چگونه زلزله را برای کودکان توضیح دهیم؟

در شرایطی که ایران یک کشور زلزله‌خیر است، هر لحظه امکان زلزله وجود دارد و ممکن است کودکان دچار هراس شوند.اما توضیح زلزله برای کودکان چگونه است؟ در این مقاله، شما را راهنمایی می‌کنیم. 

در این مقاله می‌خوانید: 

• توضیح زلزله برای کودکان
• زلزله چیست؟
• توضیح علت زلزله برای کودکان 
• حوادث ناشی از از زلزله چیست؟
• زلزله در کدام مناطق رخ می دهد؟
• اندازه گیری زلزله
• تاثیرات انسانی زمین لرزه
• پیش بینی زلزله ممکن است؟
• آمادگی در برابر زلزله
• اقدامات ایمنی در مقابل زلزله
• خلاصه

توضیح زلزله برای کودکان

در مورد توضیح زلزله برای کودکان، بهترین کار این است که ابتدا کودک را با زلزله آشنا کنید و به او بگویید زلزله چیست. 

زلزله چیست؟

در توضیح زلزله برای کودکان، ابتدا از تاریخچه زمین بگویید. زمین بیش از 4 میلیارد سال سن دارد که یعنی بسیار قدیمی است، اما  این سیاره هنوز در حال تغییر است. ما می‌دانیم که وقتی آتشفشان‌ها منفجر می‌شوند، زمین می‌ریزند، یا زمین می‌لرزد و تغییر می‌کند. در یک زلزله، توده‌های عظیمی از سنگ در زیر سطح زمین حرکت می‌کنند و باعث می‌شوند زمین تکان بخورد. زمین‌لرزه اتفاقی است که به طور مداوم در سراسر جهان رخ می‌دهد. اغلب زمین لرزه‌ها بسیار کوچک هستند، اما برخی از آن‌ها شدیدند و باعث تخریب بزرگ می‌شوند.

بیشتر بخوانید: چگونه کودک خود را تشویق کنیم که عینک بزند؟

توضیح علت زلزله برای کودکان 

پس از این توضیحات به سراغ توضیح علت زلزله برای کودکان بروید. بیشتر زمین لرزه‌ها به دلیل تغییرات در بیرونی‌ترین پوسته زمین ایجاد می‌شوند. پوسته زمین از حدود دوازده توده سنگ به نام صفحات تشکیل شده است که دائما در حال حرکت هستند که در جاهای مختلف از هم دور می‌شوند، با هم برخورد می‌کنند، یا از کنار هم می‌لغزند. با گذشت زمان، این حرکت‌ها باعث ایجاد فشار زیادی می‌شود. هنگامی که فشار بیش از حد می‌شود، توده‌های سنگ به طور ناگهانی در امتداد شکافی در پوسته جابجا می‌شوند که به آن «گسل» می‌گویند.

سنگ‌های متحرک، انرژی را به شکل امواج ضربه‌ای آزاد می‌کنند. امواج از همه جهات در میان صخره‌ها پخش و باعث زلزله می‌شوند. در قوی‌ترین زمین لرزه‌ها، مردم هزاران کیلومتر دورتر از مرکز زمین‌لرزه می‌توانند لرزش زمین را احساس کنند.

تعداد کمی از زلزله‌ها علل طبیعی یا انسانی دیگری دارند. حرکت سنگ‌های مذاب در زیر آتشفشان‌ها می‌تواند باعث ایجاد زلزله وفشار ناشی از نگهداری مقادیر زیادی آب در پشت سدهای بزرگ هم می‌تواند باعث زمین لرزه‌های جزئی شود. انفجارهای هسته‌ای زیرزمینی و حفر مین نیز همینطور است.

حوادث ناشی از از زلزله چیست؟

یک زلزله ممکن است به اندازه‌ای قوی باشد که سطح زمین را تغییر دهد، صخره‌ها را به سمت بالا ببرد و شکاف‌های بزرگی را در زمین باز کند. زمین‌لرزه می‌تواند صدمات زیادی به ساختمان‌ها، پل‌ها، راه آهن و سایر سازه‌ها وارد کند. لرزش شدید در هنگام زلزله اغلب باعث حرکت‌های دیگر زمین مانند بهمن می‌شود. برخی از زمین لرزه‌هایی که در اقیانوس‌ها یا در نزدیکی اقیانوس‌ها اتفاق می‌افتند باعث می‌شوند که امواج عظیم و مخربی به نام «سونامی» به ساحل برسد.

