قرص کلردیازپوکساید _ کاربردها + نحوه مصرف و دوز دارو

کلردیازپوکساید چیست و چگونه در بدن عمل می‌کند؟

کلردیازپوکساید (Chlordiazepoxide) از گروه بنزودیازپین‌هاست؛ داروهایی که فعالیت سیستم عصبی مرکزی را کند می‌کنند و موجب احساس آرامش و کاهش تنش می‌شوند.

 این دارو با افزایش اثر پیام‌رسان عصبی GABA (گاما آمینوبوتیریک اسید) عمل می‌کند. GABA مانند ترمز سیستم عصبی عمل می‌کند و زمانی که دارویی مثل کلردیازپوکساید آن را تقویت می‌کند، مغز وارد حالت آرام‌تر می‌شود.

 مکانیسم این دارو می‌تواند:

• سطح اضطراب را پایین بیاورد.
• عضلات را شل کند.
• بی‌قراری و تحریک‌پذیری را کاهش دهد.
• الگوی خواب به‌هم‌ریخته ناشی از اضطراب را بهبود دهد.

نکته مهم اینکه کلردیازپوکساید نیمه‌عمر نسبتاً طولانی دارد و متابولیت‌های فعال آن ممکن است تا چند روز در بدن باقی بمانند. این ویژگی باعث اثر آرام‌بخشی یکنواخت‌تر می‌شود اما در صورت مصرف طولانی احتمال تجمع دارو و بروز خواب‌آلودگی شدید وجود دارد.

به نقل از greenhousetreatment.com

Librium is a long-acting benzodiazepine that has anti-anxiety and sedative properties. Librium for detox is prescribed by medical professionals and is often used in a medical detox setting to help people in treatment for alcohol addiction who are at risk for or have alcohol withdrawal syndrome.

لیبریوم یک بنزودیازپین طولانی اثر است که خواص ضد اضطراب و آرام‌بخش دارد. لیبریوم برای سم‌زدایی توسط متخصصان پزشکی تجویز می‌شود و اغلب در محیط سم‌زدایی پزشکی برای کمک به افرادی که در حال درمان اعتیاد به الکل هستند و در معرض خطر یا مبتلا به سندرم ترک الکل هستند، استفاده می‌شود.

موارد مصرف کلردیازپوکساید

پزشکان این دارو را در موارد مختلفی تجویز می‌کنند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:

درمان اختلالات اضطرابی

اضطراب عمومی، حملات اضطرابی کوتاه‌مدت، اضطراب موقعیتی (مثل استرس امتحان یا جلسه مهم)، و اضطراب ناشی از فشارهای روزمره از کاربردهای اصلی این دارو هستند. کلردیازپوکساید در کاهش تنش ذهنی، بی‌قراری و لرزش موثر است.

بیشتر بخوانید: درمان غیردارویی پانیک یا حمله هراس

مدیریت علائم ترک الکل

این دارو یکی از درمان‌های اصلی در دوره ترک الکل است. در این شرایط، اضطراب، لرزش، بی‌خوابی و تحریک‌پذیری بسیار شایعند و کلردیازپوکساید به کنترل این علائم کمک می‌کند. نیمه‌عمر بلند دارو موجب می‌شود نوسانات خلقی و عصبی در طی ترک کاهش یابد.

شل کردن عضلات

در اسپاسم‌ های عضلانی ناشی از اضطراب یا تنش‌های طولانی‌مدت، این دارو می‌تواند کمک‌کننده باشد.

آماده‌سازی قبل از عمل

گاهی پزشکان پیش از برخی اقدامات پزشکی یا دندان‌پزشکی برای کاهش اضطراب بیمار از این دارو استفاده می‌کنند.

کمک به خواب

قرص کلردیازپوکساید خواب آور است. در مواردی که اضطراب عامل بی‌خوابی است، کلردیازپوکساید می‌تواند خواب را بهبود دهد، اما به‌طور مستقیم داروی خواب‌آور محسوب نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع قرص ضد افسردگی بدون عوارض + روش مصرف و عوارض هر کدام

تفاوت قرص کلردیازپوکساید و دیازپام

قرص کلردیازپوکساید و دیازپام هر دو از خانواده بنزودیازپین‌ها هستند و اثرات مشترکی مانند کاهش اضطراب، آرام‌بخشی و کمک به کاهش تنش عضلانی دارند، اما تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. کلردیازپوکساید معمولاً اثر ملایم‌تری دارد و شروع اثر آن کمی کندتر است، به همین دلیل بیشتر برای درمان اضطراب طولانی‌مدت و مدیریت علائم ترک الکل استفاده می‌شود.

