس می‌شوند و به مرور که جنین رشد می‌کند، حرکات قوی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌شوند. مادران با تجربه بیشتر قادرند الگوی حرکات جنین خود را تشخیص دهند و تغییرات آن را زودتر متوجه شوند.
چرا حرکات جنین مهم است؟
حرکات جنین یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت او در دوران بارداری به شمار می‌رود، زیرا نشان‌دهنده فعالیت مغز، ماهیچه‌ها و وضعیت عمومی جنین است. الگوی منظم و مناسب حرکات جنین معمولاً نشانه کافی بودن اکسیژن و جریان خون و رشد طبیعی جنین است، در حالی که کاهش یا تغییر ناگهانی حرکات می‌تواند علامت مشکلاتی مانند اختلالات جفت، کاهش مایع آمینوتیک یا مشکلات رشد باشد. به همین دلیل، پایش منظم حرکات جنین به مادران کمک می‌کند تا در صورت بروز مشکل، سریعاً اقدام کنند و سلامت جنین را تضمین نمایند.
حرکات طبیعی جنین چقدر باید باشد؟
نمی‌توان عدد دقیقی مشخص کرد.
به نقل از uhcw.nhs.uk
There is no specific number of normal movements. Your baby should develop an individual pattern of movements that you will become aware of. They will have sleep periods during which they will not move but these rarely last longer than 90 minutes. The number of movements tends to increase until 32 weeks of pregnancy and then stay about the same
حرکات طبیعی تعداد مشخصی ندارد. کودک شما باید الگوی حرکتی منحصر به فردی داشته باشد که شما از آن آگاه خواهید شد. آنها دوره‌های خواب هم خواهند داشت که در طی آن حرکت نمی‌کنند، اما این دوره‌ها به ندرت بیش از ۹۰ دقیقه طول می‌کشند. تعداد حرکات تا هفته ۳۲ بارداری افزایش می‌یابد و سپس تقریباً ثابت می‌ماند.
در ابتدا حرکات ممکن است پراکنده و خفیف باشند، اما با رشد جنین، حرکات قوی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌شوند. مهم‌ترین نکته، الگوی منظم حرکات جنین نسبت به حالت معمول او است؛ کاهش ناگهانی یا تغییر غیرمعمول در این الگو نیازمند بررسی پزشکی است.
دلایل کم شدن حرکات جنین
شایع‌ترین دلایل کم شدن حرکات جنین عبارت است از:
۱. وضعیت خواب و فعالیت جنین
جنین مانند نوزادان، چرخه‌های خواب و بیداری دارد. گاهی جنین در حالت خواب عمیق است و حرکات او کمتر به نظر می‌رسد. این خواب‌ها معمولاً ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول می‌کشند، اما در بعضی مواقع ممکن است تا ۱ ساعت ادامه داشته باشند. بنابراین، کاهش موقت حرکات جنین می‌تواند طبیعی باشد و نشان دهنده سیکل خواب جنین است و نیاز به نگرانی ندارد.
۲. تغذیه و میزان قند خون مادر
بعد از مصرف غذا، به ویژه غذاهای حاوی کربوهیدرات، جنین تمایل بیشتری به حرکت نشان می‌دهد. در مقابل، زمانی که مادر مدت طولانی بدون غذاست، سطح قند خون کاهش می‌یابد و ممکن است حرکات جنین کمتر شود. بنابراین، تغییر الگوی غذایی روزانه می‌تواند دلیل کاهش حرکات باشد.
بیشتر بخوانید: رژیم غذایی در دوران بارداری، هفته به هفته
۳. موقعیت جنین در رحم
نحوه قرارگیری جنین در رحم نیز بر تعداد و شدت حرکات او تاثیر می‌گذارد. وقتی جنین به دیواره رحم فشار می‌آورد یا به پشت خوابیده است، ممکن است حرکات کمتر احساس شود. همچنین، در اواخر بارداری به دلیل بزرگ شدن جنین و کاهش فضای رحم، حرکات جنین ممکن است متفاوت و کمتر محسوس شود.
بیشتر بخوانید: جنین پسر در کدام سمت رحم قرار دارد؟
۴. سطح فعالیت و وضعیت جسمانی مادر
فعالیت مادر و وضعیت او در طول روز می‌تواند روی حس کردن حرکات جنین تاثیر بگذارد. در حالتی که مادر در حرکت است، تکان‌های جنین ممکن است با حرکات بدن مادر مخلوط شود و کمتر احساس شود. برعکس، زمانی که مادر در آرامش و دراز کشیده است، حرکات جنین بهتر قابل تشخیص هستند.
۵. استرس و فشار روانی مادر
استرس و اضطراب می‌توانند باعث تغییر در جریان خون و هورمون‌ها شوند و بر الگوی حرکات جنین تاثیر بگذارند. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که در روزهایی که مادر تحت فشار عصبی است، حرکات جنین ممکن است کمتر و غیرمعمول به نظر برسند.