بیشتر بخوانید: آفتاب سوختگی کودکان، پوستشان فراموش نشود

زلزله در کدام مناطق رخ می دهد؟

بیشتر زمین لرزه‌ها در امتداد مرزهای صفحات پوسته زمین رخ می‌دهند. یک کمربند زلزله بزرگ که اقیانوس آرام را در امتداد سواحل کوهستانی غربی آمریکای شمالی و جنوبی می‌چرخاند و از طریق مناطق جزیره‌ای آسیا می‌گذرد، به «حلقه آتش» معروف است. 

دومین کمربند کم‌فعال بین اروپا و شمال آفریقا در منطقه مدیترانه قرار دارد و بخش‌هایی از آسیا را در بر می‌گیرد. 

اندازه گیری زلزله

دانشمندان امواج ضربه‌ای تولید شده در زلزله را با ابزاری به نام «لرزه نگار» ثبت و به روش‌هایی مختلف اندازه‌گیری می‌کنند. مقیاس اندازه‌گیری زمین لرزه، ریشتر است. ضعیف‌ترین زمین لرزه‌ها در مقیاس نزدیک به صفر و قوی‌ترین اندازه آن‌ها حدود 9 ریشتر است. میزان تخریب ناشی از زلزله در مقیاس 1 تا 12 و با مقیاس «مرکالی» اندازه‌گیری می‌شود. 

تاثیرات انسانی زمین لرزه

آسیب فیزیکی ناشی از زلزله بسته به شدت لرزش در یک منطقه مشخص و نوع جمعیت متفاوت است. جوامعی که ساخت و ساز در آن‌ها اصولی نیست، تاثیرات شدیدتر (و طولانی‌تر) ناشی از زلزله را تجربه می‌کنند. این تاثیرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• جراحات و تلفات جانی
• آسیب به زیرساخت‌های حیاتی 
• آسیب به جاده‌ها، پل‌ها و شبکه‌های حمل و نقل عمومی
• قطعی آب، برق، فاضلاب و گاز
• قطع سیستم‌های ارتباطی
• از دست دادن خدمات اجتماعی مهم از جمله بیمارستان‌ها، پلیس و آتش‌نشانی
• خسارت عمومی اموال
• فرو ریختن یا بی‌ثباتی ساختمان‌ها

با این تاثیرات، عواقب پس از زلزله ممکن است شامل بیماری، کمبود نیازهای اولیه، عواقب روانی مانند حملات پانیک و افسردگی برای بازماندگان باشد. زمان بازیابی بر اساس سطح آسیب و وضعیت اجتماعی-اقتصادی جامعه آسیب‌دیده متفاوت است.

بیشتر بخوانید: آموزش مدیریت زمان به کودکان

پیش بینی زلزله ممکن است؟

پیش‌بینی زلزله، شاخه‌ای از علم لرزه‌شناسی است که به تعیین زمان، مکان و بزرگی زمین‌لرزه‌های آینده در محدوده‌های اعلام‌شده مربوط می‌شود. روش های زیادی برای پیش‌بینی زمان و مکان وقوع زلزله ایجاد شده است، اما با وجود  تلاش‌های تحقیقاتی بسیار توسط زلزله‌شناسان، هنوز نمی‌توان پیش‌بینی‌های علمی قابل تکراری برای زلزله انجام داد. 

سیستم‌های هشدار زلزله توسعه داده شده‌اند که می‌توانند به صورت منطقه‌ای درباره یک زلزله در حال وقوع اطلاع‌رسانی کنند، این اطلاع‌رسانی قبل از اینکه سطح زمین شروع به حرکت کند، امکان‌پذیر است و فقط به به افراد اجازه می‌دهد تا قبل از احساس شدن تاثیر زلزله، پناهگاهی پیدا کنند.

