کودک در سه سالگی، دوره دلپذیر و شادی برانگیز

سه‌سالگی دورۀ دلپذیر و شادی برانگیزی است. کودکان بعد از طی دورۀ دوساله‌های سرکش و پرجوش‌وخروش، تبدیل به سه‌ساله‌هایی دوست‌داشتنی و مشتاق، خوشایند و دلپذیر می‌شوند.
در این سال از زندگی، کودک آرام، سازگار و همسان با اجتماع، خواهان سرگرمی و طالب کمک کردن است و از نشان دادن مهارت‌های جدیدش لذت می‌برد. این مرحله حدود شش ماه به طول می‌انجامد.
در ۳.۵ سالگی تغییراتی پیش می‌آید و کودک دوره‌ای از آزمایش و عصیان و سرکشی را طی خواهد کرد. او منزوی و بااراده است و ممکن است غیرقابل پیش‌بینی، رئیس مآب و نق‌نقو باشد، مدام گریه کند، نسبت به خود بی‌اعتماد و متزلزل باشد و اصرار داشته باشد که توجه فوری به او شود.

بلوغ عاطفی بیشتر
دو عامل مهم بر بلوغ عاطفی کودکان سه‌ساله تأثیر زیادی دارند. یکی از این عوامل، مهارت و کنترل فزاینده او بر زبان است. کودک برای ابراز احساسات به‌جای حرکات فیزیکی از کلمات استفاده می‌کند و نیز قادر به گفتگو با دقت بیشتری است. جملۀ محکمِ نمی‌خورم کودک دوساله به جملۀ اَه بدم می آد تبدیل می‌شود.
درصورتی‌که والدین نگاهی اجمالی به انگیزه‌های کودک بیندازند، به‌احتمال‌زیاد به‌جای اصرار بر اطاعت محض کودک، از طریق گفتگو و صحبت کردن نسبت به او واکنش نشان خواهند داد. گفتگو و مذاکره دارای مزیت مهمی است، یعنی با این روش به‌جای یک برندۀ ازخودراضی و بازنده‌ای با احساسات خدشه‌دار شده، طرفین به‌گونه‌ای از نتیجۀ گفتگو رضایت خواهند داشت.

دامنه عاطفی وسیع‌تر

ابتکار و احساس گناه
اریک اریکسون این دوره را دورۀ تقابل بین ابتکار و احساس گناه می‌داند. ابتکار عمل در بالا رفتن از وسایل بازی پارک‌ها، خطوط پیچ‌واپیچ رنگی که روی کاغذ می‌کشد یا حرف زدن بی‌وقفه کودک مشاهده می‌شود.

شناسایی نقش جنسی
کودکان در این دوره قوانین، نقش‌ها و مسئولیت‌های مرتبط با جنسیت خود را فرامی‌گیرند. میل به داشتن روابط نزدیک‌تر با جنس مخالف در آن‌ها ایجاد می‌شود و در این زمان است که پسرها اظهار می‌کنند می‌خواهند با مادرشان ازدواج کنند و دخترها برای پدر ناز و کرشمه می‌نمایند.
در این سن نوعی احساس رقابت با والد هم‌جنس و مقابله‌ای با روابط والدین با یکدیگر وجود خواهد داشت ولی درنهایت کودکان به بیهودگی این آرزویشان پی خواهند برد. بعد از گذر از این مرحله کودکان پیوند مستحکمی با والد هم‌جنس خود می‌یابند.

کشف احساس‌ها از طریق بازی
کودک از طریق بازی تخیلی احساس‌های مختلف را کشف می‌کند. والدین نیز می‌توانند با مشاهدۀ دقیق بازی کودکان، دربارۀ آنچه در ذهن کودک می‌گذرد به نکات زیادی پی ببرند. کلید این دریافت، مشاهده و توجه به بازی کودک بدون سرپرستی یا مداخله و مزاحمت در آن است. البته درصورتی‌که کودکان از آن برای بازی دعوت کنند می‌توانند وارد بازی شوند.

دوستی‌ها
دوستی‌های ماندگار و پایدار، ازجمله مواردی هستند که در آینده پیش خواهند آمد. بعضی کودکان بازی مداوم با یک یا دو کودک دیگر را ترجیح می‌دهند و عده‌ای نیز عقیده دارند دوست یعنی کودکی که آن‌ها در حال حاضر با او بازی می‌کنند؛ ولی ممکن است در طول روز چندین بار با چنین دوست‌هایی قهر و دوباره آشتی کنند.
کودکان همچنین دارای دوستان خیالی هستند. دوستان خیالی امکان تجربه کردن احساسات گوناگون را برای کودک فراهم می‌کنند. دوست خیالی ممکن است بزرگ‌تر از کودک یا از جنس مخالف او باشد. دوست خیالی حتی ممکن است یک حیوان باشد. در این صورت کودکان می‌توانند جهان پیرامونشان را از دیدگاه افرادی با خصوصیات متفاوت مثلاً گستاخ و بی‌پروا، ماهر در ورزش موردعلاقۀ کودک یا علاقه‌مند به غذای معینی تجربه کنند.
کودکان در سه‌سالگی، دامنه و محدودۀ وسیع‌تری از احساسات را نسبت به زمان قبل از آن تجربه می‌کنند. توانایی‌های رو به رشد آنان در استفاده از منطق و همدلی به آنان کمک می‌کند تا لذت ببرند، سپاسگزار باشند و احساسات خود و دیگران را کنترل کنند.