آموزش مسئولیت پذیری در کودکان، بهترین راه

معمولا مادرها مسئولیت کارهای کودکشان به عهده میگیرند و حتی وقتی کودک به مدرسه میرود کیف آن ها آماده میکنند و بعضی اوقات تکالیف را هم خودشان انجام میدهند، درواقع مادر به فرزندش کمک نمیکند بلکه او حس مسئولیت داشتن را از کودکش دریغ میکند. داشتن کودک مسئولیت پذیر خود به خودی نیست و ما باید فرزندمان را طوری تربیت کنیم که خودش مسئولیت کارهای خودش را به عهده بگیرد و به اصطلاح از پس خودش بر بیاید.

والدین مسئولیت‌پذیر، فرزندان مسئولیت‌پذیر

تجربه ثابت کرده یکی از ارزشمند‌ترین آموزش‌هایی که توانسته مسبب پیشرفت و ارتقای آدمی شود آموزش و مهارت مسئولیت‌پذیری است. اگر زیربنای خانواده بر روحیه همکاری و مشارکت ساخته شده باشد فرزندان مسئولیت‌پذیر می‌شوند و همکاری لازم را در هر زمینه‌ای پذیرا می‌شوند و به طور کل کسی که مهارت سازگاری با هر چیزی را دارد حتماً مسئولیت‌پذیر خواهد شد. یکی از شاخصه‌های رشد و اعتماد به نفس داشتن در انسان مسئولیت‌پذیری است که کمک می‌کند بتوانیم تصمیمات مناسب و قابل قبولی را بگیریم. هستند اشخاصی که مرتب به موفقیت‌های پی در پی رسیده‌اند و این نمی‌تواند ناشی از چیزی جز داشتن حس مسئولیت‌پذیری در آنها باشد. کسانی که مسئولیت‌پذیر هستند در ارتباط با دیگران و همچنین افزایش یاد‌گیری در خود موفق‌تر هستند.

مسئولیت‌پذیری نوعی نگرش اکتسابی است که از همان ابتدای زندگی هر فردی در حدود ۷ تا ۸ سالگی به بعد ایجاد می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود والدین عزیز که از همان ابتدا با کودک خود همراه هستند در ایجاد و رشد چنین حس اهمیتی در فرزند خود کوشا باشند چراکه داشتن حس مسئولیت‌پذیری بیش از هر چیز به نفع خود فرزند، چه در دوران کودکی او و چه در دوران نوجوانی و چه در دوران بزرگسالی است. به طور کلی می‌توان یاد‌آور شد که مسئولیت‌پذیر بودن فرزندان می‌تواند ارتباط مستقیمی با دیگر افراد خانواده داشته باشد چراکه اگر فرزندی در یک خانواده با مسئولیت رشد و نمو کند به ناچار او هم مسئولیت‌پذیری را از پدر و مادر خود یاد خواهد گرفت و اگر ببیند در خانواده به این امر مهم اهمیت آن‌چنانی نشان نمی‌دهند، خود نیز مسئولیت‌پذیر نمی‌شود.

بنابراین والدین می‌توانند به عنوان سرمشق و الگویی بسیار قوی و محکم، خود با رفتاری که حاکی از مسئولیت‌پذیری است و با اتخاذ تدابیر آموزشی مناسب زمینه پرورش این حس را در فرزندان به وجود بیاورند. ناگفته نماند که به‌وجود آمدن این ویژگی زمانی میسر خواهد بود که شرایط روحی و روانی فرزندان خود را دریافته و تلاش کنیم موقعیت‌ها و زمان‌های مناسبی را برای قبول کردن مسئولیت در آنان فراهم آوریم و در آخر انتظارات خود را متناسب با سن و سالشان به طور دقیق، روشن و عاری از هر گونه تحمیل کردنی بیان کنیم. باید این نکته را یادآور شوم که داشتن این حس مهم در فرزندان می‌تواند هدفمند بودن و داشتن بر‌نامه‌ریزی و گرفتن تصمیم‌‌های مناسب در زندگی را در وجود کودک نهادینه کند.