آمادگی در برابر زلزله

هدف مهندسی زلزله، پیش‌بینی تاثیر زلزله بر ساختمان‌ها و سایر سازه‌ها و طراحی چنین سازه‌هایی برای به حداقل رساندن خطر آسیب است. سازه‌های موجود را می‌توان با مقاوم‌سازی لرزه‌ای اصلاح کرد تا مقاومت آن‌ها در برابر زلزله بهبود یابد. بیمه زلزله می‌تواند از مالکان ساختمان‌ها در برابر خسارت‌های ناشی از زلزله حمایت مالی کند. 

افراد همچنین می‌توانند اقداماتی برای آمادگی در برابر زلزله مانند ایمن کردن آبگرمکن‌ها و وسایل سنگینی را که می‌توانند به کسی آسیب برسانند، تعیین مکان‌های خاموشی برای تاسیسات برقی، و آموزش اقدامات ایمنی در هنگام شروع لرزش‌ها، انجام دهند. در مناطق نزدیک به دریاها و اقیانوس‌ها، آمادگی برای زلزله، احتمال وقوع سونامی ناشی از یک زلزله بزرگ را در بر می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: چگونه رابطه بین خواهر و برادری فرزندانمان را تقویت کنیم؟

اقدامات ایمنی در مقابل زلزله

در بیشتر شرایط زلزله، اگر فورا موارد زیر را انجام بدهید، می‌توانید از خودتان محافظت کنید:

• بنشینید و به حالت چهار دست و پا بمانید. از راه رفتن خودداری کنید چون ممکن است تکان‌ها باعث بشوند زمین بخورید. 
• سر و گردن خود (و در صورت امکان کل بدنتان) را زیر یک میز قرار بدهید و پایه‌های میز را محکم بگیرید. اگر در نزدیکی شما سرپناهی وجود ندارد، نزدیک دیوار داخلی خانه (دیواری که به اتاق‌های دیگر خانه متصل است) یا کنار مبلمانی که روی شما نمی‌افتد بنشینید و سر و گردن خود را با بازوها و دست‌هایتان بپوشانید.
• به همین شکل در پناهگاه خود بمانید تا لرزش متوقف شود. آماده حرکت به سمت مکانی امن بمانید، اما احتیاط کنید، چون احتمال پس‌لرزه وجود دارد.  
• اگر در خودرو هستید، جلو بروید و بایستید. ترمز دستی خود را بکشید. 
• اگر در رختخواب هستید، سر و گردن خود را با یک بالش بپوشانید.
• از رفتن به سمت درهای ورودی خودداری کنید، چون شما را در برابر سقوط یا پرتاب اشیاء محافظت نمی‌کنند. بهترین مکان، پناه گرفتن زیر یک میز است.  
• اگر در ساختمان‌های مرتفع هستید، از آسانسور استفاده نکنید.
• اگر بیرون از خانه یا محل کار هستید، یک نقطه باز پیدا کنید.
• اگر زیر آوار گرفتار شدید، آرام بمانید، از دهان، بینی و چشم‌هایتان در برابر گرد و غبار محافظت کنید و برای کمک تماس بگیرید یا پیامک ارسال کنید. برای جلب توجه مردم، می‌توانید با سوت زدن یا فریاد زدن کمک بخواهید. اگر وسیله‌ای در اطرافتان هست، بهتر است با یک شیء دیگر به روی آن بکوبید.

بیشتر بخوانید: علائم تشنج کودکان/ اقدامات اولیه در تشنج کودکان، نشانه ها را دریابید

خلاصه

توضیح علت زلزله برای کودکان باید با توجه به سن کودک انجام بشود. می‌توانید این کار را به زبان کودک و به شکل ساده انجام بدهید. مهم‌تر از توضیح در مورد زلزله برای کودکان، آموختن اقدامات محافظتی هنگام زلزله به کودک است تا کودک بتواند از خودش مراقبت کند. هر چند وقت یک بار این اقدامات را با خانواده خود تمرین  کنید تا در صورت وقوع زلزله، آمادگی لازم را داشته باشید. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.