در مقابل، دیازپام اثر سریع‌تری دارد و قدرت آرام‌بخشی آن بیشتر است و معمولاً در شرایطی مانند حملات اضطرابی حاد، اسپاسم‌های شدید عضلانی یا اقدامات پزشکی به‌عنوان داروی سریع‌الاثر ترجیح داده می‌شود. تفاوت دیگر این است که دیازپام نیمه‌عمر طولانی‌تری دارد و ممکن است خواب‌آلودگی بیشتری ایجاد کند، در حالی که کلردیازپوکساید متعادل‌تر و با شدت کمتر عمل می‌کند.

بیشتر بخوانید: شایع ترین داروهای ضد اضطراب و عوارضی که برای بیمار دارند

نحوه مصرف و دوز دارو

دوز دارو بسته به سن، وزن، شدت علائم و وضعیت سلامت بیمار متفاوت است، اما به‌طور معمول:

دوز در اضطراب

• دوز معمول بین ۵ تا ۲۵ میلی‌گرم، ۱ تا ۴ بار در روز است.
• در موارد اضطراب شدید، ممکن است پزشک دوز اولیه بالاتری تجویز کند و به‌تدریج آن را کاهش دهد.

دوز در ترک الکل

• در شروع ترک الکل، دوز دارو معمولاً بالاست (معمولاً ۲۵ تا ۱۰۰ میلی‌گرم)، سپس هر چند ساعت یا هر روز کاهش داده می‌شود تا بدن به‌تدریج با شرایط بدون الکل سازگار شود.

دوز برای سالمندان

• در افراد مسن دارو باید با دوز پایین شروع شود (معمولاً ۵ میلی‌گرم)، زیرا حساسیت به خواب‌آلودگی و اختلال تعادل بیشتر است.

مصرف دارو معمولاً برای دوره‌های کوتاه‌مدت (۲ تا ۴ هفته) توصیه می‌شود. استفاده طولانی‌مدت احتمال وابستگی، کاهش حافظه، کندی ذهن و تحمل دارویی را بالا می‌برد.

 عوارض جانبی کلردیازپوکساید

عوارض ممکن است بین افراد متفاوت باشد، اما موارد زیر شایع‌ترند:

عوارض شایع

• خواب‌آلودگی یا خستگی مفرط

• گیجی یا کاهش تمرکز

• اختلال تعادل، خصوصاً در سالمندان

• یبوست یا خشکی دهان

• تاری دید

• کندی واکنش‌ها

• مشکلات حافظه کوتاه‌مدت

عوارض کمتر شایع

• تغییرات خلقی و رفتاری
• فراموشی
• کاهش میل جنسی
• مشکلات تنفسی در افراد آسیب‌پذیر

عوارض نادر ولی مهم

• واکنش‌های آلرژیک
• افسردگی شدید
• توهم
• کاهش سطح هوشیاری
• اختلال در تنفس
• وابستگی جسمی و روانی به دارو

در صورت بروز خواب‌آلودگی شدید، اختلال تنفس، یا تغییرات رفتاری غیرمعمول باید به پزشک اطلاع داده شود.

آیا قرص کلردیازپوکساید چاق کننده است؟

کلردیازپوکساید به طور مستقیم داروی چاق کننده محسوب نمی‌شود، اما برخی اثرات غیرمستقیم آن ممکن است در بعضی افراد افزایش وزن ایجاد کند. بسیاری از افراد اصلاً تغییر وزنی تجربه نمی‌کنند، اما گروهی ممکن است بعد از چند هفته مصرف، افزایش وزن خفیف تا متوسط داشته باشند. دلیل این موضوع به خود دارو برنمی‌گردد، بلکه به اثراتی وابسته است که روی خواب، خلق و اشتها می‌گذارد.

تداخلات دارویی کلردیازپوکساید

این دارو با بسیاری از داروها تداخل دارد، زیرا اثر خواب‌آور یا کندکننده سیستم عصبی مرکزی را تشدید می‌کند.

مهم‌ترین تداخلات شامل موارد زیر است:

• داروهای خواب‌آور
• ضدافسردگی‌ها
• آنتی‌هیستامین‌ها
• داروهای ضدتشنج
• مسکن‌های مخدر
• الکل
• داروهای ضداضطراب دیگر
• داروهای شل‌کننده عضلات

ترکیب این داروها با کلردیازپوکساید می‌تواند خطر کاهش تنفس، گیجی شدید و بی‌هوشی را افزایش دهد.

چه کسانی نباید این دارو را مصرف کنند؟

• مبتلایان به بیماری‌های شدید کبدی
• افراد دارای سابقه اعتیاد
• افراد مبتلا به افسردگی شدید همراه با افکار خودآسیبی
• زنان باردار (به‌جز موارد خاص درمانی)
• افراد با مشکلات شدید تنفسی

کلردیازپوکساید در بارداری

مصرف در سه‌ ماهه اول بارداری ممکن است خطراتی برای جنین ایجاد کند. مصرف طولانی یا نزدیک به زمان زایمان می‌تواند باعث شلی عضلات، خواب‌آلودگی یا علائم ترک در نوزاد شود. استفاده از دارو در این دوران فقط در صورت تجویز پزشک و شرایط ویژه قابل قبول است.