بیشتر بخوانید: استرس در بارداری چه عوارضی دارد؟
۶. عوامل فیزیولوژیک و سلامتی جنین
در بیشتر موارد، کاهش موقت حرکات جنین طبیعی است. اما اگر کاهش حرکات جنین طولانی مدت شود یا با سایر علائم نگران‌کننده مانند خونریزی، درد شدید شکم یا کاهش رشد جنین همراه باشد، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی مانند کاهش مایع آمینوتیک، مشکلات جفت یا اختلالات رشد باشد. در این موارد، باید فوراً با پزشک یا ماما مشورت شود.
نحوه ارزیابی حرکات جنین در منزل
برای ارزیابی حرکات جنین در منزل، مادر می‌تواند در یک محیط آرام و راحت به پهلوی چپ دراز بکشد و در یک بازه زمانی مشخص، معمولاً ۱ تا ۲ ساعت، حرکات جنین را شمارش کند. بهترین زمان برای این کار بعد از غذا و در شرایط استراحت است تا حرکات جنین راحت‌تر حس شود. اگر حرکات کمتر از حد معمول بود، مادر می‌تواند با خوردن یک میان وعده سبک و شیرین یا تغییر وضعیت بدن، جنین را تحریک کند و دوباره حرکات را بررسی کند. در صورت ادامه کاهش حرکات، باید فوراً با پزشک یا ماما تماس گرفته شود.
اگر حرکات جنین کم بود چه کنیم؟
وقتی مادر متوجه می‌شود که حرکات جنین نسبت به حالت معمول کاهش یافته است، باید به شکل مرحله‌ای و با دقت اقدام کند. مراحل پیشنهادی به شرح زیر است:
۱. آرامش و دراز کشیدن
در یک محیط آرام به پهلوی چپ دراز بکشید. این وضعیت باعث افزایش جریان خون به جنین می‌شود و احتمال حس کردن حرکات را بیشتر می‌کند. گاهی تغییر وضعیت مادر باعث می‌شود جنین تحریک شود و حرکت کند.
۲. تغذیه سبک و شیرین
خوردن یک میان وعده سبک و حاوی قند طبیعی مانند میوه یا شیر باعث افزایش سطح قند خون و انرژی جنین می‌شود و ممکن است حرکات او را تحریک کند. نوشیدن یک لیوان آب خنک یا شیر نیز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد.
۳. شمارش حرکات جنین
یک ساعت آرام بنشینید یا دراز بکشید و حرکات جنین را شمارش کنید. در سه ماهه سوم بارداری، معمولاً انتظار می‌رود حداقل ۱۰ حرکت در دو ساعت حس شود. اگر تعداد حرکات کمتر بود، باید مرحله بعدی انجام شود.
۴. تماس با پزشک یا ماما
اگر پس از تغییر وضعیت، تغذیه و شمارش حرکات، جنین هنوز کم‌تحرک به نظر می‌رسد، فوراً با پزشک یا ماما تماس بگیرید. پزشک ممکن است با انجام سونوگرافی یا تست ضربان قلب جنین (NST) وضعیت سلامت جنین را بررسی کند.
چه زمانی کم شدن حرکات جنین خطرناک است؟
کم شدن حرکات جنین معمولاً طبیعی است، اما در بعضی شرایط می‌تواند نشانه خطر باشد و نیاز به بررسی فوری دارد
۱. کاهش طولانی‌مدت یا شدید حرکات
اگر حرکات جنین به شکل چشمگیر و غیرمعمول کاهش یابد و برای مدت طولانی (مثلاً چند ساعت یا بیشتر از نیم روز) ادامه داشته باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه شود. الگوی حرکات هر جنین معمولاً مشخص است؛ کاهش ناگهانی نسبت به این الگو مهم است.
۲. تغییر ناگهانی در الگوی حرکات
اگر جنین تا پیش از این فعال بوده و ناگهان حرکاتش بسیار کم یا ضعیف شود، این تغییر می‌تواند هشداردهنده باشد.
۳. همراه شدن با علائم دیگر
کم شدن حرکات جنین در کنار علائم زیر خطرناک است و نیاز به رسیدگی فوری دارد:
- درد شدید یا مستمر شکم
- خونریزی یا ترشح غیرعادی از واژن
- کاهش رشد جنین (که در سونوگرافی مشخص می‌شود)
- علائم مادر مانند سرگیجه شدید، تاری دید یا فشار خون بالا
۴. مشکلات شناخته شده در بارداری
در مادرانی که مشکلاتی مانند فشار خون بالا، دیابت بارداری، مشکلات جفت یا کمبود مایع آمینوتیک دارند، کاهش حرکات جنین ممکن است زودتر و شدیدتر رخ دهد و حتماً نیاز به بررسی دارد.
سخن پایانی
کاهش حرکات جنین در بعضی روزها معمولاً طبیعی است و دلایل مختلفی مانند خواب جنین، تغذیه مادر یا وضعیت جسمانی مادر دارد. با این حال، هرگونه کاهش شدید یا طولانی مدت حرکات جنین نباید نادیده گرفته شود و لازم است بلافاصله با پزشک مشورت شود تا سلامت جنین بررسی شود.