همچنین می‌تواند در گسترش ارتباطات با دیگران در آنها مؤثر واقع شود. همین طور داشتن حس مسئولیت‌پذیری می‌تواند باعث ایجاد آرامش در فرد شده و اعتماد به نفس او را بالا ببرد. اصولاً بچه‌هایی که منظم و مرتب هستند چه از لحاظ فردی و چه اجتماعی دارای این روحیه خارق‌العاده هستند. حتی در بزرگسالان به وفور دیده شده است آنانی که بهره‌گیری‌های درستی از شکست‌های خود داشته‌اند دارای این حس مسئولیت‌پذیری بوده‌اند. بنابراین بهتر است به خود این را بقبولانیم که داشتن فرزندانی با روحیه مسئولیت‌پذیری می‌تواند در داشتن خانواده‌ای سالم کمک کند چراکه وقتی فرزندان دارای روحیه مسئولیت‌پذیری باشند به طور کل خانواده فضا و جوی آرام خواهد داشت و این خود می‌تواند کمک شایانی به والدین در جهت تربیت صحیح و درست فرزندان داشته باشد.

نشانه‌های فرزندان مسئولیت‌گریز

در اینجا بد نیست برخی نشانه‌های افرادی که از مسئولیت‌پذیری شانه خالی می‌کنند را ذکر کنیم. فرزندانی که کار خود را به عهده شخص دیگری می‌گذارند مسئولیت‌گریز هستند. آنان اکثراً والدین و دیگر اشخاص خانواده را مورد اتهام قرار می‌دهند که شما دقیق به من نگفتید چه کاری را انجام بدهم و چه کاری را انجام ندهم. در بیشتر موارد خود را به بیماری یا فراموشی می‌زنند.

گاهی والدین کاری را به فرزند خود می‌سپرند، کاری که در عرض چند دقیقه تمام می‌شود اما فرزند آنها آن کار را به روزهای دیگر یا به چند ساعت دیگر محول می‌کند و در آخر پدر و مادر از گفته خود پشیمان می‌شوند و خود آن کار را انجام می‌دهند، چون در واقع با سپری کردن زمان فرزندان یا آن کار را انجام نمی‌دهند یا ناقص انجام می‌دهند.

چیزهایی که مسئولیت‌پذیری را خاموش می‌کند

اما چه چیزهایی باعث می‌شود روحیه مسئولیت‌پذیری در فرزندان خاموش شود؟ در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره و برای تربیت فرزندان مسئولیت‌پذیر برنامه‌ریزی کرد:
۱- فرزندانی که از اعتماد به نفس پایینی برخوردار هستند مسئولیت‌گریز می‌شوند پس اعتماد به نفس آنان را بالا ببریم.
2- فرزندانی که همیشه از انجام کارها شانه خالی کرده‌اند و به نوعی قسر در‌رفته‌اند.
۳- فرزندانی که الگویی مناسب برای یاد‌گیری مهارت مسئولیت‌پذیری نداشته‌اند.
4- انتظارات بیش از حد و توان والدین از فرزندان هم می‌تواند این حس را در فرزندان خاموش کند.
۵- گاهی وقتی فرزندان کاری را کند انجام می‌دهند والدین زود آن کار را دنبال کرده و نمی‌گذارند خود فرزند کارش را پیگیری کند.
6- گاهی بچه‌ها کاری را نادرست انجام می‌دهند، والدین بدون هیچ درنگی زود کلماتی نظیر بی‌عرضه، بی‌مسئولیت و در آخر دست و پا چلفتی را نثار فرزندان خود می‌کنند.
۷- بعضی مواقع والدین توانایی‌های فرزندان خود را غلط ارزیابی می‌کنند.
8- مهم‌ترین نکته اینکه والدین در اثر فرق قائل شدن بین فرزندان خود حال بر اثر جنسیت یا سن، روحیه مسئولیت‌پذیر بودن را در وجود آنها خاموش می‌کنند.
۹- در بعضی موارد والدین درس بچه‌هایشان را بهانه می‌کنند و از اینکه مبادا به درسش لطمه‌ای وارد شود نمی‌گذارند آنها خود کارهایشان را انجام بدهند. در نهایت نیز فرزندان خود را بی‌عرضه و ناتوان نشان می‌دهند تا این بار مهم را خود به دوش کشند.