کلردیازپوکساید در دوران شیردهی

مقدار کمی از دارو وارد شیر می‌شود. مصرف طولانی‌مدت توسط مادر می‌تواند موجب خواب‌آلودگی، ضعف یا اختلال مکیدن در نوزاد شود. در صورت نیاز، معمولاً پزشک دوز کم و مدت کوتاه را توصیه می‌کند.

بیشتر بخوانید: مسکن مجاز در شیردهی + لیست انواع داروهای مجاز در دوران شیردهی

مصرف بیش از حد (اوردوز)

اوردوز ممکن است خطرناک و حتی تهدیدکننده زندگی باشد. علائم آن شامل موارد زیر است:

• خواب‌آلودگی عمیق
• اختلال شدید تنفسی
• اختلال تکلم
• عدم پاسخ به تحریک
• بیهوشی

در این شرایط، مراجعه فوری به اورژانس ضروری است.

چگونه قرص کلردیازپوکساید را قطع کنیم؟

کلردیازپوکساید از گروه بنزودیازپین‌هاست و اگر برای چند هفته یا چند ماه مصرف شود، بدن به حضور دارو عادت می‌کند. در این حالت، قطع ناگهانی می‌تواند باعث واکنش شدید سیستم عصبی شود، زیرا بدن یکباره از آرام‌بخشی دارو محروم می‌شود. این مسئله ممکن است علائم ناخوشایند یا حتی خطرناک ایجاد کند، ازجمله بی‌خوابی شدید، اضطراب، لرزش، تپش قلب، تهوع و در موارد نادر تشنج. به همین دلیل، قطع دارو باید تدریجی و برنامه‌ریزی‌شده باشد.

اصول کلی برای قطع تدریجی

قطع کلردیازپوکساید باید بر اساس چند اصل مهم انجام شود:

کاهش آهسته و مرحله‌ای

دوز دارو نباید یکباره حذف شود. معمولاً کاهش ۱۰ تا ۲۵ درصدی در هر مرحله پیشنهاد می‌شود. فاصله بین مراحل کاهش دوز بسته به شرایط فرد بین چند روز تا چند هفته است.

توجه به مدت مصرف

اگر دارو فقط چند روز یا یک هفته مصرف شده باشد، معمولاً می‌توان آن را سریع‌تر قطع کرد. اما در مصرف چندماهه، کاهش دوز باید بسیار آرام و طولانی‌تر باشد.

ارزیابی علائم

در هر مرحله باید علائم بیمار بررسی شود. اگر علائم ترک زیاد باشد، کاهش دوز باید کندتر انجام شود.

ثبات وضعیت روانی

زمان قطع دارو نباید هم‌زمان با دوره‌های پرتنش باشد. بهتر است در زمان آرام‌تر زندگی برنامه کاهش انجام شود.

هنگام کم کردن دارو ممکن است برخی علائم موقت بروز کند که طبیعی است، مثل:

• اضطراب خفیف
• بی‌خوابی گذرا
• تحریک‌پذیری
• سردرد
• تعریق
• احساس مورمور شدن

این علائم معمولاً چند روز تا یک هفته باقی می‌مانند و سپس کاهش پیدا می‌کنند. اگر علائم شدید یا طولانی شوند، باید سرعت کاهش دوز کمتر شود.

نکات مهم هنگام مصرف

در زمان مصرف دارو به نکات زیر توجه داشته باشید:

• دارو را بدون مشورت پزشک قطع نکنید.
• هنگام مصرف از رانندگی یا کارهایی که نیاز به تمرکز دارند خودداری کنید.
• دارو را با الکل مصرف نکنید.
• در صورت مصرف طولانی، پزشک ممکن است برنامه کاهش تدریجی دوز بدهد.
• دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.

سخن پایانی

کلردیازپوکساید دارویی موثر در درمان اضطراب و مدیریت ترک الکل است و در مواردی نیز به‌عنوان شل‌کننده عضلات یا کمک‌درمانی خواب استفاده می‌شود. مکانیسم اثر آن مبتنی بر افزایش فعالیت GABA در مغز است و به همین دلیل آرام‌بخشی قوی دارد. با وجود اثرات مثبت، مصرف غیرطبی یا طولانی‌مدت می‌تواند موجب وابستگی، مشکلات حافظه و خواب‌آلودگی شدید شود. بنابراین مصرف دارو باید با مشورت پزشک، در دوز مناسب و برای دوره محدود انجام شود.